ΟΙ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Αδελφότητα Μικρασιατών Ν.Χανίων « ο Άγιος Πολύκαρπος» σε συνεργασία με τα “Χανιώτικα νέα”, παρουσιάζουν κάθε εβδομάδα ένα ιστορικό αφιέρωμα στη Μικρά Ασία, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από τη μικρασιατική καταστροφή
Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από αυτήν την τραγωδία που στοίχισε την ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες και τον ξεριζωμό εκατομμυρίων ανθρώπων από την πατρίδα τους.
Για τους Έλληνες ήταν το τέλος μιας μακράς παρουσίας στην Μικρά Ασία, για τους Τούρκους ήταν η αρχή της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Η άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα , δημιούργησε τεράστια ζητήματα, τα οποία ζητούσαν και άμεσες λύσεις. Ζητήματα όπως ήταν η ιατρική περίθαλψη, η διατροφή και η στέγαση εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων , που έπρεπε να διευθετηθούν άμεσα.
Η κατάσταση των προσφύγων ήταν τραγική. Άνθρωποι που είχαν φτάσει οι περισσότεροι από αυτούς σε άθλια κατάσταση, έχοντας ελάχιστα ή και καθόλου πράγματα μαζί τους.
Οι πρώτοι μήνες άφιξης ήταν εξαιρετικά δύσκολοι. Η προσφυγική πλημμυρίδα που κατέκλυζε τη χώρα δημιουργούσε έντονες πιέσεις. Η διατροφή, η ιατρική περίθαλψη και η στέγαση των προσφύγων ήταν οι πρώτες πιεστικές ανάγκες που έπρεπε να καλυφθούν άμεσα. Οι περισσότεροι είχαν εγκαταλείψει βιαστικά τα σπίτια τους, μεταφέροντας ελάχιστα χρειώδη ή τίποτα και βρίσκονταν σε τραγική κατάσταση. Τις πρώτες ανάγκες περίθαλψης και αποκατάστασης κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν, το Υπουργείο Πρόνοιας , το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, η Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων (ΕΑΠ) , αλλά και η Εθνική Τράπεζα Ελλάδος.
Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο είχαν και οι φιλανθρωπικές και ανθρωπιστικές οργανώσεις, τόσο Ελληνικές όσο και ξένες.
Η εικόνα που παρουσίαζε η Ελλάδα εκείνη την χρονική περίοδο ήταν πολύ άσχημη. Ο Ελληνικός στρατός επέστρεφε ηττημένος , και σε κάθε μεγάλο αλλά και μικρό λιμάνι της χώρας , καθημερινά αποβιβάζονταν τεράστιος αριθμός ανθρώπων , οι οποίοι χρειάζονταν ά μ ε σ α βοήθεια.
Μια πρώτη εικόνα της κατάστασης που επικρατούσε , μας δίνει ο Η. Μorgenthau, Αμερικάνος διπλωμάτης, ειδικός απεσταλμένος στην Ελλάδα:
«μια συστρεφόμενη και δονούμενη μάζα ανθρώπινης αθλιότητας, αποβιβάστηκαν τυλιγμένοι σε κουρέλια, πεινασμένοι, άρρωστοι, γεμάτοι ζωύφια, με τα μάτια σκαμμένα, αναδίδοντας την απαίσια οσμή της ανθρώπινης ακαθαρσίας»
Ο Ερυθρός Σταυρός εμβολίασε πάνω από 250.000 άτομα κατά του τύφου και της χολέρας ,και συντηρούσε περισσότερους από 500.000 φροντίζοντας την καθημερινής τους διατροφής.
H Αmerican Near East Relief, η American Women’s Hospitals, ο Σουηδικός Ερυθρός Σταυρός, η All British Appeal, η Imperial War Relief Fund, ο Βρετανικός Ερυθρός Σταυρός, η ΥΜCA, η Union de Secours aux Enfants, η Secours Française aux victims du Proche Orient ,είναι μερικές από τις ξένες φιλανθρωπικές οργανώσεις που δραστηριοποιήθηκαν εκείνο το χρονικό διάστημα , παρέχοντας τα βασικά είδη ένδυσης , δια τροφής , αλλά και ιατρικής περίθαλψης.
« γυρνούσε η επιτροπή, μια Αμερικανίδα και δική μας Ελληνίδα και κοίταξε, εδίνανε ρούχα, δίνανε πράγματα… τη φωνάξαν τη μαμά μου, και την έδωσε ένα χαρτί και της λέει «αύριο θα ’ρθεις, θα το δώσεις σε μένα» λέει η Αμερικανίδα, με νοήματα. Και την έδωσε τη μαμά μου, πάρα πολλά ρούχα και για μας και παπλώματα, κουβέρτες και τι δεν έδωσε, όλα καινούργια, όλα. Μας φέρανε τσάι το πρωί «πού να το βάλουμε;» έλεγε η μαμά μου «πώς θα το πιούμε;» κι ύστερα την είπανε, πήγε εκεί που ήταν το μαγειρείο και της έδωσε κουτιά από γάλα και πίναμε τσάι, αφηγείται μια προσφυγοπούλα από την Προύσα. Από ’εκει ήρθαμε με την ψυχή μας. Τίποτα δεν είχαμε άλλο, τίποτα. Μ’ εκείνα τα ρούχα που φορούσαμε, μ’ εκείνα ήρθαμε, τίποτα δεν είχαμε….»
Ο τύπος της εποχής , έγραφε:
«Είναι στοργή πλέον και όχι απλούν ενδιαφέρον αυτό που κάμουν αι ξέναι φιλανθρωπικαί οργανώσεις υπέρ των προσφύγων… Ο προσφυγικός κόσμος, ένας κόσμος κατεστραμμένος και κακοδιασπώμενος, γνωρίζει να χωρίζη τας χειρονομίας και γνωρίζει να ευγνωμονή. Μιαν ημέραν, όταν δυνηθή να ορθοποδήση, θα εκδηλώσει με έργα και αυτός την ευγνωμοσύνη του» Εφημερίδα των Βαλκανίων, 6/2/1924.
Εξίσου σοβαρό ,ήταν το πρόβλημα της στέγασης, πρόβλημα που απαιτούσε άμεσες λύσεις.
Τεράστιος αριθμός προσφύγων ,βρισκόταν στους δρόμους . Κάθε πλατεία , πάρκο , αποθήκη, θέατρο χρησιμοποιούνταν για την στέγασή τους με αντίσκηνα και πρόχειρα καταλύματα.
Το Ταμείο Περίθαλψης Προσφύγων, ανέλαβε την προσωρινή στέγαση των προσφύγων στις πόλεις και παρέδωσε, ως το τέλος της λειτουργίας του το 1925, 4.000 ολοκληρωμένα σπίτια και 2.500 ημιτελή. Το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας, κατασκεύασε πάνω από 18.000,τα οποία όμως δεν κατάφεραν να καλύψουν τις τεράστιες ανάγκες, με αποτέλεσμα να συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται όλοι οι διαθέσιμοι στεγασμένοι χώροι, εγκαταλελειμμένα σπίτια, θέατρα, ακόμη και στρατώνες.
ΠΗΓΕΣ
Η. Morgenthau, Η Αποστολή μου στην Αθήνα, Αθήνα 1994,
Ιστορικό Αρχείο, ό.π., μαρτυρία Αθ.Σ., από τον Ελιγμό Προύσας.
Γ. Λαμψίδης, Οι πρόσφυγες του 1922
