Δεν υπάρχει άλλο εκκλησιαστικό κείμενο στη μακραίωνη ζωή της χριστιανοσύνης που να ψάλλεται τόσες φορές όσες ο Ακάθιστος Ύμνος. Πρόκειται για τη βυζαντινή υμνογραφία, που οι πιστοί οφείλουν να την παρακολουθούν όρθιοι ευχαριστώντας τη Θεοτόκο, η οποία ψάλλεται ολόκληρη την Παρασκευή της πέμπτης εβδομάδας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Διαφιλονικούμενος είναι ο χρόνος που εγράφη ο ύμνος, όπως και ο ποιητής του. Πολλοί φέρονται ως δημιουργοί του, όπως ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Σέργιος, ο Σικελιώτης Νικομήδειας, ο ιερεύς Φώτιος και ο Γερμανός ο Α΄, οι οποίοι έζησαν από τον 6ο έως τον 9ο αιώνα μ.Χ. Νεότεροι μελετητές στηριζόμενοι στο κείμενο προτιμούν άλλοι τον έναν, άλλοι τον άλλον, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας.
Σύμφωνα με την παράδοση εψάλη για τη σωτηρία της Κωνσταντινούπολης στον ναό της Θεοτόκου των Βλαχερνών, απ’ την πολιορκία των Αράβων το 626 μ.Χ., πρωτοστατούντος του Πατριάρχη Σέργιου. Το θέμα περιστρέφεται γύρω από την ενανθρώπιση του Θεού υπό της Θεοτόκου, που εξυψώνεται με επαίνους και εγκώμια, γιατί συνδέεται με τη σωτηρία του ανθρώπου.
Το “χαίρε”, προστακτική του ρήματος χαίρω, είναι η επίσημη προσφώνηση στην πίστη προς τον Θεό, και το “Άχραντε”, ο χαρακτηρισμός αυτού που δεν έχει υποστεί καμία ηθική μόλυνση και είναι αγνός, ανεπίμεμπτος, άσπιλος και αδιάφθορος.
Στον Ακάθιστο Ύμνο παρατηρούμε εκτός από το κοντάκιον “Τη Υπερμάχω”, εννέα ωδές και άλλες είκοσι τέσσερις επιμέρους από το “Α” έως το “Ω” της ελληνικής αλφαβήτου, που εναλλάσσονται με τα “Χαίρε” και τα “Αλληλούια”, επιφώνημα εκκλησιαστικής ευχής, όπου γίνεται δογματική ανάλυση στις θεολογικές προεκτάσεις της “ενανθρώπισης του Κυρίου”. Σε όλο τον Ακάθιστο Ύμνο ακούγονται δώδεκα επιφωνήματα “Αλληλούια” και δώδεκα “Χαίρε Νύμφη Ανύμφευτη” με 144 επιμέρους “χαίρε”.
Ανεξάρτητα ποιος είναι ο ποιητής του Ύμνου ένα είναι το γεγονός, ότι ψαλλόταν ως ευχαριστήρια ωδή προς την Υπερμάχο Στρατηγό του βυζαντινού κράτους, τη Θεοτόκο.
