Συγκοινωνούντα
Στην τέχνη δοχεία πριν την Κριτική
Θεοδώρου Βικτωρία και η Πελαγινή
ΗΡΩΕΣ
Ζώντες ανάμεσά μας ή νεκροί
οι ήρωες είναι μόνοι
στο μπρούντζο ή στο μάρμαρο δεμένοι
τους επισκέπτονται ζείδωροι άνεμοι
Ψυχροί εκείνοι τις αλλαγές παρατηρούν
στα άλση ή στους γιαλούς λησμονημένοι
Και στους οίκτους μας -είναι βέβαιο-
εναντιώνονται
γιατί κι οι ίδιοι θέλουνε να ξεχαστούν
και να ξεχάσουνε τις περιστάσεις
που τους επιφυλάξανε το μάρμαρο
και το στεφάνι
ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ “Ηρωες” (1)
Είναι τόσο τρυφερά ιδιαίτερο να τιμάται για άλλη μια φορά, εν ζωή, η σπουδαία ποιήτρια Βικτωρία Θεοδώρου, σήμερα, οι κυρίες του Ιστορικού Λυκείου των Ελληνίδων στην επίσης ιστορική αίθουσά τους και στο πλαίσιο των φιλολογικών απογευματινών εκδηλώσεων. Τη φροντίδα έχουν οι Μαρία Πατρελάκη, η Μαρίνα Αρετάκη και ο Κώστας Μουτζούρης, φυσικά με τη διακριτική «αιγίδα» της Ζωής Μητσοτάκη. Αυτή η εκδήλωση, καθολικής τιμής και αναγνώρισης στην υπέροχη κυρία των γραμμάτων που πέρασε τα όσα δεινά αγόγγυστα στους μαρτυρικούς τόπους συγκέντρωσης ως αντιφωνούσα κομμουνίστρια τη δεκαετία του ’50 κυρίως, παίρνει άλλη διάσταση στη συνείδησή μας, αν σκεφτούμε ότι τιμάται και από ανθρώπους που είχαν και έχουν διαφορετική ιδεολογία. Το εξαιρετικό πορτρέτο ως κινηματογραφική μονογραφία που της έκανε ο Κώστας Ντεντιδάκης πριν από μερικά χρόνια και που πρόβαλλε στο κατάμεστο Πνευματικό Κεντρο Χανίων, αναδεικνύει το αντιστρόφως, ανάλογο στο φυσικό πελώριο πνευματικό και ηθικό ανάστημα της Βικτώριας. Της μάνας πρότυπο, στις θυγατέρες Ειρήνη και Μαρία, που με ενδεικτική συναισθηματική παρατεταμένη πρόθεση -για όσους από μας το γνωρίζουμε- τους αφιερώνει στο «Πελαγιών» το 2010. Απόσπασμα από το διηγηματικό έργο, παραθέτω:
«Σ’ ευχαριστώ», αποκρίθηκε απλά. Λυπάμαι που είμαι αδύνατη και αποχυμωμένη. Σου αξίζει η νεότητα και η δροσιά. Γιατί μαζί μου; Είπε σιγά. Και τα ερωτήματα που την περικύκλωσαν σαν αυστηροί δικαστές, ηθικολόγοι, έδιναν τόπο στους φόβους και στις τύψεις. Όμως πάνω από όλα τα αφυπνισμένα φίδια κυριαρχούσε η μακαριότητα από την πλήρωση του σώματος που της είχε δώσει η αίσθηση ότι είναι ακόμα γυναίκα…» (2)
ΜΕΓΑΛΗ Η ΑΠΩΛΕΙΑ
ΤΟΥ ΒΑΛΕΡΙΟΥ ΚΑΛΟΥΤΣΗ
Όχι απρόσμενα για τους φίλους του ταλαιπωρημένου από την ασθένεια, έφυγε στις 11/2, γεμάτος μεγαλόπρεπη αξιοπρέπεια ο Βαλέριος Καλούτσης. Όπως άλλωστε είναι και η ζωή της σημαντικής οικογένειάς του, μιας αστικής καλλιτεχνικής οικογένειας που πρωτοπόρησε για χρόνια στα Χανιά, ζώντας στο διώροφο νεοκλασικό επί της ιστορικής οδού Δαγκλή, με το σπίτι και το Μουσείο Ε. Βενιζέλου, το ίδρυμα του επίσης και την πανέμορφη Ρώσικη εκκλησία της Αγίας Μαγδαληνής, φυσικά στη Χαλέπα, την επίσημη αγαπημένη τόσων Χανιωτών.
