Πλησιάζοντας στις εθνικές εκλογές και σε σχέση με τη δημόσια συζήτηση που διεξάγεται περί των έργων υποδομών στα Χανιά ακολουθεί μια προσέγγιση για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται κάποια μικρότερα ή μεγαλύτερα αλλά σε κάθε περίπτωση εμβληματικά έργα που αφορούν στην τοπική κοινωνία και έχουν κατά καιρούς απασχολήσει εκτενώς τα τοπικά ΜΜΕ.
Τα στοιχεία για την κατάσταση των έργων τεκμηριώνονται από τις σχετικές κανονιστικές αποφάσεις που έχουν δημοσιοποιηθεί:
1) Το έργο του Β.Ο.Α.Κ Χανιά – Άγιος Νικόλαος, στη νέα του εκδοχή, εντάχθηκε ενιαία στον προγραμματικό σχεδιασμό του Υπουργείου Υποδομών μετά την υπογραφή της σχετικής σύμβασης με τον ΟΑΚ Α.Ε. στις 10/11/2017. Το τμήμα «Μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση, του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης, στο τμήμα Χανιά – Ηράκλειο», προκηρύχθηκε το 2018. Η προτιμητέα χάραξη λειτουργικού σχεδιασμού του ΒΟΑΚ στο τμήμα Χανιά – Νεάπολη εγκρίθηκε στις 22/3/2019 και η Α’ φάση του διεθνούς διαγωνισμού ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο 2019. Αν και το έργο παρουσιάστηκε από τον ίδιο τον Πρωθυπουργό τον Μάιο 2021 η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) εκδόθηκε μόλις στις 6/4/2023. Η φάση του διαγωνισμού που περιλαμβάνει την κατάθεση των δεσμευτικών προσφορών δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Η εξασφαλισμένη χρηματοδότηση του έργου (427εκ. από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2021-2026 και περίπου 300εκ. από το τομεακό πρόγραμμα Μεταφορές του ΕΣΠΑ 2021-2027) δεν επαρκεί για την υλοποίηση του συνολικού έργου Κίσσαμος – Σητεία. Επισημαίνεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με πρόσφατη οδηγία της τον Μάρτιο 2022 δίνει τις κατευθύνσεις για την επεξεργασία νομοθετικών ρυθμίσεων που θα επιτρέπουν διαφορετικά καθεστώτα τελών χρήσης ή διοδίων των διερχόμενων οχημάτων του εθνικού οδικού δικτύου, συμπεριλαμβανομένων και υποδομών που έχουν υλοποιηθεί μέσα από συμβάσεις παραχώρησης. Μεταξύ των μέτρων που προβλέπονται περιλαμβάνονται π.χ. μειωμένα τέλη σε χρήστες οχημάτων φιλικά προς το περιβάλλον, ειδικά τιμολόγια για την αποφυγή συμφόρησης των σχετικών υποδομών αλλά και, κυρίως, ειδική τιμολόγηση κατοίκων που, εξαιτίας γεωγραφικών ιδιαιτεροτήτων της εκάστοτε περιοχής, δεν μπορούν να αποφεύγουν την χρήση των εν λόγω υποδομών σε καθημερινή βάση.
2) Για το έργο του συνδετήριου δρόμου Β.Ο.Α.Κ., λιμένας Σούδας, αερολιμένας Χανίων και παρά την εξαγγελία, σε συνάντηση στην Αντιπεριφέρεια Χανίων, ότι μέχρι τις αρχές του 2023 η μελέτη του έργου θα κατατεθεί για περιβαλλοντική αδειοδότηση, ακόμη δεν έχει πραγματοποιηθεί η ανάρτηση της σχετικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και δεν έχει υπάρξει καμία δημόσια διαβούλευση. Αν και το έργο έχει ενταχθεί στον προγραμματικό σχεδιασμό του Υπουργείου Υποδομών δεν υπάρχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση στο εγκεκριμένο τομεακό πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2021-2027 ενώ στη ΜΠΕ του νέου ΒΟΑΚ δεν περιλαμβάνεται ο κόμβος μέσω του οποίου θα εξυπηρετηθεί η σύνδεση.
