Χωριό μου, χωριουδάκι μου..

Δεν είναι το μόνο χωριό που οι θαμώνες του ενός και μοναδικού καφενείου του (πάλι καλά που απόμεινε και αυτό) ρίχνουν το ανάθεμα στον «Καλλικράτη».
Το ίδιο συμβαίνει και σε πολλά άλλα απανταχού της ελληνικής γης χωριά και κωμοπόλεις, δεκατρία χρόνια μετά την τελευταία μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση της Αυτοδιοίκησης με το γνωστό νόμο του «Καλλικράτη».

ΟΙ ΦΡΟΥΔΕΣ ΕΛΠΙΔΕΣ

Πολλά είχαν ελπίσει τότε οι κάτοικοι των Καποδιστριακών Δήμων και των χωριών μας για την πολυπόθητη αποκέντρωση, το ζωντάνεμα της υπαίθρου, τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής τους. Ελπίδες φρούδες και λόγια του αέρα που ειπώθηκαν από αυτοδιοικητικούς και μη για ένα πολλά υποσχόμενο θεσμό που κατέληξε κατώτερος των περιστάσεων.
Ένα θεσμό που ταυτίστηκε με την εκχώρηση πλήθους αρμοδιοτήτων στην Αυτοδιοίκηση, χωρίς να της δοθούν οι ανάλογοι πόροι. Αλλά ακόμα και, όταν τα χρήματα υπήρχαν, το ενδιαφέρον για έργα εστιάστηκε στους μητροπολιτικούς δήμους, όπου βρίσκεται και η μεγάλη δεξαμενή των ψηφοφόρων.

ΟΣΑ ΔΕΝ ΕΓΙΝΑΝ

Η φιλοσοφία της μεταρρύθμισης που στηριζόταν κυρίως στην ανάγκη του ευκολότερου σχεδιασμού και της υλοποίησης διαδημοτικών έργων τεχνικών υποδομών, στην πράξη, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δεν εφαρμόστηκε. Μεγάλα έργα έγιναν ελάχιστα, εντός και γύρω από το μητροπολιτικό κέντρο, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η απαραίτητη ισόρροπη ανάπτυξη, όλων των περιοχών. Από την άλλη η δημιουργία πολυδύναμων τεχνικών και κοινωνικών υπηρεσιών με τη συνένωση των αξιόλογων σε πολλές περιπτώσεις υπαρχουσών από τους Καποδιστριακούς Δήμους υποδομών, προσκρούει καθημερινά στην υποστελέχωση των υπηρεσιών αυτών. Έτσι, όμως δεν εξασφαλίζεται η ποιοτικότερη και η καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη που ήταν ο αρχικός στόχος.

ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ Η ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ

Όμως και η πολυπόθητη αποκέντρωση δεν επιτεύχθηκε με την πλειονότητα των διοικητικών, οικονομικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων να συγκεντρώνονται γύρω από το μητροπολιτικό κέντρο, ενώ κτίρια και υποδομές παραμένουν ακόμα αναξιοποίητες.
Σε κάθε περίπτωση απουσιάζει ο στρατηγικός σχεδιασμός που αναδεικνύει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα όλων των περιοχών με στόχο την ισομερή ανάπτυξη. Λείπει η κοινωνική δικαιοσύνη που αντιμετωπίζει ισότιμα τους πολίτες, με βάση την αυστηρή ιεράρχηση των αναγκών που υπάρχουν, χωρίς κανείς να αισθάνεται αποκομμένος και παραμελημένος.

ΤΟ EΛΛΕΙΜΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Απουσιάζουν ακόμα οι διαδικασίες διαβούλευσης της συμμετοχικής Δημοκρατίας που προβλέπονται από το Νόμο προκειμένου να εξασφαλίζεται η αξιοκρατική και διαφανής λειτουργία του θεσμού. Στην πράξη, δηλαδή, η εφαρμογή του «Καλλικράτη» επέτεινε το ήδη υπάρχον έλλειμμα δημοκρατίας, κυρίως λόγω του μεγαλύτερου συγκεντρωτισμού που παρατηρήθηκε από το κεντρικό Δημοτικό Συμβούλιο και των αδυναμιών ουσιαστικής λειτουργίας των συμβουλίων των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων. Τα τελευταία μάλιστα κατάντησαν το μακρύ χέρι της κάθε δημοτικής αρχής με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εύρυθμη λειτουργία της Αυτοδιοίκησης.
Και τούτο γιατί δεν είναι μόνο το κεντρικό Δημοτικό Συμβούλιο που αποφασίζει, αλλά και τα νέα θεσμικά όργανα που προβλέπονται από τη νομοθεσία, τα συμβούλια δηλαδή των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων.
Πρόκειται για ουσιαστικά θεσμικά όργανα δημοτικής αποκέντρωσης που κατοχυρώνουν τη λαϊκή συμμετοχή και για τα οποία ο Αυτοδιοικητικός Κώδικας προσδιορίζει με σαφήνεια τις αρμοδιότητες τους για θέματα που αφορούν τη διεκδίκηση των οικονομικών πόρων, το σχεδιασμό των έργων και τη λειτουργία της καθημερινότητας των Δημοτών.
Στην πράξη, όμως τα συμβούλια των Δημοτικών και τοπικών Κοινοτήτων κατάντησαν σε πολλές περιπτώσεις να μη συνεδριάζουν καν, παρόλο που προβλέπεται η υποχρεωτική συνεδρίασή τους τουλάχιστον μια φορά τον μήνα. Αλλά ούτε και οι συνελεύσεις των κατοίκων που προβλέπονται να γίνονται μια φορά το χρόνο πραγματοποιούνται.
Λείπει ακόμα και η απαραίτητη αμφίδρομη συνεργασία με την εκάστοτε δημοτική αρχή, που δεν είναι πάντοτε αυτονόητη.

ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ;

Τελικά φταίει ο Καλλικράτης με το θεσμικό του πλαίσιο; Μάλλον όχι αφού το θεσμικό πλαίσιο υπάρχει, αλλά δεν εφαρμόζεται προς όφελος όλων και κυρίως προς όφελος της ισόρροπης ανάπτυξης της πατρίδας μας. Τι συμβαίνει λοιπόν; Λείπει η πολιτική βούληση; Ευθύνεται η γενικότερη κοινωνική αδιαφορία και απογοήτευση που επικρατεί που συμπαρασύρει και τον τρόπο λειτουργίας αυτών των σημαντικών θεσμών; Φταίνε οι πολίτες που δεν διεκδικούν τα αυτονόητα; Φταίνε οι δυσκολίες της ζωής του κάθε ενός από εμάς που μας επικεντρώνουν στην καθημερινότητά μας; Φταίνε οι αυτοδιοικητικοί ταγοί; Είναι θέμα πολιτικών προτεραιοτήτων; Είναι θέμα συμφερόντων; Ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματά του.
Κοινή διαπίστωση ότι η εκχώρηση αρμοδιοτήτων προς στις Αυτοδιοικητικές Υπηρεσίες θα πρέπει να συνοδεύεται από ανάλογους πόρους που θα απεγκλωβίσουν την Αυτοδιοίκηση από τα γρανάζια της γραφειοκρατίας και τα πλοκάμια της Κεντρικής Κρατικής Διοικητικής Λειτουργίας.

*Η Μαρία Μαράκη είναι φιλόλογος.