Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του φυτού είναι Persea Americana (Περσέα η αμερικανική) και ανήκει στην οικογένεια των Δαφνιδών. Υπάρχουν περισσότερες από 400 ποικιλίες του φυτού. Το συναντούμε με τις ονομασίες αβοκάντο ή βουτυρόδεντρο.
Γνωστό στα Χανιά, μια και ο νομός μας θεωρείται και είναι, ο κύριος καλλιεργητής του πολύτιμου αυτού δέντρου. Για πρώτη φορά βρέθηκε το 1968 στο Ινστιτούτο Υποτροπικών Φυτών και Ελιάς Χανίων και οι πρώτες εμπορικές φυτείες στους κάμπους των Χανίων έγιναν το 1974. Το 90% της ελληνικής παραγωγής βγαίνει από τον νομό Χανίων στον οποίο βρίσκονται χιλιάδες δέντρα σε μία έκταση που υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 10.000 στρέμματα.
Είναι δέντρο αείφυλλο και το ύψος του φτάνει τα 15 μέτρα. Τα φύλλα του είναι ελλειπτικά ως ωοειδή με κόκκινο χρώμα όταν αναπτύσσονται και πράσινα πάνω και θαμπό πράσινο από κάτω όταν μεγαλώσουν. Τα άνθη του είναι λευκά ή κιτρινωπά μαζεμένα στις κορυφές των βλαστών. Σε κάθε βλαστό σχηματίζονται πάνω από 1000 άνθη και τελικά εμφανίζονται 1 έως 2 καρποί.
Ο καρπός του δέντρου έχει γεύση βουτυρώδη και δεν τρώγεται αμέσως μετά την συγκομιδή , αλλά αφού περάσει λίγος χρόνος και ωριμάσει. Το σχήμα του είναι ωοειδές με μακρύ κωνικό λαιμό και ο φλοιός του χρώματος πράσινου. Η σάρκα του παχιά ,ελαφρώς κίτρινη ως κιτρινοπράσινη. Χρησιμοποιείται σε σαλάτες και τρώγεται και ως ορεκτικό με λεμόνι και αλάτι.
Ευδοκιμεί σε περιοχές όπου ευδοκιμούν κύρια εσπεριδοειδή και ειδικά λεμονιές. Η παραγωγική ζωή των δέντρων διαρκεί περίπου 35 χρόνια.
Ιστορικά στοιχεία
Υπολογίζεται ότι καλλιεργείται εδώ και 10.000 χρόνια. Ανακαλύφθηκε στις τροπικές περιοχές του Μεξικού και της Γουατεμάλας, όπου το καλλιεργούσαν οι ιθαγενείς μια και ο καρπός του δέντρου αυτού ήταν κύριο συστατικό της διατροφής τους. Παραδοσιακά χρησιμοποιούσαν τον καρπό ως αφροδισιακό και τους σπόρους ως αντισυλληπτικό παράγοντα.
Στη συνέχεια διαδόθηκε στις ΗΠΑ και τη Νότιο Αμερική και έφτασε στο Ισραήλ και την Αυστραλία. Στην Ευρώπη ήρθε μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο όταν άρχισε η καλλιέργεια του σε Ισπανία, Πορτογαλία και Ελλάδα.
Η παλαιότερη γνωστή γραπτή περιγραφή του αβοκάντο στην Ευρώπη είναι αυτή του Martín Fernández de Enciso ( περίπου 1470-1528) το 1519 στο βιβλίο του Suma De Geographia Que Trata de Todas Las Partidas Y Provincias Del Mundo.
Το φυτό χρησιμοποιήθηκε στην λαϊκή για την θεραπεία παθήσεων όπως υπέρταση, πόνο στο στομάχι, βρογχίτιδα, διάρροια και διαβήτη.
Συστατικά – χαρακτήρας
Το ώριμο αβοκάντο περιέχει μεγάλη ποσότητα φρουτέλαιου, στο οποίο οφείλεται η χαρακτηριστική γεύση του καρπού. Το έλαιο αυτό προσδίδει στο αβοκάντο διατροφική ενέργεια μεγάλης αξίας. Ο καρπός περιέχει δεκατέσσερα μεταλλικά στοιχεία μεταξύ των οποίων κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο και ψευδάργυρο. Τα μεταλλικά στοιχεία ρυθμίζουν οργανικές λειτουργίες και υποβοηθούν την ανάπτυξη.
