» Ερευνητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Τάρτου
Η έρευνα πάνω στη λειτουργία των υλικών σε ακραία περιβάλλοντα και ο προγραμματισμός υπερ-υπολογιστών για την επίλυση φυσικών εξισώσεων είναι το αντικείμενο εργασίας του 33χρονου Χανιώτη φυσικού Ανδρέα Κυριτσάκη, για 4 χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι στη Φινλανδία και από φέτος στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου Τάρτου στην Εσθονία.
H πανεπιστημιακή έρευνα στις χώρες αυτές, οι συνθήκες και οι δυνατότητες που προσφέρονται στους νέους επιστήμονες αλλά και οι… αναπόφευκτες συγκρίσεις με την Ελλάδα στο αντικείμενο της συζήτησης με τον Ανδρέα που γεννήθηκε και ολοκλήρωση τη βασική εκπαίδευση στην Κίσσαμο και στη συνέχεια σπούδασε Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Κακοκαιρία, κορωνοϊός, διεθνής και αθλητική επικαιρότητα, αλλά και το… μενού των αρχαίων Ελλήνων! Η τοπική και όχι μόνον επικαιρότητα της ημέρας, έτσι όπως την κατέγραψαν οι δημοσιογράφοι των “Χ.ν.” την Τρίτη
• Τι ήταν αυτό που σε έκανε να πας αρχικά στη Φινλανδία και μετέπειτα στην Εσθονία; Ποιες συνθήκες βρήκες εκεί;
Το κίνητρό μου για να επιλέξω αυτές τις χώρες ήταν ένα και μοναδικό. Εκεί βρήκα εργαστήρια που κάνουν έρευνα που με ενδιαφέρει. Με αυτή την έννοια δεν διάλεξα τη χώρα, αλλά το ερευνητικό περιβάλλον. Το εργασιακό περιβάλλον στη Φινλανδία ήταν εξαιρετικό. Ακριβώς όπως πρέπει να είναι για να μπορεί κανείς να επικεντρωθεί στην επιστήμη του και να μην αναλώνεται σε ανούσια ζητήματα (π.χ. γραφειοκρατία). Οι υποδομές τους (κτίρια, εργαστήρια, υπολογιστικά κέντρα, κτλ) είναι πολύ προηγμένες και εξαιρετικά οργανωμένες. Το ερευνητικό περιβάλλον επίσης πολύ θετικό, με ανθρώπους που είναι διατεθειμένοι να σε βοηθήσουν και να μοιραστούν απλόχερα τη γνώση τους. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει όμως και το γενικότερο κοινωνικό περιβάλλον κι εκτός πανεπιστημίου. Το εξαιρετικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, το καλοστημένο δίκτυο Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, η προηγμένη ηλεκτρονική οργάνωση του κράτους, ακόμα και η συμπεριφορά των οδηγών στο δρόμο, κάνουν τη ζωή πολύ ευκολότερη και ποιοτικότερη. Και αυτό έχει θετικό αντίκτυπο και στην επιστημονική παραγωγικότητα, μιας και εξοικονομεί πολύτιμο χρόνο, αλλά όχι μόνο. Εξοικονομεί κούραση, άγχος και πίεση, τα οποία είναι εξαιρετικά πολύτιμοι ανθρώπινοι πόροι. Κι είναι κάτι που δυστυχώς, τουλάχιστον στη δική μου εμπειρία, στην Ελλάδα δεν εκτιμάται πολύ. Στην Εσθονία έχω έρθει πρόσφατα και ακόμα εξοικειώνομαι με το περιβάλλον. Η γενική μου εικόνα είναι παρόμοια, ειδικά σε σχέση με την Ελλάδα. Ο τομέας ωστόσο στον οποίο η Εσθονία είναι πολύ προηγμένη, ακόμα και σε σχέση με τη Φινλανδία, είναι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση (π.χ. ηλεκτρονική υπογραφή, πολύ λιγότερη γραφειοκρατία).
