«Την καλησπέρα μου στα ιδανικά σας»
Νίκος Καρούζος
Ποτέ η ανθρωπότητα δεν είχε τέτοια εξέλιξη στις επιστήμες, στην τεχνική, στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Τα τελευταία 50 χρόνια ο κόσμος έγινε αγνώριστος. Ο ανθρωπολογικός τύπος λόγω αυτής της αλματώδους ανάπτυξης άλλαξε. Η βαθύτερη ουσία, το μάγμα, ο εσώτερος εαυτός μας άλλαξε.
Η παντοδυναμία της επιστήμης και της τεχνικής μετάλλαξε τον ψυχισμό του ανθρώπου. Τον έκανε αλαζόνα, εγωιστή, επιθετικό, ενεργοβόρο και ατομιστή. Ασεβή προς τη φύση και το περιβάλλον, σπάταλο στους φυσικούς πόρους, επιθετικό προς την άγρια φύση και ζωή.
Ο άνθρωπος λόγω του “φλοιού” θεωρεί πλέον ότι ως κυρίαρχος του σύμπαντος πρέπει αυτός να ρυθμίζει όλα τα υπόλοιπα που συναποτελούν και συναπαρτίζουν τον πλανήτη.
Μπορεί να είναι το μόνο νοήμον ον, που δύναται να κάνει σενάρια μέλλοντος αλλά αυτή του η ιδιότητα δεν του δίνει το δικαίωμα της επικυριαρχίας πάνω στο υπόλοιπο φυσικό και ζωικό περιβάλλον.
Ο κόσμος πλέον έχει γίνει αβέβαιος. Οι μεταναστευτικές ροές, οι πόλεμοι, η απίστευτη συσσώρευση πλούτου στα χέρια ολίγων και η απερίγραπτη φτώχεια των πολλών, οι υγειονομικές κρίσεις αυξάνουν την εντροπία του πλανήτη.
Το χρήμα και η ακόρεστη συσσώρευσή του (αγορά το λένε, ανάπτυξη το λένε, επάρκεια καταναλωτικών αγαθών το λένε, γενική ευημερία το λένε, ακόμα και παράδεισο το λέμε) για να λειτουργεί ασταμάτητα η μηχανή της ανάπτυξης, καταστρέφει δάση, οικοτόπους, εξαντλεί φυσικούς πόρους χωρίς τέλος.
Η πανδημία του COVID-19 είναι αντανάκλαση της περιβαλλοντολογικής υποβάθμισης λένε τα Ηνωμένα Εθνη.
Οι ζωονόσοι (λοιμώδεις ασθένειες που μεταδίδονται στον άνθρωπο από τα ζώα) δεν θα εξαφανιστούν αν δεν σταματήσουμε τις απειλές στα οικοσυστήματα, τη μόλυνση και την αλλαγή του κλίματος.
Από την άλλη μην μας διαφεύγει το γεγονός της σοβαρής μείωσης πόρων στα συστήματα υγείας.
Αυτό συνέβη τα τελευταία χρόνια και στην Ιταλία και στην Ισπανία. Λοιπόν το άπειρως μικρό απειλεί να εξαφανίσει το απείρως μεγάλο.
Κινδυνεύουμε από έναν ιό μη ορατό διά γυμνού οφθαλμού.
Υβρις, Ατη, δίκη, λέγανε οι αρχαίοι. Ισχύει παντού και πάντα. Και στα φυσικά και στα ανθρώπινα.
Ας αναστοχαστούμε. Ευκαιρία είναι.
Η πανδημία δεν θα πλήξει μόνο την κοινωνία, δεν θα χαθούν χιλιάδες άνθρωποι μονάχα .
Θα αλλάξει ο κόσμος. Οι ψυχολογικές, ιδεολογικές, πολιτικές συνέπειες θα είναι φοβερές.
Βαδίζουμε ολοταχώς όχι μόνο προς τον “χακαρισμένο” άνθρωπο στη σκέψη και στο συναίσθημα, μέσα από τα μεγάλα δεδομένα, αλλά ίσως και σε ένα ψηφιοποιημένο πανοπτικό μοντέλο φυλακής.
Να απελπιστούμε θα είναι δειλία.
Να ελπίσουμε τι θα είναι;
Αυτά όλα θα είχαν νόημα αν η ανθρωπότητα ήταν μία οντότητα, ένας ενιαίος εγκέφαλος αν θέλετε. Αυτή η οντότητα θα μπορούσε να συλλογιστεί αυτά που λέτε, και που τα λένε και πολλοί άλλοι, και να αλλάξει πορεία. Τι περιμένετε όμως από 8 δις ανθρώπους, με διαφορετικές προϋποθέσεις και αγωνίες ο καθένας, να κάνουν; Η πορεία της ανθρωπότητας δεν ορίζεται από κάποια κεντρική διανόηση, ή θέληση αν θέλετε, ή εξουσία, αλλά είναι αποτέλεσμα του συνόλου άπειρων ξεχωριστών αναγκών και επιλογών, συχνά αντικρουόμενων. Το μόνο που μπορεί να γίνει είναι μια προσπάθεια να δημιουργηθεί μια περιβαλλοντική ευαισθησία που θα οδηγήσει σε πιο φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες και σε μια ανταγωνιστική βιομηχανία εναλλακτικών τύπων ενέργειας. Επίσης, δεν συμφωνώ στο πως άλλαξε ο ψυχισμός του ανθρώπου και πως οι άνθρωποι έγιναν πιο κακοί και πιο εγωϊστές. Ο ψυχισμός του ανθρώπινου είδους στην ουσία δεν αλλάζει, είναι βιολογικά δεδομένος. Απεναντίας, η ενημέρωση και η μόρφωση έκανε τον μέσο άνθρωπο πιο ανεκτικό απέναντι στους άλλους και πιο δημοκρατικό στην σκέψη του. Βλέπουμε και τις θησίες που γίνονται σε όλο το κόσμο για να προστατευτούν οι αδύναμοι από τον ιό. Στην συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων σε όλον τον κόσμο υπερτερεί η καλοσύνη της κακίας. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι υπερήφανα όντα που βλέπουν εαυτούς ως κυρίαρχους του σύμπαντος, αλλά είναι βιοπαλαιστές, η ζωή για όλους τους ανθρώπους είναι δύσκολη και δεν αφήνει περιθώρια για υπεροψίες απέναντι σε οτιδήποτε. Κάποτε θα εξαφανιστούν τα πάντα στην γη, μαζί τους και ο άνθρωπος, που είναι ένα ασύλληπτο θαύμα.