Τι συµβαίνει άραγε στον εγκέφαλό µας όταν βλέπουµε µια λέξη υποσυνείδητα, κάτω δηλαδή από το κατώφλι της συνείδησης µας;
Ο καλόπιστος αναγνώστης θα αναρωτηθεί και τι µας νοιάζει; Η απάντηση έχει κάποια πρακτική αξία για µας;
Κι εγώ πίστευα ότι η απάντηση δεν µας ενδιαφέρει.
Όµως δύο περιστατικά που ταλαιπώρησαν δύο συµπολίτες µας ήταν το έναυσµα για να ψάξω το θέµα. Στο σηµείωµα παραθέτω τα δύο περιστατικά και έρευνες που ερµηνεύουν τις αντίστοιχες λειτουργίες του εγκέφαλου µας
Τα επεισόδια
Φίλος επισκέφθηκε Κ.Ε.Π. της περιοχής για να υποβάλλει αίτηµα ανανέωσης της άδειας οδήγησης του έχοντας συγκεντρώσει όλα τα δικαιολογητικά. «∆εν µπορείτε να υποβάλλετε αίτηση διότι από το πατρώνυµο σας λείπει το τελευταίο γράµµα» του λέει ευγενικά η υπάλληλος. «Θα την απορρίψει το Μηχανολογικό. ∆είτε η ταυτότητα σας αναφέρει του ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ενώ το σύστηµα σάς έχει του ΕΜΜΑΝΟΥΗ».
Ενεός ο φίλος αποχωρεί και κάνει ενέργειες ώστε να προστεθεί το Λ που λείπει…
Άλλος φίλος επέστρεψε ένα όργανο που είχε ενοικιάσει και πληρώσει προκαταβολικά σε ιδιωτική εταιρεία. Επιστρέφοντας το όργανο καθυστερούσαν να εκδώσουν την απόδειξη παραλαβής.
«Μπορείτε να φύγετε, θα σας σταλεί ηλεκτρονικά», του υπόσχονται. Όµως, η απόδειξη δεν εστάλη ποτέ και η εταιρεία θεώρησε ότι το όργανο δεν επεστράφη…
Ερωτήµατα
Τα επεισόδια δηµιουργούν ερωτήµατα…
Πώς έκανε 3 ανανεώσεις του διπλώµατος του ο φίλος µας µε ένα Λ λειψό στο πατρώνυµο του;
Γιατί ο υπάλληλος ‘‘ξέχασε’’ να εκδώσει το παραστατικό;
Ερµηνεία 1ου επεισοδίου
Η απάντηση στο 1ο ερώτηµα είναι σχετικά απλή. Είναι προφανές ότι η υπάλληλος εξετάζοντας τα έγγραφα που υπέβαλε ο φίλος έκανε υπέρ-επεξεργασία των πληροφοριών. ∆ηλαδή, ενήργησε σωστά µε µεθοδικότητα!
∆εν αρκέστηκε στη φυσιολογική λειτουργία του εγκέφαλου µας που αναπληρώνει αυτόµατα µια ελλιπή πληροφορία και την καταγράφει ολοκληρωµένη. Έτσι, εντόπισε το Λ που έλειπε.
Κάτι που προφανώς δεν έγινε στις προηγούµενες ανανεώσεις του διπλώµατος του φίλου µας. Τότε, οι υπάλληλοι ενώ έβλεπαν ΕΜΜΑΝΟΥΗ θεωρούσαν ότι είναι ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ.
Σχετικά αντιγράφω από το βιβλίο ‘‘Ο διαταραγµένος νους’’, (Πανεπ. Εκδόσεις Κρήτης, 2024)… «Ο εγκέφαλός µας µπορεί να εξάγει σύνθετα συµπεράσµατα από ισχνές πληροφορίες. Αυτή η µη συνειδητή επεξεργασία της πληροφορίας δεν είναι απλά αντανακλαστική ή ενστικτώδης, είναι και προσαρµοστική αφού µας βοηθά να επιβιώνουµε. Συν τοις άλλοις, το ασυνείδητό µας είναι δηµιουργικό ενοποιεί µια σειρά πληροφορίες και τις παραδίδει στη συνείδηση χρησιµοποιώντας αφενός τις πληροφορίες που είναι αποθηκευµένες στη µνήµη και αφετέρου τις πληροφορίες που γίνονται αντιληπτές εκείνη τη στιγµή».