3) Το έργο αξιοποίησης του υδατικού δυναμικού του Ταυρωνίτη ποταμού δημοπρατήθηκε στις 5/9/2022, βρίσκεται ακόμη σε επίπεδο ωρίμανσης μελετών από το Υπουργείο Υποδομών, απόντος του ΟΑΚ Α.Ε., με ορίζοντα ολοκλήρωσης του φακέλου τα τέλη του 2023 και με την προοπτική να υλοποιηθεί ως μελέτη-κατασκευή με Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, δηλαδή με την προοπτική στη διαχείριση/λειτουργία/εκμετάλλευσή του να συμμετέχει κατά κύριο λόγο ο ιδιώτης ανάδοχος που θα το κατασκευάσει.
4) Το έργο της ανέγερσης του Δικαστικού Μεγάρου Χανίων μέσω Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα απαλείφθηκε με απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής στις 9/2/2023 από τον φάκελο ανέγερσης/ανακατασκευής των άλλων κτιρίων σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο.
5) Σημαντικός αριθμός έργων αποκατάστασης στο οδικό (εθνικό, επαρχιακό και δημοτικό) δίκτυο και στις υποδομές κυρίως στην ενδοχώρα υλοποιούνται από το ποσό των περίπου 200εκ € το οποίο εγκρίθηκε αμέσως μετά τη θεομηνία του Φλεβάρη 2019. Επισημαίνεται βέβαια ότι περισσότερο από 4 χρόνια μετά τη θεομηνία τα έργα αυτά δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί με ενδεικτικά παραδείγματα: 1/ τα συμβασιοποιημένα από το 2021 έργα αντιμετώπισης των κατολισθητικών φαινομένων επί του Β.Ο.Α.Κ., 2/ το έργο της αποκατάστασης της παλαιάς γέφυρας του ποταμού Κερίτη με προγραμματική σύμβαση υπογεγραμμένη από 31/5/2019, 3/ το έργο της κατασκευής της νέας γέφυρας με προγραμματική σύμβαση υπογεγραμμένη από 04/2/2020.
6) Το έργο αποκατάστασης της ασφάλειας του φράγματος Βαλσαμιώτη με προέγκριση της χρηματοδότησης 500.000€ στις 15/3/2019 δεν έχει ακόμη δημοπρατηθεί. Το αρχικό έργο κατασκευής του φράγματος παρελήφθη οριστικά χωρίς παρατηρήσεις στις 4/9/2020 και λειτουργεί, κατ’ εφαρμογή της σχετικής εντολής του Διοικητικού Εφετείου Χανίων και μέχρι την αποκατάσταση των διαρροών του φράγματος, σε στάθμη κατώτερη του ορίου ασφαλείας των 165 μέτρων (περίπου στο 1/5 της χωρητικότητάς του). Ελλείψει πρωτοβουλιών από τους κατά το διοικητικό δικαστήριο αρμόδιους (Περιφέρεια Κρήτης και Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης), ο ΟΑΚ Α.Ε. ανέλαβε να χρηματοδοτήσει νέα μελέτη εμπειρογνωμόνων για την αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης του φράγματος και των απαιτούμενων έργων για την αποκατάσταση της ασφάλειάς του. Δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιηθεί τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης ώστε να αναδειχθούν το κόστος της αποκατάστασης και το κυριότερο τα νεότερα δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια του φράγματος.
7) Για το έργο «Εκπόνηση μελέτης και εκτέλεση έργου αποκατάστασης του κτηρίου του στρατοπέδου Ζομπανάκη-Ιταλικός στρατώνας στα Χανιά» υπάρχει πλήρης στασιμότητα παρά την χρηματοδότησή του με π/υ 6.000.000€ (έγκριση και ένταξη στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων 2019, στις 04/07/2019).
