Χίος, 1918

Με τη συμπλήρωση 10 ετών από τον ηρωικό θάνατο του ιπτάμενου αξιωματικού Κώστα Ηλιάκη, που έπεσε στα νερά του Αιγαίου υπερασπιζόμενος την πατρίδα μας, θα ήθελα να αναφερθώ σ’ ένα άγνωστο περιστατικό κατάρριψης τουρκικού αεροπλάνου.
Το περιστατικό αναφέρεται στον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1918, το περιγράφει ο γνωστός στην εποχή του δημοσιογράφος Φώκος Κουντουριώτης, στο δυσεύρετο σήμερα βιβλίο “Εξήντα χρόνια δημοσιογραφία”, έκδοση 1975.
«H κατάρριψη του τουρκικού αεροπλάνου, στις 5 Ιουλίου 1918 στη Χίο, έγινε από ένα παλαιό πεδινό κανόνι “Κρουπ” των 75 χιλ. που οι Ελληνες κατάφεραν να το μετατρέψουν σε αντιαεροπορικό κανόνι. Από το διμελές πλήρωμα του αεροσκάφους σκοτώθηκε ο πιλότος, ανθυπολοχαγός Ορχάν και διεσώθη ο παρατηρητής του καταρριφθέντος αεροπλάνου, υπολοχαγός Χουσεΐν Χουσνή, ο οποίος και συνελήφθη αιχμάλωτος.
Η νεκρώσιμη τελετή του ανθυπολοχαγού Ορχάν έγινε με κάθε επισημότητα και ετηρήθησαν όλοι οι κανόνες του μουσουλμανικού δόγματος.
Την ημέρα του ενταφιασμού του πιλότου Ορχάν, ο Τούρκος υπολοχαγός Χουσεΐν Χουσνή αποχαιρέτισε τον νεκρό συμπολεμιστή του με τις λέξεις: “Επέσαμε και οι δύο κατά την εκτέλεση του καθήκοντός μας προς την πατρίδα. Ευτυχώς επέσαμε σε χέρια ανθρώπων που ξεύρουν να σέβονται τους αιχμαλώτους. Αυτό αποτελεί μια ικανοποίηση τουλάχιστον για μένα που επέζησα”. Οι καταρρίψαντες το τουρκικό αεροπλάνο ήσαν Μυτιληνιοί. O γενικός διοικητής Λέσβου, ο Γεώργιος Παπανδρέου, προσέφερε στους τρεις πυροβολητάς από ένα χρυσό ρολόι. Τα χρυσά αυτά ρολόγια έφεραν χαραγμένα επάνω στο κάλυμμά τους:
“H πατρίς Λέσβος ευγνωμονούσα
Διά τον λοχίαν Χιωτέλλην Θωμάν.
Διά τον σκοπευτήν Φακέλλην Χρήστο.
Διά τον πυροβολητήν Χατζηαναγνώστου Ευάγγελον καταρρίψαντας τουρκικόν αεροπλάνον, την 5η Ιουλίου 1918».