Πώς θα χτίζατε χρονογέφυρες με τα παιδιά και τα εγγόνια σας;
Με υλικά από την Κρητική παράδοση, την αρχαιοελληνική ιστορία ή με επεισόδια της ζωής σας;Το πολλαπλό ερώτημα είναι απατηλό. Και με τα τρία φυσικά. Άλλωστε αυτές οι προσεγγίσεις είναι συμπληρωματικές.
Η ειδοποιός διαφορά είναι ότι στην παράδοση και στην ιστορία οι συγγραφείς-γεφυροποιοί έχουν τον κυρίαρχο λόγο. Για την πλοκή, τη γλώσσα, την αποτύπωση του παρόντος και την προβολή στο μέλλον.
Στις ιστορίες ζωής οι αφηγητές γονείς, παππούδες και γιαγιάδες είναι γεφυροποιοί και καπετάνιοι. Γνωρίζουν το ακροατήριο τους ρυθμίζουν το ταξίδι, την πορεία και τον προορισμό.
Στο σημείωμα παραθέτω τρείς ιστορίες, κατάλληλες για όλους, με σχόλια για την επιρροή και τα οφέλη τους.
Ηρόδοτος ο ιστορικός
Ο πολυταξιδεμένος πατέρας της Ιστορίας, μας κληροδότησε μοναδικά μαργαριτάρια από το γνωστό τότε κόσμο. Έντυνε τις ιστορίες του με χρησμούς, πολιτισμικά στοιχεία και γεγονότα, έτσι ο αναγνώστης να χάνεται στην πλοκή τους. Φυσικά φαινόμενα, τέρατα και σημεία και φήμες όλα μπλέκονται προς όφελος της πληροφόρησης και του αναγνώστη-ακροατή.
Παραθέτω μια ιστορία του με ένα ξεχωριστό δίδαγμα…
Ο ευτυχέστερος
Οταν ο Σόλων έφτασε στις Σάρδεις, τον φιλοξένησε ο βασιλιάς Κροίσος. Για μέρες έδειχναν στον Σόλωνα τους θησαυρούς της πόλης.
Αφού τα είδε, ο Κροίσος τον ρώτησε…
«Ξένε, γνωρίζουμε για τη σοφία και τα ταξίδια σου σε χώρες πολλές. Γι’ αυτό σε ρωτώ ‘Γνώρισες τον πιο ευτυχισμένο άνθρωπο;’»
Ο Κροίσος υπολόγιζε πως είναι ο ίδιος ο ευτυχέστερος.
Ο Σόλων, με απόλυτη ειλικρίνεια, απαντά:
«Βασιλιά μου, είναι ο Τέλλος, ο Αθηναίος».
Σάστισε ο Κροίσος και ρωτά:
«Πως κρίνεις τον Τέλλο τον πιο ευτυχισμένο;»
Ο Σόλων αποκρίνεται: «Ο Τέλλος έζησε σε δύσκολες εποχές, είχε παιδιά καλά και άξια, είδε εγγόνια, κι έζησαν μια ζωή γεμάτη αγαθά, με τα δικά μας μέτρα. Το τέλος της ζωής του ήταν λαμπρό, αφού σε μια μάχη όρμησε στον εχθρό, τον έτρεψε σε φυγή και βρήκε τον πιο ωραίο θάνατο. Οι Αθηναίοι τον έθαψαν με δημόσια δαπάνη και του έκαναν μεγάλες τιμές».
Χανιώτες γεφυροποιοί
Κατοικώντας στην 5η αρχαιότερη πόλη της Ευρώπης, έχουμε άπειρα τοπικά γεγονότα, θρύλους και βιώματα γενιών να αφηγηθούμε. Το κληροδότημα που διαχειριζόμαστε είναι ογκώδες. Χρειαζόμαστε ζωές για αφηγηθούμε μέρος του στους νεότερους.
Σήμερα περιορίζομαι σε εμπειρίες Χανιωτών οδοιπόρων-ερευνητών του 20ου αιώνα του Αντώνη Πλυμάκη (Μνήμες Σαμαριάς) και του Γιώργη Καπριδάκη (Ένα γομάρι θύμησες).
Είναι οι σύγχρονοι μας γεφυροποιοί…
Πρωτόκολλο τιμής για την προστασία του αγριμιού
‘Εν Αγία Ρουμέλη, 7η Απριλίου 1960 οι κάτωθι υπογραμμένοι κάτοικοι Αγίας Ρουμέλης-Σαμαριάς έχοντας υπόψη ότι:
1 Εις τα ημέτερα βουνά διαβιεί σπάνιον ζώον, ο αίγαγρος περίφημο δια την ομορφιά του.
