Η άνοδος της ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) παραµένει κάπως άγνωστη στην παγκόσµια κοινότητα. Οι χώρες µέλη της ASEAN (Ένωση Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας) είναι οι εξής: Μπρουνέι, Καµπότζη, Ινδονησία, Λάος, Μαλαισία, Μιανµάρ, Φιλιππίνες, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη και Βιετνάµ. Το Ανατολικό Τιµόρ έγινε δεκτό ως το 11ο µέλος της οργάνωσης επί της αρχής, µε την πλήρη ένταξή του να εκκρεµεί ακόµη.
Αυτές οι δέκα χώρες αποτελούν τα µέλη της ASEAN, η οποία ιδρύθηκε το 1967 µε στόχο την προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας και της οικονοµικής συνεργασίας στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η ASEAN αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγµα περιφερειακής συνεργασίας και ανάπτυξης σε έναν κόσµο όπου πολλές από τις ισχυρότερες χώρες αντιµετωπίζουν σηµαντικές προκλήσεις όπως πολέµους, ύφεση και υψηλό πληθωρισµό. Με µια αποστολή που επικεντρώνεται στην προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας και της οικονοµικής συνεργασίας, η ASEAN έχει καταφέρει να εδραιωθεί ως ένας δυναµικός οργανισµός στην παγκόσµια σκηνή. Παρουσιάζει εντυπωσιακή οικονοµική ανάπτυξη και περιφερειακή ένταξη, γεγονός που την καθιστά έναν οικονοµικό κολοσσό σε µια από τις ταχύτερα αναπτυσσόµενες αγορές του κόσµου. Παρά την εντυπωσιακή αυτή πρόοδο, η άνοδος της ASEAN παραµένει κάπως άγνωστη στην παγκόσµια κοινότητα, καθώς δεν έχει τραβήξει την ίδια προσοχή µε άλλες µεγάλες δυνάµεις.
Η γεωπολιτική σηµασία της ASEAN ενισχύεται από τη στρατηγική της θέση στην Ασία, ενώ η οργάνωση παρέχει επίσης µια σηµαντική διπλωµατική πλατφόρµα για τη διαχείριση περιφερειακών και διεθνών ζητηµάτων. Η συνεργασία µεταξύ των κρατών µελών της ASEAN επεκτείνεται σε διάφορους τοµείς, όπως η αντιµετώπιση περιβαλλοντικών προκλήσεων, η ασφάλεια και η οικονοµική συνεργασία.
Η ήσυχη άνοδος της ASEAN αντικατοπτρίζει µια νέα µορφή δύναµης στην παγκόσµια σκηνή, βασισµένη στη συνεργασία και την ειρηνική ανάπτυξη, σε αντίθεση µε τις συγκρούσεις και τις εντάσεις που χαρακτηρίζουν άλλες περιοχές του κόσµου. Ως εκ τούτου, η ASEAN έχει τη δυνατότητα να διαδραµατίσει έναν ολοένα και πιο σηµαντικό ρόλο στην παγκόσµια οικονοµία και τη διεθνή πολιτική στο µέλλον.
Οι δέκα χώρες µοιράζονται παρόµοιους πολιτισµούς και αξίες, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας και των µακροχρόνιων εµπορικών σχέσεων που έχουν αναπτύξει µεταξύ τους. Ωστόσο, η γεωγραφία τους παρουσιάζει µεγάλη ποικιλία, καθώς ορισµένες είναι αρχιπελαγικές ή χερσονησιακές, ενώ άλλες είναι ενδοχώριες ή βρίσκονται στην ηπειρωτική χώρα. Αυτή η ποικιλία επιτρέπει στα κράτη να προσφέρουν διαφορετικά προϊόντα, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν στενές συνδέσεις µεταξύ τους, λόγω των πολιτισµικών οµοιοτήτων και των κοινών κοινωνικών κανόνων.
Η οικονοµική αυτή ανάπτυξη είναι εµφανής, καθώς η περιοχή θεωρείται µία από τις ταχύτερα αναπτυσσόµενες καταναλωτικές αγορές παγκοσµίως, αποτελεί κεντρικό κόµβο της βιοµηχανικής παραγωγής. Στην πραγµατικότητα, αν η ASEAN ήταν ενιαίο κράτος, θα κατείχε ήδη τη θέση της έβδοµης µεγαλύτερης οικονοµίας στον κόσµο. Αυτή η οικονοµική πρόοδος και σταθερότητα συνδέονται άµεσα µε το αποτελεσµατικό εσωτερικό σύστηµα της ASEAN, που ιδρύθηκε µε στόχο την επιτάχυνση της οικονοµικής ανάπτυξης µεταξύ των µελών της, ενώ παράλληλα προωθεί την κοινωνική πρόοδο και την πολιτιστική ανάπτυξη.
Προβλέπεται ότι µέχρι το 2030, το 70% του πληθυσµού των χωρών της ASEAN θα ανήκει στη µεσαία τάξη. Επιπλέον, η περιοχή αναµένεται να αναδειχθεί ως η τέταρτη µεγαλύτερη οικονοµία παγκοσµίως µέσα στην επόµενη δεκαετία. Αυτές οι προβλέψεις ενισχύονται από το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια η τεχνολογία και το ηλεκτρονικό εµπόριο έχουν γνωρίσει ραγδαία εξάπλωση στην περιοχή. Πολλές από τις χώρες της ASEAN φιλοξενούν τις επιχειρήσεις που εγκαταλείπουν την Κίνα.