Υστερόγραφο: Τελικά, ο φίλος µας κατέθεσε τα δικαιολογητικά του στο Μηχανολογικό (!), όπου ο υπάλληλος δεν ‘‘είδε’’ το Λ που λείπει.
Ερµηνεία 2ου επεισοδίου
Η απάντηση στο 2ο ερώτηµα έχει πολλές παραµέτρους. Ρώτησα και έµαθα λεπτοµέρειες για το περιστατικό…
Την ώρα που ο φίλος µας επέστρεφε το όργανο επικρατούσε µια µικρή αναστάτωση στην εξυπηρέτηση πελατών. Πελάτες περίµεναν, ο υπολογιστής είχε κολλήσει, το πληκτρολόγιο ήταν ελλαττωµατικό…
Επιπλέον, το αφεντικό της επιχείρησης ήθελε ταχεία εξυπηρέτηση.
Κατ’ αρχήν, είναι πιθανόν φταίχτες για όλα να είναι το πρόγραµµα του υπολογιστή και το χαλασµένο πληκτρολόγιο.
Αν δεχθούµε ευθύνη του υποσυνείδητου, τότε η ενέργεια δεν παραλήφθηκε εσκεµµένα. Απλά µια ή περισσότερες λειτουργίες της µνήµης εργασίας του υπαλλήλου δεν είχαν την απαιτούµενη χωρητικότητα για να την εκτελέσουν.
Υστερόγραφο: Ευτυχώς, µια άξια µεθοδική υπάλληλος της εταιρείας αναγνώρισε την παράλειψη και ζήτησε συγγνώµη για την αναστάτωση.
Λειτουργίες της µνήµηςεργασίας
Οι βασικές λειτουργίες της που εµπλέκονται σε ό,τι κάνουµε καθηµερινά είναι…
(1) Η ενηµέρωση, που είναι ‘‘η ικανότητα να διατηρούνται οι πληροφορίες στο µυαλό µας και η νοερή τους επεξεργασία’’.
(2) Η αναστολή, βασικά ‘‘αφορά τον έλεγχο παρεµβολών που επιτρέπει σε κάποιον να συγκεντρωθεί’’ και
3) Η µεταφορά, που συντονίζει την εναλλαγή µεταξύ εργασιών ή νοητικών συνόλων π.χ. προσαρµογή σε αλλαγές και στις απαιτήσεις περίπλοκων εργασιών.
Σε επόµενο σηµείωµα θα γράψω τι συµβαίνει όταν µια από αυτές δεν λειτουργεί κανονικά.
Συµπερασµατικά
Για κάθε τι κανονικό, µη κανονικό, λανθασµένο, υπερβολικό ή απαράδεκτο που παρατηρούµε καθηµερινά σηµαντική συµβολή έχει ο ανθρώπινος παράγοντας.
Επαναλαµβανόµενα λάθη, αστοχίες, καθυστερήσεις δεν οφείλονται σε συµπτώσεις, αλλά στο γεγονός ότι συγκεκριµένα γνωστικά ελλείµµατα είναι πλέον κτήµα πολλών.
Τα γνωστικά ελλείµµατα προκαλούν εξασθένιση συγκεκριµένων δεξιοτήτων που επιδεινώνονται όταν υπάρχει έλλειψη χρόνου, προσκόλληση σε οθόνες, εφησυχασµός, και µη επαρκής ύπνος.
Σχετική µε τα γνωστικά ελλείµµατα ήταν η παρατήρηση, σε πρόσφατη κουβέντα µας, γνωστού Αποκορωνιώτη δικηγόρου ότι ’Τα παιδιά δεν ξέρουν κατά που πέφτει ο Αποκόρωνας.’
Ευτυχώς, υπάρχουν εξαιρέσεις. Τα φωτεινά µυαλά που τραβάνε το κάρο στον ιδιωτικό και στον δηµόσιο τοµέα.