• Περιέγραψέ μας το αντικείμενο εργασίας και έρευνάς σου. Μίλησε μας για τον συγκεκριμένο τομέα και τη δική σου εργασία…
Η έρευνά μου στη Φινλανδία αφορούσε ένα φαινόμενο που ονομάζεται ηλεκτρικό τόξο κενού (vacuum arc). Είναι φαινόμενο, παρόμοιο με πράγματα που ξέρουμε από την καθημερινή μας ζωή, όπως τους κεραυνούς και τις αστραπές αλλά και τους ηλεκτρικούς σπινθήρες σαν το “παφ” που ακούγεται καμιά φορά όταν βάζουμε κάτι στην πρίζα. Όταν το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται σε περιβάλλον που έχει αέρα, είναι πλήρως κατανοητό και φυσικά εξηγήσιμο. Η εμφάνισή του ωστόσο στο κενό, δηλαδή ελλείψει αέρα, δεν έχει ακόμα πλήρη φυσική εξήγηση. Αυτό ακριβώς ερευνούσα στη Φινλανδία, προγραμματίζοντας ηλεκτρονικούς υπερ-υπολογιστές να λύνουν τις φυσικές εξισώσεις. Η έρευνά μου αυτή θα συνεχιστεί, μεταξύ άλλων, και στην Εσθονία. Το να κατανοήσουμε αυτό το φαινόμενο είναι πολύ σημαντικό για την ανάπτυξη πληθώρας εφαρμογών, για τις οποίες αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Οι πιο σημαντικές εξ’ αυτών είναι οι αντιδραστήρες θερμοπυρηνικής σύντηξης όπως ο ITER, αλλά και οι μεγάλοι επιταχυντές σωματιδίων στο CERN. Η έρευνά μου στη Φινλανδία επικεντρωνόταν κυρίως στους επιταχυντές του CERN, το οποίο ήταν και ο κύριος χρηματοδότης μας.
ΑΣΧΗΜΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ
• Διαβάζουμε ότι χώρες όπως η Φινλανδία δίνει μεγάλη έμφαση στην έρευνα. Ποιες είναι οι συγκρίσεις με την Ελλάδα στον τομέα αυτό;
Πράγματι, η Φινλανδία αλλά και η Εσθονία δίνουν πολύ μεγάλη σημασία και χρηματοδότηση στην έρευνα, αλλά και στην παιδεία, ειδικά σε σύγκριση με την Ελλάδα. Κι αυτό γιατί κατανοούν το προφανές: η ανάπτυξη μιας κοινωνίας είναι ευθέως συσχετισμένη με το επίπεδο της παιδείας που παρέχουν στους πολίτες και επιστημονικής έρευνας που πραγματοποιούν. Αλλά το πιο σημαντικό, είναι κοινωνίες που κοιτούν στο μέλλον και ξέρουν ότι αυτό απαιτεί υψηλού επιπέδου επιστήμη. Στην Ελλάδα δυστυχώς ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Η παιδεία είναι σε χαμηλό επίπεδο και η έρευνα σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Κι όχι γιατί οι άνθρωποι της δεν είναι ικανοί, αλλά γιατί η χρηματοδότηση από την πολιτεία είναι μηδαμινή, και οι συνθήκες είναι πολύ δύσκολες. Τα σχολεία και τα πανεπιστήμια υπολειτουργούν με ένα προσωπικό ελλειπή και γερασμένο, ο επιστημονικός εξοπλισμός είναι απαρχαιωμένος, και τα πανεπιστήμια λειτουργούν περισσότερο με κριτήρια μικροπολιτικής, παρά επιστημονικά. Και αυτό αποτελεί τροχοπέδη και για την έρευνα αλλά και για την εκπαίδευση. Ειδικά στην παιδεία, η Φινλανδία και η Εσθονία έχουν μία εντελώς διαφορετική και πρωτοποριακή γενικότερη φιλοσοφία.. Η παιδεία τους στηρίζεται πολύ στην εμπειρική μάθηση, με πραγματικές δραστηριότητες. Τα σχολεία είναι γεμάτα με εργαστήρια στα οποία τα παιδιά μαθαίνουν στην πράξη, από ξυλουργική και ραπτική, μέχρι πειραματική φυσική και χημεία. Δεν μένουν στο γλώσσα-γλώσσα- μαθηματικά, ιστορία-θρησκευτικά. Ένα παράδειγμα που με εντυπωσίασε πρόσφατα στην Εσθονία, ήταν ότι στο πανεπιστήμιο έχουμε έναν μαθητή λυκείου, που έρχεται για λίγους μήνες στο πλαίσιο ενός μαθήματος και δουλεύει στο εργαστήριο ρομποτικής με σκοπό να φτιάξει μίας νέας μορφής ρομπότ. Κάτι τέτοιο έχει πολύ ισχυρότερο αντίκτυπο στην εκπαιδευτική εξέλιξη ενός παιδιού, από τις ώρες επί ωρών φροντιστηρίων και ασκήσεων για τις πανελλήνιες.
• Μίλησέ μας για τις συνθήκες ζωής και την καθημερινότητα στη Φινλανδία. Ποιότητα ζωής, ευκαιρίες για πολιτιστικές δράσεις και διασκέδαση, επαφές με τους ντόπιους.