Η εξάπλωση των κοινωνικών µέσων, η αναπτυσσόµενη βιοµηχανία ψυχαγωγίας και η αυξηµένη χρήση του ∆ιαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση των βιοµηχανιών τουρισµού, ψυχαγωγίας και τεχνολογίας πληροφορικής. Τα έργα ανάπτυξης υποδοµών δηµιουργούν επίσης ευκαιρίες για τα κράτη, καθιστώντας τα πιο ελκυστικά τόσο για ξένους όσο και για εγχώριους επενδυτές.
Η ASEAN διαθέτει ένα στρατηγικό σχέδιο συνδεσιµότητας που περιλαµβάνει υποδοµές όπως δρόµους, σιδηροδρόµους, αεροδρόµια, βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, ενεργειακά και ψηφιακά κέντρα, καθώς και τη βελτίωση των ανθρώπινων διασυνδέσεων. Αυτό περιλαµβάνει την προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων για την προώθηση του στόχου να γίνει η περιοχή ένα προηγµένο τεχνολογικό κέντρο.
Πολλά έθνη στην περιοχή της ASEAN προσπαθούν να γίνουν το επόµενο Silicon Valley, µε τη Σιγκαπούρη, την Ινδονησία, την Ταϊλάνδη, τη Μαλαισία και το Βιετνάµ να κερδίζουν παγκόσµια αναγνώριση για την άνοδό τους ως τεχνολογικά κέντρα µε αποτέλεσµα να προσελκύουν ταλέντα στις νέες τεχνολογίες και πολλές νεοφυείς επιχειρήσεις.
Στη σύγχρονη εποχή της παγκοσµιοποίησης, το εµπόριο έχει καταστεί θεµελιώδης παράγοντας για την οικονοµική ευηµερία και την επιβίωση των εθνών. Χωρίς την ικανότητα να συµµετέχουν ενεργά στο διεθνές εµπόριο, τα κράτη αντιµετωπίζουν µεγάλες προκλήσεις στην ανάπτυξη και την ευηµερία τους. Η καθιέρωση ισχυρών συνδέσεων µε παγκόσµιες και περιφερειακές αγορές είναι κρίσιµη, διότι επιτρέπει στα κράτη να αξιοποιούν ευκαιρίες για εξαγωγές, να εισάγουν αγαθά και υπηρεσίες που δεν παράγουν εσωτερικά, και να ενσωµατώνονται σε ευρύτερες οικονοµικές και τεχνολογικές αλυσίδες αξίας.
Αυτή η διασύνδεση όχι µόνο ενισχύει την οικονοµική ανθεκτικότητα των κρατών, αλλά και τους επιτρέπει να προσαρµόζονται στις µεταβαλλόµενες συνθήκες της αγοράς και να διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους. Επιπλέον, το εµπόριο λειτουργεί ως δίαυλος για τη µετάδοση τεχνολογίας και καινοτοµίας, βοηθώντας τα κράτη να προοδεύσουν και να ενσωµατωθούν στις διεθνείς τάσεις. Χωρίς την ενεργή συµµετοχή στις παγκόσµιες και περιφερειακές αγορές, τα έθνη κινδυνεύουν να µείνουν πίσω, τόσο οικονοµικά όσο και τεχνολογικά, και να αντιµετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες στην εξασφάλιση της βιώσιµης ανάπτυξής τους. Προς το σκοπό αυτό η ASEAN αναπτύσσει έργα διασυνοριακής συνδεσιµότητας των χωρών της µε τις περιφερειακές αλλά και µε τις παγκόσµιες αγορές, καθιστώντας τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της ανταγωνιστικά στην παγκόσµια αγορά. Οκτώ από τις δέκα χώρες της ASEAN είναι ήδη µέλη του Παγκόσµιου Οργανισµού Εµπορίου, ενώ το Βιετνάµ και το Λάος, διαπραγµατεύονται την ένταξή τους.
Η ASEAN έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην οικονοµική ένταξη της Ασίας το 1992, όταν τα µέλη του ίδρυσαν την Ελεύθερη Ζώνη Εµπορίου της ASEAN. Στόχος ήταν η δηµιουργία µιας ενιαίας αγοράς, η αύξηση του ενδοασιατικού εµπορίου και επενδύσεων, καθώς και η προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Μέσα από την κατάργηση φόρων και τελωνειακών δασµών, επιτεύχθηκε ελεύθερο εµπόριο στην περιοχή, µειώνοντας τα έξοδα και αυξάνοντας τα κέρδη. Η ειρηνική οικονοµική τους ανάπτυξη, κάνει τις χώρες της ASEAN να ξεχωρίζουν από άλλους δρώντες στην περιοχή που ενδιαφέρονται να αναβιώσουν τις αυτοκρατορίες τους και απειλούν ή είδη έχουν εισβάλει σε γειτονικές χώρες. Επίσης οι χώρες της ASEAN µπορούν να προµηθεύον µε αγαθά και υπηρεσίες ως ασφαλείς προµηθευτές, τις χώρες εκείνες που έχουν την ανάγκη διαφοροποίησης των προµηθειών και τη µείωση της εξάρτησης από συγκεκριµένες χώρες.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι oικονοµολόγος, αναπληρωτής καθηγητής
**Η Ιωάννα Ατσαλάκη είναι διδάσκουσα Πολυτεχνείου Κρήτης Εργαστήριο Ανάλυσης ∆εδοµένων και Πρόβλεψης
