“Το Facebook γνωστοποίησε σε ανακοίνωσή του ότι διάφορα κράτη χρησιμοποιούν τη δημοφιλή πλατφόρμα προκειμένου να χειραγωγήσουν την κοινή γνώμη”!
(Οι ειδήσεις, 28-4-17)
ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΟ! Αν και, μόλις πριν λίγα χρόνια, κανείς δεν φανταζόταν πως μέσω του διαδικτύου θα ήταν δυνατόν να χειραγωγηθούν οι μάζες (mass), σε σημείο που να επηρεασθεί η εκλογική τους συμπεριφορά!
ΚΙ ΟΜΩΣ! Όπως ομολογεί η διασημότερη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, το Facebook, τόσο στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ (2016), όσο και στις ανάλογες γαλλικές (2017), είχαμε αλλοίωση της πληροφόρησης της κοινής γνώμης. Το ίδιο μάλιστα δεν το αρνείται, γι αυτό και υπόσχεται “δημόσια” πως θα κάνει το παν για να εξαλείψει τέτοιες «επιχειρήσεις ψευδών πληροφοριών» στις οποίες επιδίδονται «κράτη και άλλες οργανώσεις» μέσω αυτού: οι προκατασκευασμένες και ακριβοπληρωμένες από «συγκεκριμμένους ανθρώπους» διαδικτυακές ειδήσεις (fake mews) (1) είναι δυνατό να αποπροσανατολίζουν τους ψηφοφόρους μιας χώρας! Δυστυχώς η σύγχρονη τεχνολογία των social media δεν διαθέτει επαρκείς ελέγκτικούς (ή αποτρεπτικούς) μηχανισμούς.
…ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ είμαι επιφυλακτικός με τα «μέσα κοινωνικής δικτύωσης», όπως τα Facebook, Twitter, Youtube, Instagram, Pinterest κ.λπ. Θεωρώ ότι δεν είναι ενδεδειγμένο, για χάρη μιας αμφιλεγόμενης και επίπλαστης επικοινωνίας, να «απογυμνώνεται» κανείς τελείως βγάζοντας τα «σώψυχά» του σε κοινή θέα. Η ιδιωτικότητά μας είναι- και πρέπει να είναι- σεβαστή πρώτα από εμάς τους ίδιους, έπειτα από τους άλλους. Αυτό πολλοί το παραβλέπουν καλυπτόμενοι πίσω από ανωνυμίες και ψευδώνυμα. Ίσως πάλι, μια εκ βαθέων έκθεση της προσωπικής ζωής να πραγματώνεται από έφεση για «λύτρωση» από εσωτερικά μας προβλήματα. Ή -γιατί όχι;- να εκπληρώνεται έτσι μια ματαιοδοξία. Πιθανόν να είναι κι ένας επιλεγμένος τρόπος επικοινωνίας, επειδή οι άλλοι έχουν αποτύχει. Όμως, νομίζουμε πως στα social media είναι ευκολότερο να θυματοποιηθεί κανείς, χωρίς καν να το αντιληφθεί φτάνοντας μάλιστα σε ακραίες καταστάσεις! Πολλά τα παραδείγματα ψυχικών τραυμάτων και αυτοκτονιών νεαρών ατόμων, λόγω κακής/ανεξέλεγκτης χρήσης του μέσου. Ειδικότερα στο facebook, η παρανόηση (γιατί όχι και διαστρέβλωση;) λεχθέντων, ή η παραμόρφωση με τεχνικά μέσα φωτογραφιών είναι συνήθη φαινόμενα.
ΑΠΟ το 2004 που το Facebook μπήκε στην καθημερινότητά μας, η δίψα για «εικονική» δημοσιότητα/φιλία γιγαντώθηκε, μολονότι είχαν φανεί οι πρώτες παρενέργειες του νέου τρόπου επικοινωνίας. Ποιος τότε έδινε σημασία στις κραυγές απελπισίας μερικών νεαρών χρηστών; «Έβγαλα στη φόρα τη ζωή μου. Μακάρι να μπορούσα να τα διαγράψω όλα, να τα πάρω πίσω. Για να γινόταν αυτό, θα έπρεπε να καταστρέψω το Ιντερνέτ. Μακάρι να ήταν στο χέρι μου: Google, Yahoo, Gawker, Facebook, WordPress, να τα εξαφάνιζα!» Αυτά ομολογούσε η Έμιλι Γκούλντ, μια Αμερικανίδα μπλόγκερ (blogger) στον Γ. Παπαδόπουλο (“Ταχυδρόμος”, τ. 437, 12/7/08). Μια δε από τις εμβληματικότερες προσωπικότητες της σύγχρονης τεχνολογίας, ο ιδρυτής της Apple Steve Jobs (1955–2011), σε λόγο του στους νέους του Stanford University (ΗΠΑ, 2005) τους τόνισε: «Ο χρόνος σας είναι περιορισμένος. Μη τον σπαταλάτε ζώντας μια ζωή που δεν είναι δική σας»
