Σαν την αμφιβολία της Ε. Μαρινάκη
Μικρή κασέτα η ζωή μας
ρόδα στην εθνική οδό
Τόσα τραγούδια σκονισμένα
λόγια που έκλεισαν νωρίς
ξετύλιξαν ανάποδα το χρόνο.
Ποιαν ιστορία να πιστέψουμε
άγραφη ακόμα η αλήθεια
περιγελά τις σημειώσεις μας
Σβήνει αθόρυβα το μέλλον.
Ελένη Μαρινάκη “Αμφιβολία”
Αύγουστος 2009
Πριν από μερικές μέρες παρουσιάστηκε στο “Μόρο” η νέα ποιητική συλλογή της Ελένης Μαρινάκη “Ο Χρόνος τότε”. Δεν μπόρεσα να την παρακολουθήσω, μελέτησα όμως το βιβλίο της όπως και όλες τις προηγούμενες 5 συλλογές.
Η Ελένη Μαρινάκη πρωτίστως συναισθηματική (σύμπτωση η… πτώση στο επίπεδο των βιωματικών προσδιορισμών της λύπης μετά από απώλεια οικείων προσώπων θυμίζει τον Λεωνίδα Κακάρογλου). Οι συναισθηματικές αναφορές σ’ επαναδιατύπωση διαφορετική αφού η λύπη γίνεται χαρμολύπη πως;
Η Μαρινάκη ανακαταλαμβάνει το βιωματικό χρόνο χωρίς αμφιβολία αναμφισβήτητα, αφού εμπεριέχει άμεσα τον ιστορικό χρόνο (δεν είναι τυχαίες κάτω από κάθε ποίημα οι χρονικές αναφορές) και τον προτάσσει πλέον ως έντεχνο δηλαδή ποιητικό, γι’ αυτό και είναι διασταλτική στις νοηματικές συμπτύξεις, όχι μόνο ως υποκειμενική κατανόηση του χρόνου αλλά ως διατύπωση με ψαγμένο μοντέλο ποιητικής γραφής, που είναι ταυτόχρονα περιγραφικό -ως το σημείο που δεν πλατειάζει- αλλά και αφαιρετικό, υπαινικτικό χωρίς να γίνεται αφορισμός, απόφθεγμα, χαϊκού, χωρίς να ελαχιστοποιείται στη μορφή του στα πλαίσια της γραφής ενός Γκανά (ποιητή που θαυμάζει η Ελένη).
Η ποίησή της ανασκαλεύει το παρελθόν της με τρόπο που ο κάθε ευαισθητοποιημένος αναγνώστης να βρίσκει -αφού ο καθένας μας, έχει μνήμες ενήλικας όντας, απώλειες οικείων καταστάσεων- που μεταπλάθονται ως μεταμελούμενη συνοδεία και όχι ως εγκλωβισμένο ίχνος καλυμμένης συναισθηματολογίας “έκλεισα όλες τις ρωγμές γραμμή στο χέρι σου η μοίρα κατασπαράζει τα αποτυπώματα” από το “τετελεσμένο” 2010. Τηρουμένων των ηθικών – συμβολικών στοιχείων του περιεχομένου των ποιημάτων και γνωρίζοντάς τη χρόνια τώρα, πιστεύω ότι την εκφράζει το πνεύμα των στίχων του Γιάννη Ρίτσου -όχι τόσο η γραφή- στο καπνισμένο τσουκάλι “Κι αύριο λέω θα γίνουμε ακόμα πιο απλοί θα βρούμε αυτά τα λόγια που παίρνουν το ίδιο βάρος σ’ όλες τις καρδιές, σ’ όλα τα χείλη…” προέκταση του αδιάκοπου αγώνα -χωρίς μανιέρες- της εκφραστικής βελτίωσης που η Ελένη κάνει χρόνια τώρα, φυσικά με επιτυχία. Τα ποιήματά της είναι μικρά γραπτά έργα τέχνης, που πεταρίζουν απλόχερα χάρις και στις εκδόσεις “Γαβριηλίδη”. Από το “ταχυδακτυλουργός”.
“Δύσκολο πέταγμα η ποίηση/ κι εγώ δεν άφηνα να ανοίξουν τα φτερά μου/ κρατούσα σκορπισμένα φύλλα/ λαγούς μικρούς μες στο σαλόνι μου…
…Τώρα, σε γέφυρες κουρνιάζω/ σε ξεραμένους ποταμούς.
Να ’χω κι εγώ/ ένα δικό μου τίποτα. Αυγουστος 2009.
Δημιουργική αμφιβολία, η συνέπεια της μηδαμινότητας, ως σεμνή επίγνωση στη συμπαντική ολότητα, αυτό το “ένα δικό μου τίποτα” το αντιπαραβάλω απλόχερα, αφού το αξίζει με το “Να γύριζα στο τίποτα” του μεγάλου Ελληνα ποιητή Νίκου Καρούζου (στο ίδιο ποίημα οι στίχοι “κάθε χιλιόμετρο μέλλον ένας βραδύκαυστος θάνατος/ πότε θα με γκρεμίσει η ποθούμενη φλόγα στα σωθικά μου… Ελπίζω η ποιοτική ποιήτρια Ελένη Μαρινάκη να ξεπεράσει τον υπερπαραγωγικό Ν. Καρούζο.
