Καθώς το 2024 αλλάζει ο µακροχρόνιος κύκλος 56 ετών της οικονοµίας, θα γίνεται ολοένα και πιο εµφανής η ανάδειξη της Ινδίας σε µια ισχυρή δύναµη απειλώντας την Κίνα που αναπτύχθηκε στον προηγούµενο κύκλο.
Η Κίνα είδη απασχολεί την Ινδία στα βόρεια σύνορα της για να της εκτρέπει πόρους ώστε να µην αναπτύξει του δικούς της ∆ρόµους του Μεταξιού κυρίως στον Ινδικό Ωκεανό. Στα δυτικά της, η Ινδία είναι αποκοµµένη από το Πακιστάν (αιώνιος εχθρό της) καθώς η Κίνα έχει αναπτύξει τον πιο ακριβοπληρωµένο ∆ρόµο του Μεταξιού (κόστισε πάνω από 50 δις) που της δίνει πρόσβαση κατά µήκος του Πακιστάν στο λιµάνι της Gwadar (στην περιοχή του Μπαλουχιστάν). Η πρόσφατη χάραξη του «Νέου Ινδικού ∆ρόµου του Μεταξιού» µέσω Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας, Ισραήλ, Πειραιά για να αποκτήσει πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά ανεστάλη µετά τα γεγονότα της Γάζας. Η πρόσβαση της Ινδίας εξαρτάται µέσω του ∆ιεθνούς ∆ιαδρόµου Μεταφορών Βορρά-Νότου (INSTC), ο οποίος µέσω του Ιράν (λιµάνι Chabahar) και του Περσικού Κόλπου στοχεύει στη σύνδεση του Ινδικού Ωκεανού µε την Ρωσία και από εκεί στη Ε.Ε. Τα Ινδικά εµπορεύµατα δια θαλάσσης από την Mumbai, το οικονοµικό κέντρο της Ινδίας, µέσω το λιµανιού Chabahar του Ιράν αποβιβάζονται στην στεριά παρακάµπτοντας το Πακιστάν φθάνουν στην Ρωσία και από εκεί στην Ευρώπη. Μετά την εισβολή όµως της Ρωσία στην Ουκρανία δεν υπάρχει πρόσβαση προς την Ευρωπαϊκή αγορά. Εάν δεν υπήρχε ο INSTC, τα εµπορεύµατα θα έπρεπε να ακολουθήσουν την µπλε γραµµή του χάρτη µέσα από την ∆ιώρυγα του Σουέζ από το Γιβραλτάρ τα στενά της Μάγχης και την Βαλτική θάλασσα για να φθάσουν στην Ρωσία.
Η Ινδία εξαρτάται από την ύπαρξη καλών σχέσεων µε το Ιράν για την χρήση του διαδρόµου INSTC για να αποκτήσει πρόσβαση στις αγορές της Ρωσίας και της Κεντρικής Ασίας. Οπότε δεν πρέπει να συγκρουσθεί µε τις φιλοδοξίες του Ιράν να γίνει κυρίαρχη περιφερειακή δύναµη. Επίσης εάν οι Χούθι, επιτρέπουν εκτός από τα Ρωσικά & Κινέζικα πλοία και στα Ινδικά πλοία να εισέρχονται στην ερυθρά θάλασσα, η Ινδία θα έχει πρόσβαση τουλάχιστον στην ΕΕ και η οικονοµία της θα µπορεί να αναπτυχθεί.
Η Ινδία έχει εντείνει την παρουσία της στην Αραβική Θάλασσα και τον Κόλπο του Άντεν, αναπτύσσοντας σκάφη και αναγνωριστικά αεροσκάφη, και παρενέβη ακόµα και σε περιστατικό µε σκάφος που είχε στοχοποιηθεί από τους Χούτι. Η Ινδία, ιστορικά, διατηρούσε στενές σχέσεις µε το Ιράν, τις οποίες κατάφερε να συνδυάσει µε την ενίσχυση των δεσµών της µε τις ΗΠΑ, το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωµένα Αραβικά Εµιράτα.
Η στάση της Ινδίας δεν είναι µια απλή συµµαχία µε τις ΗΠΑ ενάντια στο Ιράν. Ακολουθώντας µία ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική, αποφάσισε να µην ενταχθεί στον πολυεθνικό συνασπισµό υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την προστασία της διεθνούς ναυτιλίας, που ανακοινώθηκε από την Ουάσινγκτον. Επίσης, δεν υποστήριξε τις αεροπορικές επιδροµές των ΗΠΑ εναντίον των Χούτι.