Ο Βαλέριος γεννήθηκε στα Χανιά, πριν 86 χρόνια, γιος της ζωγράφου και πρωτεργάτριας της σύγχρονης Κρητικής υφαντουργίας Φλωρεντίνης Καλούτση, το γένος Σκουλούδη (3). Αδελφός του, ο Γιώργος Καλούτσης, σπουδαίος πιανίστας και ακούραστος δάσκαλος μουσικής περισσότερο από 50 χρόνια με χορωδίες στα Χανιά και Ηράκλειο, χιλιάδες μαθητές. Σύζυγος του Βαλέριου, η σπουδαία χορεύτρια και χορογράφος Έφη Καλούτση, το γένος στεφάνου. Η Έφη, ως δασκάλα του σύγχρονου χορού, διαμόρφωσε μια γενιά ανθρώπων που ασχολήθηκαν με τον σύγχρονο εκφραστικό χορό, όπως η Σοφία Φαλιέρου. Η σχολή της Έφης, το Κ.Ε.Ρ., έδωσε δείγματα γραφής με συνεργασίες και έξω από τη χώρα. Και ως μαθητής της 1983-1989, διαμόρφωσα μια εκφραστική ταυτότητα και μαζί, αναλάβαμε την τύχη του μεγαλύτερου φεστιβάλ χορού στην ελληνική περιφέρεια, του Διεθνούς Φεστιβάλ Σύγχρονου Χορού Χανίων που γινότανε από το 1990-19995 κυρίως στο Φιρκά, μέχρι που το «δώσαμε» στην Καλαμάτα για να γίνουμε Χανιά – η πόλη της Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου.
Όλα αυτά τα χρόνια ο Βαλέριος, στάθηκε υπέροχα συντροφικά στο δημιουργικό όνειρο της Έφης, χωρίς ανταγωνισμούς και καπελώματα, παράλληλα ξεδίπλωνε το προσωπικό του έργο ως συνέχεια της πρωτοποριακής δουλειάς που άρχισε να δείχνει σε Ελλάδα και Γαλλία από το 1965 (για τι εικαστικό του έργο θα κάνω ειδική μνεία με αφορμή την επιμνημόσυνη δέηση που θα γίνει στα Χανιά εν ευθέτω χρόνο). Είχα την τύχη ως μέλος του Δ.Σ. της δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων το 2007 να το προτείνω στην καλλιτεχνική επιτροπή και το 2005 να δούμε συγκεντρωμένη στην πόλη μας την σημαντική και πρωτοποριακή δουλειά του με τίτλο «Ανατροπές» σε επιμέλεια Μάνου Στεφανίδη. (4) Η Έφη, στάθηκε δίπλα στο Βαλέριο με απίστευτη συντροφικότητα καρτερικότητα και υπομονή, στα δύσκολα δυο τελευταία χρόνια. Ο Βαλέριος, πάντα χαμογελαστός, με μια ευγένεια που σε σκλάβωνε δεν ήθελε ποτέ να αναλωθεί με τη διδασκαλία της τέχνης ,την αρθρογραφία, το κοινωνικό αλισβερίσι. Έδωσε όλο του το είναι στην έντεχνη εικαστική δημιουργία, και άφησε ένα σπουδαίο έργο που χρειάζεται σκέψη για το πώς θα αξιοποιηθεί, ως προσφορά –παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές. Ο Βαλέριος πέθανε με την επιθυμία να αποφύγουν οι δικοί του τιμές, στεφάνια και μαρμάρινους τάφους, πρότυπο όντας σεμνότητας και απλότητας.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
(1) Βικτωρία Θεοδώρου “Ηρωες” από τη ποιητική συλλογή “Διάττων”
(2) Βικτωρία Θεοδώρου “Πελαγίνη” εκδ. Κεδρισός, Εργο εξωφύλλου Amedeo Modigliani, Jeune Femme en chemise (1918).
(3) Η Ζωή Μητσοτάκη έχει γράψει μια θαυμάσια μονογραφία για τη Φλωρεντίνη -θα αναφερθούμε άλλη φορά.
(4) Φυσικά και τον κατάλογο επιμελήθηκε ο Μάνος Στεφανίδης, που βασίστηκε και σε υλικό για τον Βαλέριο που διέθεσε ο σπουδαίος γκαλερίστας της εποχής 60-80 “Δεσμός” Μάνος Παυλίδης.