ΤΑ ΕΠΙΤΟΙΧΙΑ ΑΝΑΓΛΥΦΑ
ΤΗΣ ΠΕΠΗΣ ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ
Ολοκληρώνεται σήμερα στην Αίθουσα Τέχνης Βάσως Μυλωνογιάννη η έκθεση “Περίπλους” με τα έγχρωμα ανάγλυφα επιτοίχια της Πέπης Χατζηδάκη. Ομολογουμένως για τους τυχερούς που είδαν την έκθεση – μακάρι να διαρκούσε περισσότερο για να τη δουν εκπαιδευτικοί και μαθητές ως μια δημιουργική διαδικασία που συνδέει διαχρονικά τρείς μεγάλες φάσεις – έμμεσα βέβαια – της ελληνικής πλαστικής: α) αρχαιοελληνική με τη ρηχή αναγλυφικότητα που χαρακτήριζε μέρος του διάκοσμου των αρχαίων κτηρίων (πόσο παραξηγημένη σήμερα είναι η λέξη στην αρχαιότητα ως φιλοσοφικός όρος των Πυθαγορείων και των Νεοπλατωνικών δήλωνε την αρμονική διευθέτηση του κόσμου – του σύμπαντος).
β) Τη βυζαντινή παράδοση -όχι της σκαλισμένης ανάγλυφης ξύλινης επιφάνειας των τέμπλων- αλλά περισσότερο της φορητής κορνιζοποιίας και γ) της λαϊκότροπης έντεχνης παράδοσης του 19ου και 20ου αιώνα.
Αυτές οι τρεις συνιστώσες συνδυασμένες με το προσωπικό εικαστικό σύγχρονο στίγμα της Πέπης Χατζηδάκη, δίνουν μια μεταμοντέρνα αίσθηση. Παραθέτει την εναλλαγή σκαλισμένου μαλακού ξύλου χρωματισμένου με σμάλτου σε ρυθμικές διακοσμητικές επαναλήψεις, ανάγλυφες με λαϊκότροπα μοτίβο, σε συνδυασμό με ανεπεξέργαστα δουλεμένα από τις καιρικές συνθήκες κομμάτια ξύλου (δείγμα διακριτικό ενσωμάτωσης αρτε πόβερα στοιχείων). Ο συνδυασμός από την εκφραστική χρονική σκοπιά του 2013 δίνει ένα αξιόλογο μείγμα σύγχρονης εικαστικής “εκλεκτιστικής” τέχνης που σε καμιά περίπτωση παρά τις ομοιότητες δεν τακτοποιούνται ως έθνικ της αφιερώνω από το “εις μνήμην” της Μαρινάκη.
Μόνο κατά το τέλος των βροχών
όταν ανοίγουνε τα γιασεμιά/ έκοβες μικρά άνθη/ και μου τα χάριζες πατέρα.
Μπορεί και να με είχες αγαπήσει.
Μάιος 2009.
Π. ΝΙΚΟΤΕΡΑ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΓΡΑΦΙΑ ΑΛΛΗ
Ολοκληρώνεται αύριο η έκθεση έργων ζωγραφικής και καλλιγραφίας της Πάολα Νικοτέρα με τίτλο “Η ποίηση του Θεού – ψαλμοί Δαβίδ”.
Η καλλιγραφία, μελάνι σε χειροποίητο χαρτί κινειται στα πλαίσια ενός συνδυασμού εφαρμοσμένης τέχνης και ειδικής γραφολογίας που θυμίζει την ανατολική παράδοση και δη την αραβική, τα κίνητρα της αμφίσημα εσωτερικά, αφού είχε “σημαντικές απώλειες αγαπημένων ατόμων” και ανθρωπιστικά, αφού τα έσοδα της έκθεσης προσφέρει στον Σύλλογο “Νέοι πολίτες του κόσμου” όπου η ψυχή του είναι ο δραστήριος εικαστικός καλλιτέχνης Κωνσταντίνος Φίσερ. Η ζωγραφική της Νικοτέρα “εκπέμπει φως” όπως και η ίδια είναι λαμπερή καλοσυνάτη και ευγενής ως άνθρωπος.
Το στίγμα της επηρεασμένο από τη βυζαντινή αγιογραφία και κυρίως της δασκάλας της – και παλιάς μαθήτριάς μου – Ελευθερίας Μπιτζανάκη, κρατάει την τονική γκάμα, δεν απεμπολεί το μαύρο χρώμα απεναντίας το χρησιμοποιεί σε μια ανθρωποκεντρική ζωγραφική που τα όποια μεταφυσικά στοιχεία συνδυασμένα με ένα ιδιότυπο μείγμα ρομαντισμού – εξπρεσιονισμού – και λιγότερο ακαδημαϊκού ρεαλισμού τονίζουν – ως τα άκρα – τα αφηγηματικά συμπτυγμένα στοιχεία που τα προβάλλει με τα κυρίαρχα Κοντράστ. Η Π. Νικοτέρα τονίζει “ότι τα λόγια των Ψαλμών είναι κοινά στη γλώσσα των τριών λαών της βιβλίου Εβραίων / Χριστιανών και Μουσουλμάνων….” της αφιερώνω μερικούς στίχους από το ποίημα της Ε. Μαρινάκη “Απρόσεκτη Πεταλούδα”, Φεβρουάριος 2010 “Κύριε δώσε μου/ τα φτερά που έχασα στους κήπους/ τα πέπλα που ξήλωνα τις νύχτες/ τη σκόνη που σκόρπισα εδώ και εκεί.
Τα χρώματα δώσε μου πάλι που εμπιστεύτηκα σε τοκογλύφους κυνηγούς ονείρων.
Γύμνωσα την ψυχή μου και κρυώνω.
Στο επόμενο κείμενο οι σημαντικές εκθέσεις φωτογραφίας Καμπιανάκη Νίκος “γαία” και του Διαμαντόπουλου Περικλή στον “Χρυσόστομο”.
