Ηταν πριν από μερικές δεκάδες χρόνια, όταν ακόμα “ήμουν δάσκαλος”, και υπηρετούσα την τεχνική εκπαίδευση. Συνόδευα τότε μερικές δεκάδες μαθητών που είχαν πραγματοποιήσει την πενθήμερη εκδρομή τους στη Ρόδο.
Στην επιστροφή, ένα ιατρικό επεισόδιο ανάγκασε τον καπετάνιο, αν και τα μποφόρ ξεπερνούσαν τα 10-11, να πιάσει Σύρο. Μάλιστα μπαίνοντας το βαπόρι στο λιμάνι και λόγω της τρικυμίας, είχε μια μικροσύγκρουση και χρειαζόταν άμεση επισκευή στο εκεί ναυπηγείο.
Τα μποφόρ και τα τεράστια κύματα που ξεπερνούσαν τον μεγάλο κυματοθραύστη, μας ανάγκασαν να μείνουμε μερικές ημέρες στην όμορφη Σύρο και να περιδιαβούμε τα γραφικά της σοκάκια, με τα υπέροχα πετρόκτιστα σπίτια με τις πελεκητές πέτρες.
Μια δουλειά του Γιάννη μου, μού έδωσε την ευκαιρία να επισκεφθώ, ξανά, το πανέμορφο νησί της Σύρου που ανήκει στις Κυκλάδες και έχει πρωτεύουσα την Ερμούπολη και να ξαναθαυμάσω την αρχοντική της θωριά.
Ξαναείδα τη μοναδική τεράστια παραλιακή λεωφόρο, την τεράστια πλατεία “Ανδρέα Μιαούλη” με το επιβλητικό μέγαρο και τα άλλα κτίσματα γύρω – τριγύρω και τον “Ανδρέα Μιαούλη” τον πρωτοκαπετάνιο του Εικοσιένα, έτοιμο να καταστρέψει τον τουρκικό στόλο.
Σειρά, έπειτα, είχε η πρώτη Βιομηχανική περιοχή. Εδώ υπήρξαν από τα μέσα του 19ου αιώνα θαυμάσιες Βιομηχανικές μονάδες της εποχής. Η Σύρος με τη Ερμούπολή της, αναπτύχθηκε ραγδαία μετά το 1826 και υπήρξε καταφύγιο για τους πρόσφυγες – καταδιωκόμενους από τους Τούρκους, από την Κρήτη, τα Ψαρά και την Χίο. Η Ερμούπολη έγινε ένα Πανελλαδικό βιομηχανικό – ναυτικό και εμπορικό κέντρο.
Εκείνη την εποχή της μεγάλης της ανάπτυξης, η Σύρος βρέθηκε να έχει περίπου 14.000 πληθυσμό και ήταν το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Ελλάδας. Στα ονομαστά ναυπηγεία της, κατασκευάζονταν τότε τα περισσότερα Ελληνικά εμπορικά πλοία και τα Βυρσοδεψία της ήταν Πανελλαδικά γνωστά, με αξιόλογες εξαγωγές και κάμποσα από τα πανέμορφα κτήριά της έχουν την σφραγίδα ονομαστών αρχιτεκτόνων.
Επόμενο ήταν η οικονομική της ανάπτυξη να έχει σαν επακόλουθο και μια σωστή βασική και μέση εκπαίδευση για τη νεολαία της.
Έτσι, την εποχή αυτή, η Σύρος είχε δέκα δημόσια σχολεία. Μα και η ιδιωτική της εκπαίδευση δεν φαίνεται να υστερούσε. Διέθετε οκτώ ναυτικά εκπαιδευτήρια για αγόρια και κορίτσια.
Η μεγάλη επανάσταση του 1866 – 69 κατά της τουρκικής κατοχής στην Κρήτη, ανάγκασε και την οικογένεια του Ελευθερίου Βενιζέλου να φύγει από τα Χανιά και να μετακομίσει στη Σύρο.
Βρίσκουμε, λοιπόν, τότε, τον Ελευθέριο Βενιζέλο να φοιτά στο Α’ Δημοτικό Σχολείο Σύρου. Όταν τελείωσε η Επανάσταση και τα πράγματα ηρέμησαν, η οικογένεια Βενιζέλου και ο μικρός Λευτέρης επιστρέφουν στα Χανιά και στις εμπορικές τους ασχολίες. Αργότερα, τον ξαναβρίσκουμε στη Σύρο να φοιτά στο Γυμνάσιο Σύρου το 1880.
Η μεγάλη ανάπτυξη της Αθήνας και του Πειραιά, στην αρχή του 20ου αιώνα, ήταν η αιτία να μετακομίσουν οι τράπεζες και οι βιομηχανικές μονάδες, στο νέο κέντρο του Ελληνισμού, τον Πειραιά και την Αθήνα.
Έτσι, στη Σύρο παραμένουν οι εξωτερικοί τοίχοι από τις παλιές βιομηχανίες για να θυμίζουν την πάλαι ποτέ ακμάζουσα βιομηχανία της. Έμεναν όμως σπουδαία κτήρια, όπως το γνωστό “Θέατρο Απόλλων” που κτίστηκε το 1862, και όπως λένε, είναι μικρογραφία της Σκάλας του Μιλάνου, μα και τα άλλα επιβλητικά της κτήρια θα θυμίζουν για πάντα αυτή την εποχή.
Σήμερα η Σύρος μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ένα ολοζώντανο, τεράστιο μουσείο με τα πετρόκτιστα αρχοντικά της και τα παλιά εργοστάσια που τα θυμίζουν οι εξωτερικοί τοίχοι. Έχει πρόσχαρους, ευγενικούς και φιλόξενους κατοίκους και σε υποδέχονται με ένα υπέροχο χαμόγελο.
