»…για γονείς, εκπαιδευτικούς, μαθητές και τον Υπουργό Παιδείας
Η κατάκτηση των γνωστικών, κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων δεν γίνεται αυτόματα. Απαιτούνται προγράμματα και θέληση για να γίνεται σταθερά, σταδιακά και με συστηματικό τρόπο.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση των “Χ.ν.” αφιερωμένη στο παιδί «Παιδικός Κόσμος»
Μπορεί μια εκπαιδευτικός να καλλιεργεί την ενσυναίσθηση, την ευαισθησία και την κατανόηση των μελών της ομάδας της; Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Υπό προϋποθέσεις. Η ομάδα της να μην ξεπερνά τα 20 παιδιά και όλοι να εργάζονται συνεργατικά. Έτσι θα κατανοεί τις εμπειρίες των μαθητών της, θα παρατηρεί και θα ακούει με προσοχή ότι λέγεται, πριν προσπαθήσει να ερμηνεύσει και να καθοδηγήσει. Κι αν εκφράζει την ενσυναίσθηση της, τότε οι μαθητές της θα νοιώθουν λιγότερη μοναξιά και ότι δεν είναι νησίδες.
1 Μια φορά στην Καρδίτσα
Τα ταλέντα του μαθητή, οι προτιμήσεις του και η προσέγγιση του εκπαιδευτικού (Learning analytics,2021) καθορίζουν την συμμετοχή του στη μαθησιακή διαδικασία. Αυτό φαίνεται καθαρά στο παρακάτω παράδειγμα. Στο τέλος μιας διάλεξης μου σε γονείς μια μητέρα παρατήρησε ‘Ο γιος μου φέτος δεν μαθαίνει, ενώ πέρυσι ήταν ευτυχής καθώς μου έλεγε τι έμαθε, ενώ επιστρέφαμε στο σπίτι. Δεν καταλαβαίνω τι συμβαίνει; ’ Σε ερώτηση μου, επιβεβαίωσε ότι υπήρχε αλλαγή εκπαιδευτικού. Απάντησα ότι… ‘Κατά αρχήν, είναι πιθανόν το μαθησιακό προφίλ του γιου σας να μην είναι συμβατό με αυτό της διδασκαλίας του νέου δάσκαλου.
Κυρία μου, ένας άλλος ισοβαρής λόγος είναι ο 1ος εκπαιδευτικός να είχε την ικανότητα να υποδύεται ρόλους, να απαρνιέται το μαθησιακό του προφίλ, να επιλύει συγκρούσεις και να σκηνοθετεί καθημερινά κάθε ώρα μαθήματος. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και σεις.’
2 Άσκηση εν-συναίσθησης για μαθητές
Το περιστατικό έγινε σε Γυμνάσιο της πόλης μας. Μια μικρή ομάδα μαθητών έκαναν μια φάρσα σε ευαίσθητη καθηγήτρια τους. Το αποτέλεσμα ήταν η καθηγήτρια να βάλει τα κλάματα και να βγει από την αίθουσα. Μια δυναμική συμμαθήτρια τους, η Αφροδίτη, τους έβαλε τις φωνές ‘Δεν ντρέπεστε! Ξέρετε πως μας αγαπάει και μας βοηθάει! Οφείλουμε να επανορθώσουμε. Να της ζητήσουμε συγνώμη.’ Οι ένοχοι συμμαθητές της δεν περιμέναν τέτοια αντίδραση. Σιωπηλοί κατέβασαν το κεφάλι. Η Αφροδίτη κατάλαβε ότι το είχαν μετανιώσει, αλλά δεν θα έκαναν καμμιά ενέργεια. Κι αλλάζει τακτική. Προτείνει ‘Για να της δείξουμε ότι μετανιώσαμε θα της πάρουμε μια σοκολάτα.’ Τους έπιασε εξαπίνης. Συμφώνησαν σιωπηλά. Όμως, δεν έβαζαν το χέρι στην τσέπη να συνεισφέρουν. Η Αφροδίτη αποφάσισε να θυσιάσει όλο της χαρτζιλίκι. Επιστρέφει σε χρόνο ρεκόρ με μια μεγάλη σοκολάτα που τοποθετεί στην έδρα. Ίσα που πρόλαβε. Επιστρέφοντας η καθηγήτρια βλέπει τη σοκολάτα. Τα μάτια και το πρόσωπο της φωτίζονται. ‘Ποιος την έβαλε;’ ρωτάει. Δεν απαντά κανείς. Οι ένοχοι έχουν τα κεφάλια κάτω. Μερικά κορίτσια κοιτάζουν προς το μέρος της Αφροδίτης που έχει γίνει κόκκινη σαν παπαρούνα. ‘Μα φυσικά, η Αφροδίτη.’ Βουρκωμένη την πλησιάζει, την κάνει μια αγκαλιά. ‘Σ’ ευχαριστώ!’ της ψιθυρίζει.
