«Παράθυρο» στο παρελθόν των Χανίων μέσα από την εφημεριδογραφία άλλων εποχών, ανοίγει η στήλη «Χανιώτικος Τύπος 1831-1981». Η στήλη βασίζεται στην ομότιτλη έκδοση του Μιχάλη Γρηγοράκη που είχε τυπωθεί το 2004 από τα «Χανιώτικα νέα» αλλά και την δίτομη έκδοση «Η εφημεριδογραφία στην Κρήτη 1831-1913» του Ξενοφώντα Παγκαλιά, μια έκδοση του «Μουσείου Τυπογραφίας».
Εφημερίδα «ΠΑΤΡΙΣ»
Χανιά, 1900
Στοιχεία της εφημερίδας:
* Πολιτική και φιλολογική εφημερίδα. Ήταν τετρασέλιδη, τετράστηλη
* Είναι η πρώτη εφημερίδα της Κρήτης που εκδίδεται τέσσερις φορές την εβδομάδα
* Υπεύθυνος της εφημερίδας ήταν ο Ι. Ζ. Λυμπάκης και Διευθυντής & Συντάκτης ο Ανδρέας Χ. Μοσχονάς
* Τα γραφεία της εφημερίδας στεγάζονταν στην οδό Κανεβάρο «πάροδος Πριγκηπικών ανακτόρων» ενώ από το φύλλο 261 (11/11/1901) στην «λεωφόρο Τοπχανά»
Η εφημερίδα «Πατρίς» εκδόθηκε στα Χανιά στις 2 Απριλίου 1900. Δεν έχει καμία σχέση με την εφημερίδα «Πατρίς» του 1881. Είναι η πρώτη εφημερίδα της Κρήτης που εκδίδεται τέσσερις φορές την εβδομάδα (αργότερα αλλάζει η συχνότητα σε εβδομαδιαία και δισεβδομαδιαία). Ο Ι. Ζ. Λυμπάκης είναι για μακρά περίοδο υπεύθυνος (ο Γεώργιος Ψαρουδάκης που τον διαδέχεται εμφανίζεται στην εφημερίδα επτά μήνες πριν να διακοπεί η έκδοσή της). Δεν συμβαίνει το ίδιο με τους διαχειριστές της που κρίνοντας από το επώνυμό τους (Μοσχονάς) διαδέχονται ο ένας τον άλλον (πρώτα ο Ανδρέας του Χαραλάμπους, μετά ο Γεώργιος του Χαραλάμπους, μετά ο Χαράλαμπος του Γεωργίου και τέλος ο Δημήτρης του Χαραλάμπους).
Η εφημερίδα χαρακτηρίζεται ως άκρως ηγεμονική και ακολουθεί τον πρίγκιπα Γεώργιο κατά πόδας. Επιτίθεται σφοδρά στον Βενιζέλο και στον περίγυρό του και τους θεωρεί «αιτία των δεινών της Κρήτης». Έχει πολλές μόνιμες στήλες με τίτλους όπως «Εντυπώσεις και σκέψεις», «Από χθες έως σήμερον», «Τελ. Ώρα», «Δικά μας και ξένα», «Πρόσωπα και πράγματα», «Από τον Κόσμον» και δημοσιεύει διηγήματα Ελλήνων και ξένων συγγραφέων. Οι ειδήσεις τοπικού ενδιαφέροντος αποτελούν τον κύριο όγκο της αρθογραφίας της. Οι διαφημίσεις και οι δικαστικές πράξεις καταχωρούνται στην τελευταία σελίδα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, έχει η στήλη «Δικά μας και Ξένα», που ενόψει εκλογών, στο φύλλο 156 (24/2/1901) αναφέρει:
« – Και ο εκλογικός οργασμός εις τας επαρχίας οσημέραι οξύνεται.
– Η ψηφοθυρία δε δίνει και πέρνει.
-Ένα μέσον προς την άγραν ψήφων είνε και … n (sic) κουμπαριές.
-Και οι υποψήφιοι κάθε ημέρα τρέχουν στα χωρία και βαφτίζουν».
Σε άλλο φύλλο της (φ. 426 26/7/1903) στο κύριο άρθρο της η «Πατρίς» σχολιάζει το φαινόμενο της μετανάστευσης που είχε αρχίσει να παίρνει τεράστιες διαστάσεις όχι μόνο στην Κρήτη αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
***
ΠΑΤΡΙΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ, 1900
Από το φύλλο 4(9/4-1900) αρχίζει και η έκδοση της «Φιλολογικής Πατρίδος», στα Χανιά. Η Φιλολογική ήταν οκτασέλιδη/δεκαεξασέλιδη, μικρότερου σχήματος (19,5×30). Η αρίθμησή της ακολουθούσε αυτήν της εφημερίδας αλλά παράλληλα αναγραφόταν και χωριστά μέσα σε παρένθεση. Εκδόθηκε μόνο κατά τη διάρκεια του 1900 και όταν σταμάτησε στις 3 Σεπτεμβρίου, η κυρίως «Πατρίδα» δεν αλλάζει τον τίτλο της (αυτό έγινε πολύ αργότερα, στις 3 Μαΐου 1902). Δημοσίευε μικρά διηγήματα, ποιήματα, ιστορικά κείμενα, είχε σκίτσα και ολοσέλιδες φωτογραφίες, διαγωνισμούς, μόνιμες στήλες όπως «ΤΟ ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟΝ ΜΑΣ» (με αινίγματα, γρίφους κ.ά με τα ονόματα των νικητών και τα βραβεία που κέρδιζαν) και «ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟΝ».
