“Ασπίδα” στα Λευκά Όρη

“Ασπίδα προστασίας” για τα Λευκά Όρη “σηκώνει” νέα επιστημονική μελέτη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, σύμφωνα με την οποία, στον ορεινό όγκο του νομού Χανίων, βρίσκεται η μεγαλύτερη «παρθένα» περιοχή της χώρας.

Ειδικότερα, πρόκειται για μια Περιοχή Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) με έκταση 256 τ. χλμ., η οποία ξεκινά από το επίπεδο της θάλασσας και φθάνει σε ύψος 2.454 μέτρων και είναι η μεγαλύτερη από τις μόλις έξι μεγάλες ΠΑΔ (μεγαλύτερες των 50 τ.χλμ) που εντοπίστηκαν σε όλον τον ελλαδικό χώρο. Αυτό που επισημαίνουν οι ερευνητές, είναι η επιτακτική ανάγκη θέσπισης ενός νομικού πλαισίου που θα προασπίζει τις ΠΑΔ από οποιαδήποτε μελλοντική διάνοιξη, καθώς οι δρόμοι αποτελούν την κορυφαία απειλή για την βιοποικιλότητα παγκοσμίως ιδίως όταν εισέρχονται σε φυσικά οικοσυστήματα και πρώην αδιατάρακτες περιοχές.

Συνολικά η Ελλάδα, φαίνεται να παρουσιάζει μικρότερη κατάτμηση σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, όμως ο ρυθμός διανοίξεων είναι υψηλός και η χώρα μας κατατάσσεται ανάμεσα στις πρώτες της Ευρώπης σε ότι αφορά την αύξηση της κατάτμησης της γης.

Η ΜΕΛΕΤΗ

Η συγκεκριμένη μελέτη εκπονήθηκε από την μη κυβερνητική οργάνωση «Πίνδος Περιβαλλοντική» σε συνεργασία με το Εργαστήριο Διατήρησης Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Biological Conservation (252, Δεκέμβριος 2020). Στο επίκεντρο της μελέτης βρίσκονται οι ΠΑΔ, οι οποίες ορίζονται ως εκτάσεις άνω του ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου, που απέχουν τουλάχιστον ένα χιλιόμετρο από τον πλησιέστερο δρόμο, στις οποίες δηλαδή, δεν έχει πρόσβαση ο άνθρωπος με μηχανοκίνητα μέσα. Για την οριοθέτηση των περιοχών αυτών, χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα από την ανοικτή βάση open street map ενώ έγιναν όπου χρειάστηκε και επιπλέον χαρτογραφήσεις, για τις ανάγκες της έρευνας. Αυτό που προέκυψε είναι ότι υπάρχουν συνολικά στην Ελλάδα 1.115 τέτοιες περιοχές, η οποίες καταλαμβάνουν συνολικά ένα ένα 4,99% της έκτασης της χώρας. Από αυτές, οι 143 χαρακτηρίζονται ως «εκτεταμένες» δηλαδή καταλαμβάνουν έκταση άνω των 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων ενώ μόνο έξι χαρακτηρίζονται ως «πολύ μεγάλες». Μετά την περιοχή των Λευκών Ορέων, ακολουθούν οι εξής περιοχές:
• Στην Τύμφη, μια έκταση 115,66 τ. χλμ., από 569 έως 2.497 μ.
• Στον Ολυμπο, μια έκταση 94,45 τ. χλμ., από 482 έως 2.918 μ.
• Στον Ταΰγετο μια έκταση 77,64 τ. χλμ., από 608 έως 2.407 μ.
• Στο Σάος στη Σαμοθράκη, μια έκταση 60,23 τ. χλμ. από το επίπεδο της θάλασσας έως ύψος 1.595 μ.
• Στον Σμόλικα, μια έκταση 54,91 τ. χλμ., από ύψος 1.196 έως 2.637 μ. Οι περιοχές αυτές καλύπτονται κατά ένα μεγάλο μέρος τους -αλλά όχι συνολικά – από το δίκτυο Natura ενώ η κατάτμηση σε περιοχές εντός δικτύου είναι μικρότερη σε σχέση με τις περιοχές εκτός δικτύου μέσα στις ΠΑΔ.

ΖΗΤΟΥΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ

Αυτό που προτείνουν οι μελετητές είναι η άμεση θεσμική ανακήρυξη των έξι πολύ μεγάλων ΠΑΔ, ως «περιοχών ελεύθερων από δρόμους» ενώ καταθέτουν πρόταση για θεσμική προστασία του 2% της έκτασης της χώρας στο πλαίσιο μιας στρατηγικής πέντε βημάτων, με κριτήρια την έκταση, την κάλυψη από το δίκτυο Natura και την βιοποικιλότητα. Σύμφωνα με την επιστημονική υπεύθυνη του έργου, Βασιλική Κατή, αναπλ. καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.  «Είναι πολύ σημαντικό οι περιοχές άνω των 10 τ. χλμ. που δεν έχουν δρόμους να λαμβάνονται υπόψη στις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες που εκπονούνται σήμερα για τις προστατευόμενες περιοχές, όσο και στο νέο ειδικό χωροταξικό για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας».
Το θέμα, έχει φτάσει και στην Βουλή, με ερώτηση του βουλευτή του ΜέΡΑ25, Κρίτων Αρσένη προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστή Χατζηδάκη «Η οριοθέτηση των εκτεταμένων Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) και η εισαγωγή τους στο χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας, τεκμηριωμένα συνεισφέρει θετικά στην επίτευξη τριών Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ 12, 13, 15), στο πλαίσιο της 6ης εθνικής προτεραιότητας υπό τον τίτλο: «Ενίσχυση της προστασίας και ορθολογικής διαχείρισης του φυσικού κεφαλαίου ως βάση για κοινωνική ευημερία και μετάβαση σε μία οικονομία χαμηλού άνθρακα», αναφέρει ο κ. Αρσένης και ερωτά τον Υπουργό εάν «δεσμεύεται να ανακηρύξει τις 6 προαναφερόμενες ορεινές περιοχές ως περιοχές που δεν θα επιτρέπεται η διάνοιξη νέων δρόμων; Δεσμεύεται να ενσωματώσει τις ΠΑΔ ως περιοχές ελεύθερες από δρόμους τόσο στις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες όσο και στο νέο χωροταξικό σχεδιασμό για τις ΑΠΕ στα πλαίσια και της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα που καλεί για 10% αυστηρή προστασία του εδάφους της ΕΕ;».