Η Φινλανδία είναι μία πολύ φιλόξενη, ανοιχτή και διεθνιστική χώρα, όπου μπορείς να ενταχθείς στην κοινωνία. Εγώ προσωπικά από τους πρώτους μήνες που βρέθηκα εκεί, εντάχθηκα σε αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, όπως μία ποδοσφαιρική ομάδα και ένα μουσικό συγκρότημα όπου συμμετείχαμε άνθρωποι από κάθε γωνιά του κόσμου. Κοινωνικές επαφές είχα πολλές τόσο με ντόπιους, όσο και μη. Το πανεπιστήμιο προσφέρει ένα εξαιρετικά διεθνές περιβάλλον και βοηθάει πολύ σε αυτό. Επίσης, η Φινλανδία έχει μία πανέμορφη φύση, κάτι το οποίο λατρεύω. Αλλά η αγαπημένη μου δραστηριότητα είναι η πιο «Φινλανδική» από όλες: η σάουνα. Μπαίνεις σε ένα καυτό δωμάτιο (80-100 βαθμούς), κι αφού ζεσταθείς πάρα πάρα πολύ, βγαίνεις στο κρύο. Κι αν είσαι και με τους πολύ τολμηρούς Φινλανδούς, βουτάς στην παγωμένη λίμνη… είναι πολύ καλύτερο απ΄ ότι ακούγεται.
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
• Ποιοι είναι οι επόμενοι – μακροπρόσθεσμοι και βραχυπρόσθεσμοι- προσωπικοί σου στόχοι; Θα παραμείνεις Εσθονία , θα αναζητήσεις άλλο ερευνητικό- εργασιακό χώρο;
Οι στόχοι μου έχουν τεθεί ως το 2024, που διαρκεί η θέση που έχω αναλάβει στο πανεπιστήμιο του Τάρτου. Εδώ στήνουμε μία νέα ερευνητική ομάδα, η οποία θα ασχοληθεί με το διευρυμένο επιστημονικό αντικείμενο της μελέτης των υλικών σε ακραία περιβάλλοντα. Ο σκοπός της είναι να συνδυάσει τα φαινόμενα υψηλού ηλεκτρικού πεδίου με τη νανοτεχνολογία, με σκοπό την ανακάλυψη καινοτόμων εφαρμογών, με έμφαση στη βιοϊατρική. Είναι ένα ταξίδι που τώρα ξεκινάει, και είμαι ενθουσιασμένος που έχω την ευκαιρία να ασχοληθώ με διεπιστημονικά ερευνητικά πεδία, που μου είναι νέα και άγνωστα, βασιζόμενος στο προηγούμενο ερευνητικό μου υπόβαθρο. Οπότε ο βασικός μου στόχος αυτή τη στιγμή είναι να πετύχω τους σκοπούς αυτής της νέας ερευνητικής ομάδας που θα ηγούμαι, και να παράγουμε υψηλού επιπέδου έρευνα με σημαντικό αντίκτυπο. Δεν ξέρω πόσο θα μείνω στην Εσθονία ή το αν και που θα πάω μετά. Δυστυχώς στην επιστήμη δύσκολα μπορεί κάποιος να προγραμματίσει πέρα από έναν ορίζοντα 4-5 χρόνων. Επίσης, έτσι όπως λειτουργεί πλέον η επιστημονική έρευνα, με ελάχιστες μόνιμες θέσεις και τα πάντα να εξαρτώνται από ερευνητικά προγράμματα διάρκειας ως 5 χρόνια, αυτή η αβεβαιότητα περνάει και στην προσωπική ζωή των επιστημόνων. Είναι κάτι που δεν μας αρέσει, αλλά μαθαίνουμε να ζούμε μαζί του.
Η covid-19 σε Φινλανδία και Εσθονία
• Οι χώρες αυτές όπως και η Ελλάδα μέχρι τουλάχιστον το δεύτερο κύμα είχαν λιγοστά θύματα από τον κορωνοϊό. Που το αποδίδουν οι ίδιοι, ποιες οι συνθήκες αντιμετώπισης της πανδημίας;
Και η Φινλανδία αλλά και η Εσθονία πήραν αρκετά αυστηρά μέτρα στο πρώτο κύμα. Όχι τόσο σκληρά όσο η Ελλάδα (απαγόρευση κυκλοφορίας), αλλά έκλεισαν τα καταστήματα και απαγόρευσαν τις συγκεντρώσεις πάνω από 10 άτομα. Η διαφορά είναι στο 2ο κύμα. Εδώ ακόμα δεν έχουν ληφθεί σκληρά μέτρα, αλλά η διασπορά του ιού δεν έχει ξεφύγει, τουλάχιστον ακόμα. Νομίζω όμως η βασική διαφορά με την Ελλάδα, είναι σε τρεις τομείς. Στο πόσο πολλά τεστ γίνονται, που δίνει τη δυνατότητα να περιοριστεί ο ιός με ιχνηλάτηση επαφών, στο πόσο εύκολη και διαδεδομένη είναι η τηλε-εργασία, αλλά το πιο σημαντικό, στο πόσο ισχυρό, καλά οργανωμένο και ανθεκτικό είναι το σύστημα υγείας.
Μέσα από τη στήλη “Χανιώτες του εξωτερικού” τα “Χ.ν.” παρουσιάζουν ιστορίες συμπολιτών μας που έφυγαν από τα Χανιά και διακρίνονται σε διάφορους τομείς στο εξωτερικό.