8) Το έργο «Βελτίωση Οδικής Ασφάλειας στο τμήμα Γεωργιούπολη – Πετρές του Β.Ο.Α.Κ.» αν και είχε ωριμάσει η Α’ φάση κατασκευής του από το 2018 εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ μόλις το Δεκέμβριο του 2022. Είναι περισσότερο πιθανόν το έργο να υλοποιηθεί ως γέφυρα στο νέο ΕΣΠΑ το οποίο σημαίνει ότι το σχετικό ποσό της σύμβασης (10.2εκ €) θα επιβαρύνει τελικά κατά πολύ το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027.
9) Για το έργο της ανέγερσης νέου σχολικού κτιρίου ΓΕΛ & ΕΠΑΛ Κισσάμου Χανίων παρά τις υποσχέσεις για ολοκλήρωση του έργου εντός του 2023 έχει πραγματοποιηθεί μόνο η κατεδάφιση του παλαιού κτιριακού συγκροτήματος ενώ δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη η ολοκλήρωση των απαιτούμενων μελετών/αδειοδοτήσεων για τα νέα κτίρια ή η εξασφάλιση χρηματοδότησης και η ένταξη σε χρηματοδοτικό εργαλείο.
10) Για την επισκευή και την αναβάθμιση του Κολυμβητηρίου Χανίων στη Νέα Χώρα παρά τις υποσχέσεις από τη ΓΓΑ για δημοπράτηση του έργου στις αρχές του 2023 δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη από τη ΓΓΑ η ολοκλήρωση των απαιτούμενων μελετών/αδειοδοτήσεων ή η εξασφάλιση χρηματοδότησης και η ένταξη σε χρηματοδοτικό εργαλείο.
11) Για την αποκατάσταση των ζημιών του Κολυμβητηρίου Ακρωτηρίου παρά την ολοκλήρωση, από την άνοιξη του 2022, των απαραίτητων μελετών από το Πολυτεχνείο Κρήτης δεν έχει ανακοινωθεί ακόμη από τη ΓΓΑ η ολοκλήρωση των απαιτούμενων μελετών/αδειοδοτήσεων ή η εξασφάλιση χρηματοδότησης και η ένταξη σε χρηματοδοτικό εργαλείο.
12) Για το έργο της παράκαμψης Τοπολίων εξακολουθεί να απουσιάζει το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης όλου του έργου με την επισήμανση της κρίσιμης διαδρομής και των κυριότερων οροσήμων που θα οδηγήσουν στην ασφαλή και εμπρόθεσμη ολοκλήρωσή του. Επιπλέον και παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις εξακολουθεί να μην έχει πραγματοποιηθεί η οποιαδήποτε ενέργεια για την απομάκρυνση των μπαζών που έχουν τοποθετηθεί παράνομα σε μη αδειοδοτημένους χώρους και για την αποκατάσταση του φυσικού τοπίου και ανάγλυφου στην αρχική του μορφή.
13) Για το έργο της παράκαμψης Καστελίου, το Δεκέμβρη 2021 δόθηκε παράταση στην από 17-3-2008 μελέτη του έργου προκειμένου να επικαιροποιηθεί η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και η προμελέτη οδικών έργων. Τελικά στις 5/10/2022 αποφασίστηκε η λύση της σύμβασης και η καταβολή αποζημίωσης στον ανάδοχο.
14) Για το έργο της αναβάθμισης της οδικής ασφάλειας στον ευρύτερο χώρο της Πολυτεχνειούπολης στα Κουνουπιδιανά (περιοχή στην οποία έχουν σημειωθεί θανατηφόρα δυστυχήματα) υπάρχει πλήρης στασιμότητα παρά την Απόφαση ‘Έγκρισης των Περιβαλλοντικών Όρων του έργου από τις 3/5/2022 και παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις για την άμεση χρηματοδότηση του έργου και την ένταξή του σε χρηματοδοτικό εργαλείο.
* Ο Φώτης Καζάσης είναι Πρόεδρος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ/ΤΔΚ
πρ. Δ/νων Σύμβουλος ΟΑΚ Α.Ε.
