Κύριε διευθυντά,
οι αρχαίοι Έλληνες την αποκαλούσαν, στην προστακτική, “γνώθι σαυτόν”. Σύμφωνα με τον πλατωνικό Χαρμίδη, είναι το παλαιότερο από τα τρία Παραγγέλματα που ήταν χαραγμένα στην είσοδο του Ναού του Απόλλωνος στους Δελφούς. Πριν την ανέγερση του Ναού αυτού και τον Σωκράτη, στη διδασκαλία του οποίου η αυτογνωσία κατείχε κομβικό σημείο, ο Ηράκλειτος της Εφέσου είχε εκφράσει επίσης την ιδέα του “γνώθι σαυτόν”. Κατάσταση εξ ορισμού αντίθετη με την επιδερμική, την επιφανειακή θεώρηση των πραγμάτων γενικά.
Στο επίπεδο τώρα του Χριστιανισμού, η “επιφανειακότητα” ταυτίζεται εν πολλοίς με την τυπολατρεία, από την οποία ο άνθρωπος έλκεται και απορροφάται. Διότι, το να εμβαθύνει κάποιος στη θρησκεία ισοδυναμεί και σημαίνει, τελικά, να εμβαθύνει στον ίδιο τον εαυτό του. Δηλαδή, αυτό ακριβώς που οι περισσότεροι αποφεύγουν, επιλέγοντας την επιδερμική, ανούσια ζωή, μέσα στην πολλή συνάφεια του κόσμου, μέσα στις πολλές κινήσεις κι ομιλίες, τα μεγάλα και παχιά λόγια, συχνά επαναλαμβανόμενα (κάτι σαν τις παλιές κασσέτες, για όσους τις θυμούνται), το να μην κρίνουν ποτέ εαυτούς (παρά μονάχα διαρκώς να κατακρίνουν άλλους), να μην στρέφουν τον προβολέα καθόλου μέσα τους, αφήνοντας έτσι αυτούς τους ίδιους στην ασυνειδησία και το απυρόβλητο.
Ακριβώς το πιο πάνω ήταν το θέμα μιας διαδικτυακής παρουσίασης κάποιου γνωστού μοναχού πρόσφατα. Αναφέρθηκε σε περιστατικά, εξομολογημένα προς αυτόν, οικογενειακών επί το πλείστον σχέσεων, όπου επεδεικνύετο -μιλώντας πάντοτε για ανθρώπους της Εκκλησίας- έντονη ασυνειδησία και ανευθυνότητα.
Οπωσδήποτε, σε καμιά περίπτωση δεν είναι αρκετή η τήρηση των θρησκευτικών τύπων -τρύπα στο νερό από μόνη της- αν δεν συνοδεύεται από κάποια αυτογνωσία του υποκειμένου, είναι αυτονόητο.
Παρ’ όλα αυτά, η στείρα τυπολατρεία είναι λίαν συνηθισμένη (και προς το θεαθήναι): Μόλις προχθές, εμφανίστηκε στις οθόνες μας ο πρόεδρος της Ρωσίας το βράδυ της Ανάστασης, κρατώντας στο χέρι κερί αναμμένο, να σταυροκοπιέται…
Αντίθετα με την παραγνώριση και περιφρόνηση της αυτογνωσίας, ένας άλλος ομιλητής, παλαιότερα, της είχε πλέξει το εγκώμιο. Ανακαλώ, λοιπόν, και μεταφέρω τον πυρήνα της άποψής του: Γνωρίζοντας ο άνθρωπος τον εαυτό του, βρίσκει μέσα του κάποια ευχάριστη κατάσταση, τη “θετική” ενέργεια, και έτσι, στα σίγουρα, κατακτά και βιώνει την ποιότητα και αποτελεσματικότητα στη ζωή του.
Παραπέρα, ο ίδιος δήλωσε πως, όντας πιστός της πνευματικής αθανασίας και ψυχικής συνέχειας στο διηνεκές, θεωρεί ότι με τον τρόπο αυτόν κατοχυρώνεται και της τελευταίας εκείνης η ποιότητα.
Παρασκευάς Μαμαλάκης
Αγαπητέ κύριε Μαμαλάκη, χρόνια πολλά!
Από την εικόνα του προέδρου της Ρωσίας να σταυροκοπιέται, εσείς τι συμπέρασμα αποκομίσατε;
Μήπως η έλλειψη αυτογνωσίας που αναφέρετε, είναι ένα από τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας και μπαίνει το ζήτημα πως να το διαχειριστούμε;
Αγαπητέ κύριε Πατσουράκη, ευχαριστώ πολύ και αντεύχομαι.
Σχετικά με τα ερωτήματά σας:
Ως προς το πρώτο, το ασφαλές συμπέρασμα είναι, είτε πως έγινε για επίδειξη, είτε πως ο πρόεδρος
της Ρωσίας πρεσβεύει έναν χριστιανισμό κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του.
Ως προς το δεύτερο- ένα τεράστιο ζήτημα-, δεν με έχει απασχολήσει επί συλλογικής, κοινωνικής βάσεως, και πώς επ’ αυτής θα ήταν αντιμετωπίσιμο. Σε κάθε περίπτωση πάντως μπορώ να αποτολμήσω μια μονολεκτική, όμως ταυτόχρονα πολύ γενική, απάντηση: Παιδεία…
ΠΜ
Κύριε Μαμαλάκι, στην λέξη παιδεία που αναφέρετε-δεν διαφωνώ- επιτρέψτε μου να προσθέσω και την λέξη γείωση με την πραγματικότητα της ζωής!
Η ελληνική κοινωνία αγνοεί η υποτιμά την οικονομική κατάσταση της χώρας,τον κίνδυνο που συνιστά η τουρκική απειλή,την απόλυτη σχεδόν εξάρτηση από εισαγώμενη ενέργεια,την εγκατάλειψη της υπαίθρου και πολλά άλλα!
Εύχομαι και ελπίζω να ανταλλάξουμε απόψεις με ευκαιρία κείμενα συμπολιτών μας η και ημών των ίδιων!
Είναι και αυτή μία διαδικασία αυτογνωσίας, εν μέσω πολέμου μάλιστα, που ίσως μας φέρει πιό κοντά στην κοινωνική πραγματικότητα που ζούμε!
Με εκτίμηση!