■ Ξεµπάρκαρε στη Σούδα 12 Σεπτεµβρίου 1812
«Ούλους τσ’ Αγάδες τω Χανιώ,
έµπεψε* κι αβιζέρνει*,
πως στο φιρµάνι* τούγραφε
να πνίγει* και να δέρνει.»
Οι περιβόητοι Κρητογενίτσαροι, έπιναν κρασιά και τσικουδιές, έτρωγαν χοιρινό έξω από τα τζαµιά και είχαν την αίσθηση του αφεντικού στο νησί, µε πατρογονικά δικαιώµατα σε ανθρώπους και πράγµατα.
Οι ιστορικοί που έζησαν από κοντά την κατάσταση γράφουν:
«Η ζωή των Κρητογενίτσαρων ήταν συνεχής περιφορά, άλλοτε µε ίππους και άλλοτε πεζοί, ατοµικώς και καθ’ οµάδας, ακατάπαυστος µέθη και κραιπάλη, ηµέραν και νύχτα, διασκέδασις και χορός, φόνοι, βιασµοί και παντοειδής ατιµίαι. Πανδαιµονία, κόλασις του σατανά. Αηδιαστικόν και σιχαµερόν ανθρωποµάζωµα».
Σφαγές, τυραννία, πίεση, αρπαγή, εξισλαµισµός. Σιγά – σιγά όλο το νησί κατάντησε κλαυθµώνας, εκτός απ’ τα Σφακιά που έµειναν έξω από «τον έβδοµο κύκλο της κολάσεως» όπως χαρακτήρισε την τότε εποχή, της Τουρκοκρατίας στη Κρήτη, ο Γάλλος Ντεµάς.
Εξευτέλιζαν διαρκώς την κεντρική κυβέρνηση της Κωνσταντινούπολης και καταρράκωναν το κύρος της.
Ήταν κράτος εν κράτει…
Στον ραγιά για να τον παρασύρουν του έλεγαν:
«έλα µπρε µπουνταλά να βάλεις φέσι. Θα γενείς σα και µας. Μούδε Χρισιανός µούδε Τούρκος, παρά διάολος. Όποιος έει αντόδια τρώει το παξιµάδι…»
∆εν αναγνώριζαν ούτε Αλλάχ, ούτε Πασά, ούτε Σουλτάνο, γι αυτό και ο τελευταίος τους έστειλε τον Χατζή Οσµάν Πασά ….
Ο Χατζή Οσµάν Πασάς µε δική του απόφαση, χωρίς δίκη, φούρκισε* έξω από τη πύλη του Καλέ Καπισί, της πόλης των Χανίων, 17 Γενιτσάρους και Κρητογενίτσαρους, 8 αγάδες και µπέηδες, φυλάκισε άλλους και άλλους έστειλε εξορία…
Στην Κίσσαµο κρέµασε τον Λιοντάρ Αγά από το Κάτω Παλιόκαστρο και από τις Λουσακιές τους Λατίφη, Κωλένη και Νασίρη.
Έπιασε και τους Ντιντίνη από το Μεσονήσι, το Γιορτάνη από το Κεφάλι, τον Καρβούνη απ’ τα Χαιρεθιανά και το Μεχµέτ Εµίνη από τον Αϊ Κυρ Γιάννη.
Τους κρέµασε στο Καστέλι…
Ο πλάτανος ήταν λίγα µέτρα από τον ναό του Μιχ. Αρχαγγέλου και όταν ανακλήθηκε ο Οσµάν Πασάς, οι Γενίτσαροι τον ξερίζωσαν και τον έκαψαν για να µην τους θυµίζει τον εξευτελισµό και τους απαγχονισµούς του ‘‘Παπαγιάννη’’ όπως τον αποκαλούσαν…..
Ο πρώτος που πλήρωσε στον Αποκόρωνα ήταν ο Μεχµέτ Αγάς Γιανίτσαρης, χειρότερος και βιαιότερος του Αληδάκη, από τη Κάϊνα. Προσεκλήθη στα Χανιά αλλά δεν πειθάρχησε και εστασίασε συγκεντρώνοντας περί τους 400 άνδρες.
Στο τέλος ο Γιανίτσαρης παρεδόθη εις τον εκ Κάµπων Κυδωνίας γενναίον Μουτσογιάννη και µε µία βολή πυροβόλου γνωστοποιήθη στα Χανιά ο θάνατός του.
Εκτέλεσε και τους Τρουλινούς ζορµπάδες τ’ Αποκόρωνα.
Στο Κατωχώρι Κεραµειών εξολόθρευσε µια δωδεκάδα Γενιτσάρων.
Στη συνέχεια πέρασε στο Σέλινο όπου τους κρεµούσε στη µέση στα χωριά για να παραδειγµατίζονται όσοι είχαν προλάβει να φύγουν.
Στο Ρέθυµνο απαγχόνισε τέσσερις Γενιτσάρους και ένδεκα Κρητογενιτσάρους, πέντε αγάδες και δύο µπέηδες. Φυλάκισε και ξόρισε άλλους είκοσι επτά Κρητότουρκους.
Εκτέλεσε στο Ρέθυµνο και τον διαβόητο Έρµπαση των σπαχήδων Αρίφ Αγά Γιανίτσαρη το θείο του Μεχµέτ της Κάϊνας.
Ο ιατρός και πρόεδρος της Βουλής Ν. Ρενιέρης γράφει ότι συνολικά οι µε διαφόρους τρόπους θανατοθέντες Γενίτσαροι ανήλθον στους 280…
Γέµισαν τα λαγγά κραυγές θανάτου και τα αγαδικά θρήνους και κατάρες.
Οι Ρεθεµιώτες τον «βάπτισαν» «πνιγάρη».
Στο Ηράκλειο όµως δεν τα κατάφερε, …κατηγόρησαν τον Χατζή Οσµάν Πασά για το έργο του µε αποτέλεσµα να ανακληθεί και να εκτελεστεί.
Γύρω από τον Χ’’ Οσµάν Πασά ή Πνιγάρη ή Παπαγιάννη, έχουν δηµιουργηθεί διάφοροι θρύλοι…
Οι Κρητικοί, αποθανάτισαν τον Χ’’ Οσµάν Πασά µε το τραγούδι:
Πολύ καιρό ‘χε ο Βασιλιάς
να µπέψ΄ ένα ζαµπίτη*,
και έµπεψε τον Οσµάν Πασά
και µέρωσε την Κρήτη…
*έµπεψε εκ του αρχαίου ελληνικού πέµπω
* avisare=προ- ειδοποιώ – ανακοινώνω (ενετικό κατάλοιπο)
*φιρµάνι διάταγµα (τουρκική λέξη)
Πνίγει απαγχονίζει
* φουρκίζει πνίγει απαγχονίζει, ενετικό κατάλοιπο, forca κρεµάλα
Ζαµπίτης (Zabit τουρκ.) Tούρκος αξιωµατούχος
*Ο Μιχ. Κατσανεβάκης είναι αρχιτέκτων Μηχ., συγγραφέας – ιστ. ερευνητής