ΠΡΙΝ από δυο χρόνια (4/11/15), μια Αυστραλή έφηβη (Καμπέρα), με πάνω από μισό εκατομμύριο followers στο Instagram, αποφάσισε να εγκαταλείψει την πλατφόρμα κατηγορώντας γενικά τα social media ότι, μέσω αυτών, όλοι «επιδιώκουν την καταξίωση»! Γι αυτό και η ψευδο-τελειότητα στην προβολή του ατόμου προκειμένου να εντυπωσιάσει και να συγκεντρώσει περισσότερα… likes! Η ίδια κοπέλα ομολογεί πως απόκτησε και εισόδημα για κάθε ανάρτησή της πλασάροντας προϊόντα στους 612.000 φίλους της! Όμως, στις 27/10/15 διέγραψε πάνω από 2.000 φωτογραφίες που δεν εξυπηρετούσαν κανέναν άλλο στόχο πέρα από την αυτοπροβολή της, όπως είπε. Επιπλέον, άλλαξε τις λεζάντες σε 96 αναρτήσεις της, σε μια προσπάθεια να αποκαλύψει το μέγεθος της χειραγώγησης, του ψυχαναγκασμού και της ανασφάλειας που κρύβεται πίσω από το μέσον (…) «Αυτός είναι ο λόγος που εγκατέλειψα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Επειδή εμένα με κατάπιαν. Δεν ζούσα πλέον σε έναν τρισδιάστατο κόσμο. Θυμάμαι-συνέχισε μιλώντας στο βίντεο που ανάρτησε στο διαδίκτυο-με πόση εμμονή έλεγχα τα likes επί μία εβδομάδα από τότε που έβαλα την πρώτη μου selfie. Πήρε 5 likes. Και ήταν τη στιγμή που διψούσα για επιβεβαίωση από τα social media», συμπλήρωσε… Πιο λακωνικά, άλλος παθών των social media λέει: «οι άνθρωποι που έχουν μια άδεια ζωή, γεμίζουν το Facebook με το κενό τους»! Yπάρχουν και σχετικά ευφυολογήματα, όπως «το on line με έβγαλε off life»! Αλλά και το άλλο που λέμε εμείς: ενώ εσύ κάνεις add, η ζωή σού φωνάζει ignore! Αλλά, ποιος δίνει σημασία στη… ζωή;
ΦΥΣΙΚΑ, υπάρχουν και τρόποι επικοινωνίας κάπως ελεγχόμενοι, όπως είναι τα Weblogs (=ιστοσελίδες, προσωπικά ημερολόγιο) και το Skype… Στις 2 του Μάη κάθε χρόνο, γιορτάζεται η Ημέρα των Bloggers, δηλαδή της καθιερωμένης πια σήμερα ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας. Το Weblogging (=διαδικτυακή, ημερολογιακή ενημέρωση) ασχολείται με θέματα που πρωτίστως ενδιαφέρουν τον «κτήτορά» τους. Μια τέτοια δημοσιογραφία είναι μεν ευλογία για την πλουραλιστική και ελεύθερη διακίνηση ιδεών, όμως ενέχει και επιπτώσεις, όταν τα βάζει ευθέως με την εξουσία (Τουρκία, δικτατορικά καθεστώτα). Η ανωνυμία που υπάρχει σ’ αυτά συντελεί στη διάβρωση καταπιεστικών καθεστώτων, ή στην καταγγελία αυθαιρεσιών και ποικίλων οικονομικών σκανδάλων, όμως παρέχει εξίσου τη δυνατότητα στον κάθε blogger να παραπληροφορεί «εκ του ασφαλούς» τους αναγνώστες του με «ψευδείς» ειδήσεις (fake news).
ΓΝΩΣΤΟ σε όλους, λοιπόν, πως κάθε εφεύρεση έχει δυο όψεις: τη θετική της (χρηστική), αλλά και την αρνητική της (καταχρηστική) (2).
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1)«fake news»: Έτσι λέγονται οι κατασκευασμένες ειδήσεις που σκοπό έχουν την προώθηση ή την δυσφήμηση ενός πολιτικού συστήματος ή ενός υποψηφίου πολιτικού. Μέσω αυτών επιχειρείται επίσης η πρόκληση δυσπιστίας ή σύγχυσης γύρω από ένα πρόσωπο. Τα παραπάνω αναφέρονται σε έκθεση που συντάχθηκε από τον διευθυντή ασφάλειας της Facebook, μαζί με δύο βετεράνους της ηλεκτρονικής ασφάλειας των εταιριών Dell SecureWorks και FireEye Inc. Το Reuters που εξέτασε την έκθεση, πριν από τη δημοσιοποίησή της, επιβεβαιώνει ότι στη διάρκεια της περυσινής προεκλογικής περιόδου στις ΗΠΑ, ηλεκτρονικά προφίλ με πλαστά στοιχεία διέσπειραν το περιεχόμενο υποκλαπέντων ηλεκτρονικών μηνυμάτων, στο πλαίσιο επιχείρησης που αποδίδεται από τις ΗΠΑ στη ρωσική κυβέρνηση. Οι συντάκτες της έκθεσης διευκρινίζουνς ότι τα ευρήματα «δεν βρίσκονται σε αντίθεση» με το συμπέρασμα ότι η Ρωσία προσπάθησε να παρέμβει στις εκλογές! (http://news.in.gr 28-4-17)
-(2) Σε καταχρηστική περίπτωση του διαδικτύου υπάρχει δυνατότητα επικοινωνίας με το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου (ΕΚΑΔ): καλώντας το 210-6007686 (Δευτέρα-Παρασκευή από 09-17), ή αποστέλλοντας ηλεκτρονικό μήνυμα στο info@help-line.gr, ή καιεπιλέγοντας μια chat συνομιλία μέσω της ιστοσελίδας www.help-line.gr.
