Tα 2 δημοσιεύματα που θα αφιερώσουμε στα αποκορωνιώτικα χωριά δεν βασίζονται στο φωτογραφικό αρχείο του Boissonnas. Ο τελευταίος φαίνεται δεν εντυπωσιάστηκε από τις ομορφιές της καταπράσινης επαρχίας και μας άφησε μόνο 2 φωτογραφίες. Η μία είναι άποψη του Βάμου και η άλλη δείχνει τον αποκορωνιώτικο κάμπο. Ως τώρα έχουμε ασχοληθεί με τις Καλύβες και τον Βάμο (τον οποίο και “αδικήσαμε” σε σχέση με τις υπόλοιπες πρωτεύουσες των επαρχιών του νομού) στο αρχείο μου όμως υπάρχουν κάμποσες ακόμα φωτογραφίες της περιόδου 1898 – 1935 που αξίζει να τις δούμε. Η ιστορική επαρχία του αρχαίου Ιπποκορώνιου, που μέρος της αποτελούσε βασιλική κτήση στα μεταβυζαντινά χρόνια (“από την κορώνα”) και δωρήθηκε στη μονή της Πάτμου (ίσως και οι δύο ετυμολογίες είναι σωστές) αποτελούσε πάντα ένα πέρασμα: συνέδεε τα Χανιά με τα Σφακιά, αλλά και με τους υπόλοιπους νομούς της Κρήτης. Τελευταία έγινε προορισμός, τόπος μόνιμης εγκατάστασης ντόπιων, φίλων της Κρήτης, αλλά και ξένων, με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Δυστυχώς η απότομη ανάπτυξη (που φαίνεται πως το ίδιο απότομα ξεφούσκωσε) έβλαψε την ομορφιά και την αυθεντικότητα του αποκορωνιώτικου τοπίου και των οικισμών του, που αποτελούσαν και τα βασικά στοιχεία προσέλκυσης των επισκεπτών του. Αυτό βέβαια συνέβη και στην υπόλοιπη Κρήτη και μάλιστα στα ομορφότερα μέρη της, ο Αποκόρωνας όμως είχε διατηρήσει μέχρι πρότινος αλώβητη τη φυσιογνωμία του… Εκτός από τον Βάμο και τις Καλύβες, οι φωτογραφίες μας δείχνουν τα Καμπιά, τους Μαχαιρούς, το Παϊδοχώρι, τις Βρύσες, τη Γιωργιούπολη και άλλα. Σήμερα το πρώτο μέρος:
Στην πρώτη, μια εικόνα της κοιλάδας από την περιοχή του Νιού Χωριού. Διακρίνονται οι Μαχαιροί και στο βάθος, λίγο, το Μελιδόνι.
Στη δεύτερη, μια από τις πρώτες εικόνες που αντίκριζε (και αντικρίζει) ο επισκέπτης του Αποκόρωνα μόλις περάσει το Καλάμι: Το βόρειο τμήμα της κοιλάδας, με τα Λευκά Όρη στο βάθος. Σε πρώτο πλάνο ο παλιός “αμαξωτός” δρόμος πριν ασφαλτοστρωθεί και στους λόφους που ακολουθούν, το μετόχι Καλοσυκιά (αναφέρεται από τη βενετοκρατία). Η καταπράσινη κοιλάδα του Στύλου αρχίζει από δω.
Στην τρίτη, άποψη των Καλυβών από καρτ ποστάλ των αρχών του 20ου αιώνα και στην τέταρτη, άποψη του ίδιου μέρους στις αρχές της δεκαετίας του 30.
Στην πέμπτη, άποψη του μικρού οικισμού Καμπιά. Στο βάθος το Ακρωτήρι (Σκλόκα). Ο μικρός κάποτε οικισμός, γέμισε με νέα σπίτια τη δεκαετία του ’90 και αποτελεί τόπο κατοικίας κυρίως Βρετανών και άλλων Ευρωπαίων, στην πλειονότητά τους συνταξιούχων, που εγκαταστάθηκαν μόνιμα (ή ημιμόνιμα) στον τόπο μας.
Στην έκτη, χαρακτηριστικό αποκορωνιώτικο τοπίο κοντά στα Ντουλιανά (νομίζω). Βράχια και ασπάλαθοι αφήνουν μικρές γόνιμες λωρίδες (καματερά) που κάποτε καλλιεργούνταν εντατικά για να θρέψουν τους φτωχούς ιδιοκτήτες τους.
Στην έβδομη, άποψη της βόρειας εισόδου του Βάμου (τέλη του 19ου αιώνα;) με το αμαξωτό καλντερίμι σε πρώτο πλάνο.
Στην όγδοη, άποψη της περιοχής του Βάμου από τα βόρεια της κωμόπολης, με τα Λευκά Ορη στο βάθος. Φωτογραφία του Boissonnas (1911).
Στην ένατη, οι γραφικοί Μαχαιροί. «Καλά ’νιαι κ’ εις τσοι Μαχαιρούς μόνο γοργοβραδιάζει, γιατί ’ναι το βουνό μπροστά και γοργοσκοτεινιάζει» όπως μου ’λεγε και η Μελιδονιανή “λάλη” μου… Το χωριό διατηρεί αλώβητη τη γραφικότητά του και τα υπολείμματα βενετσιάνικης κατοικίας ανάμεσα στα σπίτια του, χάρη στο μεράκι των κατοίκων του. Η εικόνα θυμίζει αμυδρά Μονεμβασιά, χωρίς τη θάλασσα φυσικά, τα χρώματα που κυριαρχούν είναι παρόμοια. Μόνο το μικρό φαράγγι βορειοδυτικά του χωριού έχει υποστεί κακοποίηση λόγω του νταμαριού που λειτουργούσε κάποτε εκεί…
Στη δέκατη, είναι νομίζω το Παϊδοχώρι, όπως φαίνεται από τον παλιό “αμαξωτό” μετά τον Αγ. Γεράσιμο στο Νιο Χωριό. Άλλη μια γωνιά του Αποκόρωνα που δεν τη χάλασε η απρογραμμάτιστη ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών. Στο βάθος τα πρόβουνα της Μαδάρας πάνω από τον Φρε και το Μελιδόνι: Η Κόρδα, η Τρανταφυλλέ, η Κορακιά, ο αποκορωνιώτικος Τροχάρης, το Απάνω Νερό, το Αγιο Πνεύμα…
