Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι “ARTEMISIA mutellina”. Ανήκει στην οικογένεια των συνθέτων η οποία περιλαμβάνει περισσότερες από 200 ποικιλίες αρτεμισίας που έχουν σχεδόν παρόμοιες θεραπευτικές ιδιότητες.
Τη συναντούμε με τις κοινές ονομασίες αψιθιά, αψιφιά, μελιτίνη, πισιδιά (Κρήτη). Ονομάζεται και αψιθιά των βράχων. Είναι φυτό ποώδες και πολύχρονο. Φύλλα βαθιά διαιρεμένα σε 3 – 5 κύρια τμήματα, λευκά μεταξωτά, σαν βεντάγια. Στέλεχος όρθιο εντελώς τριχωτό και απλό. Ανθη κίτρινα σε τσαμπιά (τα οποία περιέχουν περίπου 10 – 20 άνθη) σωληνωτά και μυρωδάτα. Το ύψος του φυτού φτάνει τα 20 εκατοστά. Τα φυτά που βρίσκονται στη φύση έχουν έναν κύκλο ζωής 10 ετών, ενώ τα καλλιεργούμενα ζουν από 3 έως 5 έτη.
Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Στη λαϊκή ιατρική έχει χρησιμοποιηθεί κυρίως από τους χωρικούς εναντίον των κρυολογημάτων. Στην παραδοσιακή ιατρική χρησιμοποιούσαν τα αποξηραμένα ανθοφόρα μέρη του φυτού για την παρασκευή αφεψημάτων εναντίον του βήχα. Χρησιμοποιείται εκατοντάδες χρόνια τώρα για την παρασκευή αρωματικών και θεραπευτικών λικέρ. Από αυτό στα παλαιότερα χρόνια γινόταν το αψέντι, αλλά επειδή η αψινθόλη την οποία περιέχει προκαλεί σπασμούς επιληπτικούς, διότι διεγείρεται ο φλοιός του εγκεφάλου και χάνεται η συνείδηση, έχει απαγορευτεί η κατασκευή του ποτού. Από την Artemisia (η οποία ονομάζεται και άσπρο Genepi) καθώς και από την atremisia genepi (η οποία ονομάζεται και μαύρο Genepi) γίνεται το λικέρ Genepi στην κεντρική Ευρώπη, που το συλλέγουν από υψόμετρα μεγαλύτερα των 1.600μ. που συχνά μοιράζονται τους βιότοπους με το φυτό εντελβάις. Η υπερβολική κατανάλωση του λικέρ αυτού λόγω της περιεκτικότητας σε θουγιόνη μπορεί να προκαλέσει σπασμωδικές και παραισθησιογόνες αντιδράσεις. Λόγω της υπερβολικής συλλογής του βοτάνου στο παρελθόν για την κατασκευή του ποτού, σήμερα η συλλογή του έχει απαγορευθεί σε Ελβετία και Ιταλία. Στην Γαλλία επιτρέπεται σε περιορισμένες ποσότητες.
Συστατικά – χαρακτήρας
Είναι βότανο πλούσιο σε αιθέρια έλαια (αψινθόλη, θουγίονη, ισοβαλερικό οξύ) πικρά τερπένια, φλαβονοειδή γλυκοσίδια. τανίνες, πυρίτιο, αντιβιοτικό, πολυακετυλένια, ινουλίνη και υδροξυκουμαρίνες. Το αιθέριο έλαιο περιέχει φαλλαδράνιο, καδινένιο, αψινθόλη και άλλες παρεμφερείς ενώσεις. Εχει ειδικό βάρος 901-954. Σε οινόπνευμα 90% διαλύεται σε κάθε αναλογία.
Ανθιση – συλλογή – χρησιμοποιούμενα μέρη
Ανθίζει Ιούλιο και Αύγουστο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα και οι ανθοφόρες κορυφές του φυτού τα οποία συλλέγουμε στο τέλος της περιόδου ανθοφορίας. Είναι φυτό σπάνιο στη χώρα μας και για τον λόγο αυτό αξίζει την προστασία όλων μας. Για τον λόγο αυτό δεν πρέπει να ξεπατώνουμε το φυτό μαζί με τις ρίζες του, όταν το συλλέγουμε για να πολλαπλασιάζεται.
Θεραπευτικές ιδιότητες
και ενδείξεις
Είναι βότανο αρωματικό, τονωτικό και θεραπεύει τις πληγές. Με απόσταξη παράγεται αιθέριο έλαιο, το αψινθέλαιο. Το χρώμα του όταν λαμβάνεται από φρέσκο φυτό είναι βαθύ πράσινο, ενώ όταν λαμβάνεται από ξηρό, πρασινοκίτρινο ή κιτρινοκαστανό. Με τον καιρό όμως μαυρίζει. Εχει γεύση πικρή και διαπεραστική και μάλλον δυσάρεστη οσμή. Χρησιμοποιείται ως ανθελμινθικό. Η χρήση του αιθέριου ελαίου του βοτάνου σαν αρωματικού καταργήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν ανακαλύφθηκε ότι το συστατικό Θουγιόνη που περιέχει σε υπερβολικές δόσεις προκαλεί βλάβη στο νευρικό σύστημα και παραισθήσεις.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ρίχνουμε ένα κουταλάκι του τσαγιού ξηρό βότανο σε ένα φλιτζάνι νερό και το σιγοβράζουμε για 5 λεπτά. Πίνουμε ένα φλιτζάνι την ημέρα.
Προφυλάξεις
Πρέπει να παίρνεται σε μικρές δόσεις και για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Παρατεταμένη χρήση και υπερβολικές δόσεις του βοτάνου μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές του νευρικού συστήματος. Σε υπερβολικές δόσεις είναι δηλητηριώδης και μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο και να προκαλέσει σπασμούς. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται από τις εγκύους κατά τη διάρκεια του θηλασμού και μικρά παιδιά. Η διάρκεια της θεραπείας δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 2 βδομάδες.
Y.Γ: Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση: skouvatsos11@gmail.com