Η συμπεριφορά της Αφροδίτης είχε βάση σε μεγάλο βαθμό την πρωτογενή της ενόρμηση και δεν ήταν επίκτητη. Δηλαδή, αποτέλεσμα μάθησης. Εξαίρεση στη γενικευμένη έλλειψη εν-συναίσθησης.
Στο Γυμνάσιο της Αφροδίτης προσπαθούν να ενισχύουν την εν-συναίσθηση των μαθητών με συνεργατικές δράσεις και ομάδες κοινών ενδιαφερόντων και υποστήριξης.
Είναι μια προσέγγιση κοινωνικού εποικοδομισμού (Lev Vygotsky,1992) που συνοψίζεται ως εξής…
‘Ο χρόνος συμμετοχής των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία αυξάνεται αν εργάζονται ομαδικά. Οφέλη τους η αλληλεπίδραση που ασκεί ο κάθε μαθησιακός τύπος και η ενίσχυση της εν-συναίσθησης όλων.’
3 Συμφωνείτε κ. Υπουργέ Παιδείας;
Θεωρώ ότι τα παιδιά που θα γεννηθούν από φέτος θα εκπαιδεύονται, σ’ όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, σε μεταγνωστικές δεξιότητες.
Η Τεχνητή Νοημοσύνη (Τ.Ν.) θα τους αξιολογεί συνεχώς στις νοητικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητες.
Εκπαιδευτικοί & Τ.Ν. θα συνεκτιμούν αν οι μαθητές κατανοούν τις έννοιες στο αναμενόμενο επίπεδο και θα προτείνουν λύσεις εξατομικευμένες για την αντιμετώπιση προβλημάτων μάθησης.
Θα υπάρχουν εναλλακτικά σενάρια για κάθε μαθητή.
Τα αναπτυξιακά ορόσημα των μαθητών θα αξιολογούνται.
Στο Νηπιαγωγείο θα αξιολογείται η ικανότητα για έλεγχο της προσοχής για σύνθεση αναπαραστάσεων και για κατανόηση της προοπτικής των άλλων.
Στο Δημοτικό θα ελέγχεται η ικανότητα εναλλαγής μεταξύ συγκεκριμένου-αφηρημένου, η δυνατότητα αυτοελέγχου και θα εντοπίζονται ειδικά προβλήματα μάθησης
Στο Γυμνάσιο θα ελέγχεται η χρήση της λογικής για τον έλεγχο της αξιοπιστίας των Πληροφοριών και για την ακρίβεια των αναπαραστάσεων, των αυτό-αξιολογήσεων και των ετερο-αξιολογήσεων.
κ. Υπουργέ, αν όλα αυτά έχουν επιτευχθεί από το 2030 και εφεξής, η αυτογνωσία, η γνώση του άλλου, η Ενσυναίσθηση και η Μεταγνώση θα έχουν ενισχυθεί στην υποχρεωτική εκπαίδευση.
