Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Artemisia vulgaris και ανήκει στην οικογένεια των Συνθέτων. Είναι φυτό της ίδιας οικογενείας και του ίδιου γένους με την αψιθιά. Είναι ένα ευρέως διαδεδομένο, αυτοφυές, αρωματικό πολυετές φυτό, γνωστό και με τα ονόματα αψιδιά, πισιδιά, μελετίνη κ.α.
Βρίσκεται σε ορεινούς τόπους (σε ύψος 2200-3200) ιδιαίτερα στην Ήπειρο και Θεσσαλία.
Τα φύλλα του είναι βαθυπράσινα, στενά και λογχοειδή. Πάνω από 8 εκατοστά στο μήκος τους και άσπρα από το κάτω μέρος τους. Το στέλεχος με φαιόχροες και κοκκινωπές ραβδώσεις, διακλαδίζεται πολύ.
Τα άνθη του φυτού με διάμετρο 5 χιλιοστά βγαίνουν αργά το καλοκαίρι σε κυλινδρικές μακριές κεφαλές, τοποθετημένα σε ταξιανθίες (στάχυα) πολύ διακλαδωμένα. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τον άνεμο. Το φυτό φτάνει σε ύψος το 1,5 μέτρο. Τα φύλλα του φυτού είναι βρώσιμα, ωμά ή μαγειρεμένα.
Ιστορικά στοιχεία
Η Ατρεμισία αναφέρεται συχνά στον πρώτο μ.Χ. αιώνα στα Ελληνικά και Ρωμαϊκά κείμενα. Αναφέρεται επίσης στην Κινέζικη ιατρική βιβλιογραφία πριν από το 500 μ.Χ. Οι Ρωμαίοι την φύτευαν στις άκρες των δρόμων και οι στρατιώτες τους στις μεγάλες πεζοπορίες την τοποθετούσαν στα σανδάλια τους για να αντέχουν καλύτερα. Η φήμη ότι το φυτό καταπραΰνει τα πληγωμένα και κουρασμένα πόδια κρατάει μέχρι σήμερα.
Οι γυναίκες γνώριζαν από την αρχαιότητα τις εμμηναγωγικές ιδιότητες του βοτάνου και το χρησιμοποιούσαν για την εξομάλυνση της εμμηνορρυσίας. Για τον λόγο αυτό έλεγαν ότι αντενδείκνυται στην εγκυμοσύνη. Εξωτερικά το βότανο χρησιμοποιήθηκε για την επιτάχυνση του τοκετού και την απομάκρυνση του ύστερου (ο πλακούντας και οι υμένες που βγαίνουν ύστερα από τον τοκετό).
Στην Κίνα ωστόσο το βότανο χρησιμοποιείται για την πρόληψη των αποβολών. Επίσης με την μορφή τράχου το καίνε πάνω ή κοντά στο δέρμα για την ανακούφιση από τους ρευματικούς πόνους που προξενούνται από το κρύο και την υγρασία.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το βότανο περιέχει αιθέρια έλαια (κινεόλη και θουγιόνη), πικρές ουσίες, τανίνη, ρητίνη, ινουλίνη, γλουκονικές ουσίες (αψινθίν, ανασιντίν), βιταμίνες Α, Β1, Β2, C κ.α.
Έχει γεύση πικρή και αρωματική.
Άνθιση – συλλογή -χρησιμοποιούμενα μέρη
Για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες χρησιμοποιούνται η ρίζα, οι ανθοφόροι μίσχοι και τα φύλλα. Οι ανθισμένες κορυφές και τα φύλλα συλλέγονται τον Αύγουστο και η ρίζα συλλέγεται τον Οκτώβριο
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Όλα τα μέρη του φυτού έχουν δράση ανθελμινθική, αντισηπτική, αντισπασμωδική, άφυση, χολαγωγή, εφιδρωτική, χωνευτική, εμμηναγωγική, αποχρεμπτική, τονωτική των νεύρων, καθαρτική και τονωτική.
Τα φύλλα ειδικότερα δρουν ως ορεκτικό, διουρητικό, αιμοστατικό και στομαχικό βότανο.
Το έγχυμα των φύλλων και των ανθισμένων κορυφών χρησιμοποιείται σε προβλήματα νευρικών παθήσεων, στειρότητα, λειτουργικές αιμορραγίες της μήτρας, δυσμηνόρροια, άσθμα και ασθένειες του εγκεφάλου.
Το στέλεχος του φυτού δρα ως αντιρευματικό, αντισπασμωδικό και στομαχικό.
Οι ρίζες έχουν δράση τονωτική και αντισπασμωδική
Τα φύλλα, όταν τοποθετούνται μέσα στα παπούτσια, λέγεται ότι δρουν καταπραϋντικά στα πονεμένα πόδια.
Το βότανο μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν χρειαζόμαστε ένα διεγερτικό του πεπτικού συστήματος. Οι πικρές ουσίες που περιέχει και τα πτητικά έλαια διεγείρουν την έκκριση των πεπτικών υγρών και για τον λόγο αυτό η Αρτεμισία συστήνεται όταν κόβεται η όρεξη. Βοηθά την πέψη με την πικρή διέγερση των πεπτικών υγρών και ταυτόχρονα περιέχει ένα άφυσο έλαιο. Διαθέτει ήπια νευροτονωτική δράση που βοηθά σε περιπτώσεις κατάθλιψης και μειώνει την ένταση, εξ αιτίας της ύπαρξης του πτητικού ελαίου, για αυτό πρέπει να προσέξουμε να μην έχουμε απώλεια αυτού του συστατικού κατά την παρασκευή του εγχύματος. Η Αρτεμισία επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εμμηναγωγό αφού βοηθά στην εξομάλυνση της έμμηνης ρύσης. Το χρησιμοποιούν για τον ζαχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία και ραχιτισμό. Τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Κίνα το βότανο χρησιμοποιείται εξωτερικά κατά των ρευματισμών και της ποδάγρας.
Η χρήση του βοτάνου διαστέλλει τα αιμοφόρα αγγεία, κατεβάζει την πίεση και ελαττώνει τα οιδήματα στην κατακράτηση ούρων.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα. Η Αρτεμισία χρησιμοποιείται για να δώσει γεύση σε διάφορα απεριτίφ και αυτός είναι ένας ευχάριστος τρόπος για να την πιει κανείς.
Αν την λαμβάνουμε υπό μορφή βάμματος η ημερήσια δόση είναι 1-4 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.
Προφυλάξεις
Η χρήση όμως σε μεγάλες δόσεις για παρατεταμένο χρονικό διάστημα δεν ενδείκνυται γιατί μπορεί να προκαλέσει δηλητηριάσεις, οι οποίες συνοδεύονται με πέσιμο της πίεσης του αίματος, βραδυκαρδία και αρρυθμία των παλμών της καρδιάς. Δεν πρέπει να χορηγείται στις γυναίκες που βρίσκονται σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή θηλάζουν. Η επαφή του φυτού με το δέρμα μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα σε μερικούς ανθρώπους . Το φρέσκο ή το αποξηραμένο φυτό απωθεί τα έντομα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί υπό μορφή ψεκασμού, αλλά συνιστάται προσοχή αφού μπορεί επίσης να αναστείλει την ανάπτυξη των φυτών.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