Αντιθέτως, η Ινδία αναζητά τρόπους να καταστεί ανεξάρτητος παράγοντας ασφάλειας στην Αραβική Θάλασσα, έναν ρόλο που µπορεί να της επιτρέψει να αποκτήσει στρατηγικό πλεονέκτηµα έναντι της Κίνας. Στην περιοχή αυτή εποφθαλµιά η Τουρκία να παίξει ρόλο µε τις τεράστιες παραγγελίες ναυτικού στόλου που ανακοίνωσε. Ο στόλος της θα είναι υπερβολικά µεγάλος καθώς δεν ελέγχει το Αιγαίο το οποίο είναι από τα πιο στρατηγικά σηµεία για να µπορέσει να «κρατήσει» τα στενά του Ελλήσποντου, του Βοσπόρου και της θάλασσας το του Μαρµαρά. Τέτοιος στόλος στο Αιγαίο αλλά ακόµα και στην Ανατολική Μεσόγειο θα µπορούσε να βυθιστεί άµεσα σε µια σύρραξη µε την `Ελλάδα. Το στόλο τον σχεδιάζει για να προσπαθήσει να πείσει την ∆ύση ότι θα µπορέσει να εξασφαλίσει την σταθερότητα στην περιοχή της Ερυθραίας, της Αραβικής θάλασσας κλπ.
Η Ινδία, ωστόσο, δεν πρόκειται να επιτρέψει σε Τουρκία ή Κίνα ή Χούθι, να αποκτήσουν επιρροή σε αυτή την περιοχή. Η ανάπτυξη του λιµανιού του Chabahar είναι ενδεικτική της στρατηγικής της Ινδίας, καθώς της επιτρέπει να παρακάµψει το Πακιστάν και να ενισχύσει τους εµπορικούς δεσµούς της µε την υπόλοιπη Κεντρική Ασία. Παράλληλα, η Ινδία έχει ανακοινώσει σχέδια για σηµαντική αναβάθµιση του ναυτικού της, προχωρώντας σε µεγάλες αναµορφώσεις των ενόπλων δυνάµεών της.
Η ανάπτυξη της θαλάσσιας οδού του Ινδικού εµπορίου, µέσω της διώρυγας του Σουέζ, καθώς και η προοπτική ενός «Νέου Ινδικού ∆ρόµου του Μεταξιού», ανοίγουν πράγµατι σηµαντικές ευκαιρίες για την Ελλάδα, ειδικά στο πλαίσιο της ειρήνευσης και της σταθεροποίησης στην περιοχή. Η Ελλάδα, µε τη στρατηγική της θέση και τα αναπτυσσόµενα λιµάνια και µεταφορικά δίκτυα, µπορεί να δραστηριοποιηθεί ως κεντρικός κόµβος για τα Ινδικά εµπορεύµατα που θα διέρχονται από τη διώρυγα του Σουέζ, συµβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της εφοδιαστικής αλυσίδας και των εµπορικών σχέσεων µεταξύ Ελλάδας, Ε.Ε. και Ινδίας µε πολύ σηµαντικά οικονοµικά οφέλη.
Τα ελληνικά λιµάνια, όπως το λιµάνι του Πειραιά, έχουν ήδη δείξει την ικανότητά τους να λειτουργούν ως µείζονες πύλες για την ευρωπαϊκή αγορά. Η περαιτέρω ενίσχυση των υποδοµών και η βελτίωση των λογιστικών και εφοδιαστικών διαδικασιών θα µπορούσε να καταστήσει την Ελλάδα ακόµα πιο αποτελεσµατικό κέντρο για τη διαχείριση των εµπορευµατικών ροών. Για την Ελλάδα, αυτό θα σήµαινε µια ενίσχυση της θέσης της ως εµπορικού και εφοδιαστικού κόµβου, αξιοποιώντας τη γεωγραφική της θέση και βελτιώνοντας την οικονοµική της δυναµική.
Είναι σηµαντικό για τους ιθύνοντες στην Ελλάδα να αναγνωρίσουν και να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία, αναπτύσσοντας τις απαραίτητες στρατηγικές και επενδύοντας στις αντίστοιχες υποδοµές µετά την ειρήνευση στην περιοχή. Μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν καίρια για την ενίσχυση της εθνικής οικονοµίας και τη διεύρυνση της διεθνούς εµπορικής µας παρουσίας.
*Ο Γιώργος Ατσαλάκης είναι oικονοµολόγος, aναπληρωτής καθηγητής
Πολυτεχνείου Κρήτης
Εργαστήριο Ανάλυσης
∆εδοµένων και Πρόβλεψης
