Περίπου 14 εκατομμύρια πολίτες της Χιλής καλούνται σήμερα και αύριο στις κάλπες για να επιλέξουν μεταξύ 1.373 υποψηφίων τα 155 πρόσωπα που θα αναλάβουν να καταρτίσουν το νέο Σύνταγμα της χώρας.
«Αυτές οι εκλογές θα καθορίσουν το Σύνταγμα που θα μας καθοδηγεί τα επόμενα 40-50 χρόνια», τόνισε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Κλαούντιο Φουέντες, καθηγητής στη σχολή πολιτικών επιστημών του πανεπιστημίου Διέγο Πορτάλες. Αυτή η ψηφοφορία είναι «σίγουρα» η πιο σημαντική τα 31 χρόνια από την αποκατάσταση της δημοκρατίας, κρίνει, «το διακύβευμα είναι μια νέα Χιλή».
Η αντικατάσταση του θεμελιώδους νόμου του κράτους, που είχε καταρτιστεί το 1980, επί των ημερών της στρατιωτικής δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990), ήταν ανάμεσα στα βασικά αιτήματα του μεγαλύτερου κοινωνικού ξεσηκωμού των τελευταίων δεκαετιών στη Χιλή, που άρχισε τον Οκτώβριο του 2019, κινήματος με κεντρικό αίτημα περισσότερη ισονομία και κοινωνική δικαιοσύνη.
Η αναθεώρηση του σημερινού Συντάγματος, το οποίο περιορίζει δραστικά τον ρόλο του κράτους και εγγυάται τη δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα σε όλα τα πεδία, ειδικά στην εκπαίδευση, στην υγεία και στην κοινωνική ασφάλιση, θεωρείται ότι θα άρει ένα από τα βασικά εμπόδια για να γίνουν βαθιές μεταρρυθμίσεις σε μια χώρα από τις πιο άνισες στη Λατινική Αμερική.
Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, πάνω από το 60% των πολιτών θεωρεί ότι το ισχύον Σύνταγμα δημιούργησε ένα σύστημα που ωφελεί μόνο έναν μικρό αριθμό προνομιούχων.
«Είναι σαν να αρχίσαμε να ξεφορτωνόμαστε στ’ αλήθεια τον ‘Πινότσο’ (σ.σ. παρατσούκλι του πρώην δικτάτορα που χρησιμοποιούν οι επικριτές του), τη σκιά του, την κληρονομιά του, όλα», κρίνει η Καρμέλα Ουρκίσα, δημόσια λειτουργός, 62 ετών, η οποία ζει στο Σαντιάγο.
Στη Χιλή παρουσιάζεται «η ευκαιρία να προχωρήσει στη δεύτερή της (πολιτική) μετάβαση, έπειτα από τρεις δεκαετίες, λόγω της ισχυρής τάσης των (παραδοσιακών) κομμάτων να διατηρήσουν το status quo», εκτιμά ο Μαρσέλο Μέγια, πολιτολόγος στο πανεπιστήμιο του Σαντιάγο.
Το νέο Σύνταγμα θα πρέπει να καταρτιστεί μέσα σε εννέα μήνες, περίοδο που μπορεί να παραταθεί μόνο μια φορά, για τρεις μήνες. Θα εγκριθεί ή θα απορριφθεί το 2022, όταν θα διεξαχθεί νέο δημοψήφισμα, η συμμετοχή στο οποίο θα είναι υποχρεωτική.
Δύσκολη οποιαδήποτε πρόβλεψη
Η ψηφοφορία, που αναβλήθηκε για τρεις εβδομάδες, επεκτάθηκε σε δύο ημέρες, για να περιοριστεί ο κίνδυνος μολύνσεων από τον νέο κορονοϊό. Οι πολίτες καλούνται επίσης να εκλέξουν αυτοδιοικητικούς αξιωματούχους, δημάρχους, δημοτικούς συμβούλους και, για πρώτη φορά, περιφερειάρχες. Η Χιλή ήταν μια από τις λιγοστές χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) όπου μέχρι τώρα οι περιφερειάρχες δεν εκλέγονταν.
Αναλυτές θεωρούν την ψηφοφορία δοκιμασία αποφασιστικής σημασίας ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου.
Αυτή η εκλογική διαδικασία εξάλλου είναι η πρώτη στον κόσμο που θα αναδείξει Συντακτική Συνέλευση αποτελούμενη από ίσο αριθμό ανδρών και γυναικών. Θα είναι, επίσης, η πρώτη στην ιστορία της χώρας κατά την οποία 17 έδρες προορίζονται για εκπροσώπους των αυτοχθόνων λαών της Χιλής.
Οι προβλέψεις για τη σύνθεση των πολιτικών δυνάμεων που θα συγκροτήσουν τη Συντακτική Συνέλευση είναι παράτολμες, αλλά η δυσκολία των ανεξάρτητων υποψηφίων να συνδεθούν με τους ψηφοφόρους ενδέχεται να δώσει προβάδισμα σε εκείνους των παραδοσιακών κομμάτων.
«Υπάρχουν πολλές νέες μεταβλητές στο παιγνίδι: πρόκειται για μια εκλογική διαδικασία άνευ προηγουμένου, εν μέσω της πανδημίας, με σύστημα που εγγυάται την ανάδειξη ίσου αριθμού μελών των δύο φύλων, με έδρες εκ των προτέρων κατανεμημένες (σε φυλές αυτοχθόνων) και με λίστες ανεξάρτητων. Όλα αυτά είναι καινούργια. Είναι επομένως πολύ δύσκολο να γίνουν προβλέψεις», πολύ περισσότερο επειδή «δεν γνωρίζουμε με βεβαιότητα πόσοι πολίτες θα ψηφίσουν», εξηγεί ο Κλαούντιο Φουέντες.
Η αριστερή αντιπολίτευση, με υποψήφιους σε 69 από τις 70 λίστες, θέλει να προτείνει νέο μοντέλο για τη χώρα, με εγγυημένα κοινωνικά δικαιώματα, ειδικά στα πεδία της εκπαίδευσης, της υγείας και της στέγης.
Από την πλευρά τους, οι υποψήφιοι της δεξιάς, που ασκεί σήμερα την εξουσία, συγκεντρωμένοι σε ένα ψηφοδέλτιο, μαζί με υποψήφιους της άκρας δεξιάς, υπερασπίζονται το ισχύον σύστημα, διότι όπως τονίζουν ευνόησε την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Τα εκλογικά τμήματα ανοίγουν στις 08:00 και θα κλείσουν στις 18:00 (τοπικές ώρες· 15:00 και 01:00 της επομένης ώρες Ελλάδας) σήμερα Σάββατο και αύριο Κυριακή. Οι πρώτες εκτιμήσεις για τα αποτελέσματα αναμένονται αύριο το βράδυ.