2 Το ζώον είναι επωφελές εις τον τόπον από τουριστικής πλευράς.
3 Κατά τα τελευταία έτη εξοντώνεται με κίνδυνο τον παντελή αφανισμό.
4 Η εταιρία Προστασίας ζώων επιθυμεί την προστασία του καθώς και όλαι αι Αρχαί.
5 Έχοντας κατανοήσει την σημασία και την αξία του ΔΙΝΟΜΕ ΤΟ ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΜΑΣ ότι δεν θα το κυνηγήσουμε. Θα το προστατεύσομε και πας όστις επιχειρήσει να το εξοντώσει θα τον καταγγέλλουμε εις τις Αρχές. Υπογραφές 31 Σφακιανών
Ο Λαμπριάτης
Πολλά χρόνια αγοράζω το λαμπριάτη από γνωστό βοσκό. Ξέρω πως είναι ντόπιας ράτσας, ελευθέρας βοσκής και ταϊσμένο μόνο με χόρτα. Χθες που πήγα να τον πάρω, θέλοντας να κουρντίσω λίγο το μπάρμπα Μανούσο του είπα σοβαρά-σοβαρά αν κόβει αποδείξεις κι αν διαθέτει μηχανάκι POS για να πληρώσω με κάρτα. Βρήκα την ώρα να περιπαίξω Σφακιανό βοσκό που ούλοι τους είναι δικηγόροι και σε πουλούν και σε αγοράζουν.
‘Κάτσε μπρε Γιωργιό μια ουλιά να σε κεράσω μια τζικoυδιά να φας ζεστά λυχναράκια που είναι από δική μας μαλάκα μέχρι να σου ετοιμάσω και τσι αποδείξεις’.
Σε λίγο έφερε σε μια σακούλα αρνίσια γλυκάδια και αμελέτητα που μου ta φύλαγε λέει για να πιώ μια κρασιά στη υγεία του μέρες που είναι.
‘Πάρε τουτανε τα ξελιξίδια που δεν βρίσκεις στη χώρα, μα καλιά ναι από τσι αποδείξεις. Του διαόλου το μηχάνημα εξεχαρβάλωσε και το χω πάει στο μάστορα να του αλλάξει λάδια και μπουζιά.’
Τα προμηνύματα
Τα προμηνύματα στις ιστορίες μας έχουν πολλαπλό σκοπό. Είναι δηλωτικά ή περιγραφικά μιας παρούσας ή μελλοντικής πράξης. Υποδηλώνουν ότι ένα γεγονός μπορεί να επηρεάζει κάτι πέρα από το ίδιο. Οι συνέπειες μπορεί να είναι ευρύτερες, σε κάτι ξεχωριστό για τους ακροατές ή για το μέλλον του κόσμου.
Οι ερμηνείες χρησμών που παραθέτει στις ιστορίες του ο Ηρόδοτος ‘επιβεβαιώνουν’ εκβάσεις πολέμων.
Η προβολή στο μέλλον των ιστοριών μας βοηθά τους ακροατές να αναπτύξουν την ‘Μνήμη εργασίας μελλοντικών επεισοδίων’.
Συμπερασματικά
Γονείς, γιαγιάδες και παππούδες αφηγούμαστε επεισόδια ζωής…
✓Κάθε αυτοτελής αφήγηση μας είναι μια μικρή χρονό-γέφυρα με στόχους παροντικούς-μελλοντικούς.
✓Η αφήγηση προσωπικών εμπειριών βοηθάει τους ακροατές να αναπτύξουν συστατικά της μνήμης τους.
✓Διατηρούμε συνεχή επαφή, παρατηρούμε και ερμηνεύουμε τη γλώσσα σώματος των ακροατών μας.
✓Δεχόμαστε ερωτήσεις-απορίες κι είμαστε ειλικρινείς όταν δεν γνωρίζουμε κάτι.
✓Οι αφηγήσεις μας χτίζουν χρονό-γέφυρες, δεν καταργούν τις διαφορές μας.
Πληροφοριακά Το ντοκιμαντέρ ΚΟΥΜΟΙ + ΜΙΤΑΤΑ που θα προβληθεί στις 15.4.22 από το HISTORY CHANNEL COSMOTE είναι βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Αντώνη Πλυμάκη.
