Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι ASARUM europaeum L. (Άσαρο το ευρωπαίο). Ανήκει στην οικογένεια των Αριστολοχιδών.
Βρίσκεται διάσπαρτο σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης. Στη χώρα μας το συναντούμε στα δάση της βόρειας Ελλάδας, στην Πελοπόννησο και την Κεφαλονιά. Το συναντούμε μέσα σε δάση φυλλοβόλων δένδρων, ιδίως σε δέντρα με πλατιά φύλλα και προτιμά αλκαλικό έδαφος με άφθονο χούμο. Δεν χρειάζεται πολύ φως. Αρκετά σπάνιο σε μερικές περιοχές, πιο διαδεδομένο σε άλλες.
Ερπουσα πολυετής πόα ύψους από 10 έως 15 εκατοστά, που σχηματίζει μεγάλες αποικίες, με οσμή δυσάρεστη. Εχει ρίζωμα που έρπει, λεπτό στο πάχος και τετραγωνικό, σε χρώμα γκριζωπό εξωτερικώς και κιτρινωπό εσωτερικώς. Κατά διαστήματα του ριζώματος βγαίνουν ρίζες ασπριδερές. Τα στελέχη του φτάνουν τα 40 εκατοστά μήκος και καταλήγουν σε δύο φύλλα με μακριούς μίσχους, στιλπνά με διάμετρο 5 έως 8 εκατοστά. Τα άνθη του φυτού φυτρώνουν συνήθως κάτω από τα φύλλα σε σχήμα καμπανούλας, έχουν κοκκινοπράσινο σκούρο χρώμα, δώδεκα στήμοντες και καλύπτονται από χνουδωτό κάλυκα. Ο καρπός είναι κάψα εξάγωνη. Πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες του ριζώματος κατά την άνοιξη και το φθινόπωρο.
Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Ο Πλίνιος το αναφέρει στα συγγράμματα του.
Το Άσαρο χρησιμοποιείτο από το λαό σαν σκόνη για φτέρνισμα, εναντίον των παθήσεων του ήπατος, καθώς και ως διουρητικό και εμμηναγωγό. Σαν εκτρωτικό το χρησιμοποιούσαν από τα πολύ παλιά χρόνια. Επίσης το χρησιμοποιούσαν σαν φάρμακο εναντίον του αλκοολισμού διότι θεωρούσαν ότι απέτρεπε τους αλκοολικούς από το ποτό. Αυτό βέβαια δεν ήταν απόλυτα σωστό γιατί το βότανο στην ουσία είναι δηλητηριώδες και σίγουρα δεν είναι καλό για το επιβαρυμένο συκώτι των αλκοολικών. Επιπλέον χρησιμοποιήθηκε ως διουρητικό, κατά της ισχιαλγίας και σε μερικές δερματοπάθειες.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το ρίζωμα παράγει ένα μυδωδάτο αιθέριο έλαιο, που περιέχει 30-35% ασαρίνη. Η καμφορώδης αυτή ουσία, που είναι πτητική, αποχωρίζεται κατά μεγάλο μέρος από το ξερό βότανο. Περιέχει ακόμα πρωτεΐνες, άμυλο, οξέα και άλατα.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει Απρίλιο και Μάιο. Τότε βγάζει μικρά ανθάκια που μετά βίας φαίνονται.
Χρησιμοποιούνται τα φρέσκα φύλλα και η φρέσκια ρίζα του φυτού.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Η λήψη του εσωτερικά είναι εμετοκαθαρτική αλλά χάνεται η ιδιότητα αυτή με το παρατεταμένο βράσιμο. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη βρογχίτιδα, την πνευμονία, τον κοκίτη και κατά της διάρροιας.
Το Άσαρο, δεν χρησιμοποιείται πλέον ως θεραπευτικό βότανο. Σήμερα δεν χρησιμοποιείται στην αλλοπαθητική γιατί η χρήση του έχει αντικατασταθεί από την ρίζα Ιπεκακουάνας. Στην ομοιοπαθητική το βάμμα που εξάγεται από το νωπό ρίζωμα, ενδείκνυται εναντίον των ρευματισμών και της γαστρεντερίτιδας.
Παρασκευή και δοσολογία
Χρησιμοποιείται το έμβρεγμα του φυτού που γίνεται με το μούσκεμα των φρέσκων φύλλων σε νερό για 12 ώρες. Σε ένα ποτήρι νερό μουσκεύουμε 5 έως 20 φύλλα του φυτού. Με σκόνη της ρίζας και των φύλλων που παίρνουμε όπως το ταμπάκο, χρησιμοποιείται για φτάρνισμα και ως εμετικό (έως 2 γραμμάρια).
Προφυλάξεις
Είναι φυτό στην ουσία δηλητηριώδες. Χρησιμοποιείται μόνο υπό ιατρική παρακολούθηση. Η ασαρίνη είναι δριμεία και ερεθίζει πολύ τους βλεννογόνους. Η απορρόφησή της προκαλεί γαστρεντερίτιδες και εσωτερικές αιμορραγίες. Γενικά όλα τα μέρη του φυτού είναι ερεθιστικά και εσωτερικά χρησιμοποιείται ως εμετοκαθαρτικό, (ρίζες και φύλλα). Το φυτό δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο της πιπερόριζας.