Ο σίδηρος και ο χαλκός που περιέχει συντελούν στη δημιουργία ερυθρών αιμοσφαιρίων και την πρόληψη της διατροφικής αναιμίας. Το κάλιο και το νάτριο που περιέχει το καθιστούν πολύ αλκαλικό φρούτο. Το αβοκάντο δεν περιέχει άμυλο ενώ περιέχει λίγη ζάχαρη, ίνες ή κυτταρίνη. Οι βιταμίνες που περιέχει είναι βιταμίνη Α, βιταμίνη Κ, θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη και ασκορβικό οξύ.
Ανθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Η ανθοφορία γίνεται σε διάφορες εποχές και διαρκεί πολλούς μήνες ανάλογα με την
ποικιλία. Το άνθος του, που είναι ερμαφρόδιτο, δεν φέρει και τα δυο του μέρη σε ανθοφορία ταυτόχρονα όπως συμβαίνει με τα άλλα είδη οπωροφόρων, αλλά ανοίγει δύο φορές και συμπεριφέρεται την πρώτη φορά ως θηλυκό και τη δεύτερη ως αρσενικό.
Οι καρποί του αβοκάντο παραμένουν σκληροί όσο βρίσκονται πάνω στο δένδρο και
μαλακώνουν μόνο μετά το μάζεμα. Οι ώριμοι καρποί, μετά τη συλλογή αποκτούν σ’ όλη τους την έκταση μαλακή, βουτυρώδη σύσταση, χωρίς ρυτιδώσεις της επιδερμίδας. Ολοι οι καρποί επάνω στο δένδρο δεν ωριμάζουν ταυτόχρονα. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα, οι καρποί και οι σπόροι.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Διάφορα τμήματα του δέντρου αυτού χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς, όπως για την αντιμετώπιση της αναιμίας, ηπατικών προβλημάτων, υπέρτασης, κρυολογημάτων, πονοκεφάλων και διαβήτη.
Ο καρπός δρα ως αντιοξειδωτικό και θρεπτικό, τα φύλλα λειτουργούν ως υποτασικά και ο σπόρος ως αντισυλληπτικό. Πιστεύεται όμως ότι η παρατεταμένη χρήση των σπόρων για αντισυλληπτικούς σκοπούς μπορεί να προκαλέσουν στειρότητα.
Εσωτερικά ο καρπός χορηγείται στην αποθεραπεία για να επαναφέρει τις ισορροπίες του οργανισμού. Κατάλληλος για φτωχό δέρμα και αδύναμα μαλλιά.
Τα φύλλα σε αφέψημα δρουν θετικά σε κρυολογήματα, εμπύρετα, υπέρταση, ηπατικές παθήσεις και επώδυνους περιόδους.
Οι σπόροι σε αφέψημα δρουν θετικά σε άσθμα, ως αντισυλληπτικός παράγοντας και δήγματα φιδιών.
Εξωτερικά ο καρπός δρα θετικά στο δέρμα και τα αδύναμα μαλλιά, ενώ τα φύλλα σε κατάπλασμα βοηθούν σε πονοκεφάλους, ρευματισμούς και διαστρέμματα.
Το έλαιο από αβοκάντο αποτελεί εξαιρετική έλαιο- βάση για μασάζ.
Η καθιέρωση του αβοκάντο στη δίαιτα σε καθημερινή βάση θα προάγει την υγεία του δέρματος και των μαλλιών και χάρη στις αντιοξειδωτικές του ιδιότητες βοηθά προληπτικά κατά του καρκίνου και των καρδιοπαθειών. Το αβοκάντο, όπως το ελαιόλαδο και τα αμύγδαλα διαθέτουν μεγάλη συγκέντρωση των ίδιων συστατικών λίπους που συμβάλουν δραστικά στη μείωση της χοληστερόλης.
Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει αντικαρκινική δραστηριότητα στα εκχυλίσματα των φύλλων και των φρέσκων βλαστών.
Παρασκευή και δοσολογία
Ο καρπός τρώγεται ωμός. Τα φύλλα και οι σπόροι παρασκευάζονται ως αφέψημα. Ο καρπός και τα φύλλα πολτοποιούνται και χρησιμοποιούνται ως κατάπλασμα. Το λάδι του καρπού είναι εξαιρετικό για μασάζ.
Προφυλάξεις
Τα αβοκάντο πρέπει να τα αποφεύγουν όσοι λαμβάνουν το αντιθρομβωτικό φάρμακο βαρφαρίνη διότι περιέχουν άφθονη βιταμίνη Κ και ελαττώνουν τη δραστικότητα του φαρμάκου. Δεν ενδείκνυται για όσους πάσχουν από τη νόσο του Wilson διότι δεν μπορούν να αποβάλουν τον χαλκό που περιέχει. Δεν είναι κατάλληλη τροφή για όσους πάσχουν από διάρροια διότι μπορεί να την επιτείνουν.
