«Πιστεύω ότι υπάρχει παντού µια ποιητική διάσταση. Το θέµα είναι πως θα την προβάλλεις εσύ ως καλλιτέχνης για να µπορέσει κι ο άλλος να τη δει». Εικαστικός, χορογράφος, ερµηνευτής και κλόουν, ο Χρίστος Καούκης έχει σκηνοθετήσει και χορογραφήσει παραπάνω από 25 έργα σωµατικού θεάτρου κι άλλες τόσες παρεµβάσεις. Έχει βραβευτεί σαν δηµιουργός σύγχρονου τσίρκου και θεάτρου αντικειµένων, χορογράφος και εικαστικός, ενώ ζει και εργάζεται µεταξύ Βρετάνης και Κρήτης.
Οι “διαδροµές” τον συνάντησαν λίγες ηµέρες πριν από την πρεµιέρα της νέας του παράστασης µε τίτλο “Τίποτα”, που θα παρουσιάσει στο θέατρο “∆ηµήτρης Βλησίδης” στα Χανιά από 19 έως και 22 Απριλίου.
Μια παράσταση που επιχειρεί, όπως τονίζει, να διευρύνει τους κανόνες της θέασης. Σαν να ανοίγει µια χαραµάδα στο αδιόρατο τείχος των κοινωνικών και καλλιτεχνικών συµβάσεων για να αποκαλύψει εµπειρίες και συναισθήµατα που υπάρχουν πέρα από αυτές. Για να δώσει στον καθένα τη δυνατότητα να βιώσει και να αισθανθεί «αυτό που του αναλογεί», όπως λέει. Μία παράσταση που φέρνει στο προσκήνιο όλα αυτά που κρύβονται µέσα σε ένα τίποτα, καλώντας συγχρόνως τους θεατές να δώσουν το δικό τους περιεχόµενο και νόηµα σε αυτή την αναζήτηση.
Γιατί “Τίποτα”, τι σηµαίνει για εσένα αυτό;
Για το τίποτα µπορείς να µιλάς για ώρες αλλά µπορείς και να µην πεις τίποτα. Και στις δύο περιπτώσεις είσαι µέσα στο θέµα…
…Όπως το διάβασα εγώ ως τίτλο της παράστασης µε παρέπεµψε σε µια ανάγκη να µιλήσουµε για τα απλά πράγµατα. Για όλα αυτά που θεωρούµε πως είναι “τίποτα” αλλά τελικά ίσως δεν είναι.
Ίσως δεν είναι τίποτα και ίσως δεν είναι και απλά. Εκεί βρίσκεται και η µαγεία, το οξύµωρο ή και παράδοξο που εµπεριέχει το τίποτα. Μπορώ δηλαδή να απαντήσω στο ερώτηµά σου κάνοντας απόλυτη ησυχία. Μια ησυχία όµως που θα την καταλάβουν άλλοι ήχοι από το περιβάλλον που είµαστε αυτή τη στιγµή. Ο ήχος από ένα µηχανάκι, η µουσική από το µπαρ, η κουβέντα από το διπλανό τραπέζι κ.λπ. Εποµένως, αυτό το τίποτα δεν υπάρχει. ∆εν υπάρχει κενό, ούτε απουσία. Ένας ποιητής είχε γράψει πως το τίποτα δεν είναι η απουσία, γιατί οτιδήποτε µας λείπει είναι το πιο παρών µέσα µας.
Αυτό το τίποτα είναι κι αυτό που µας διαµορφώνει;
Μας διαµορφώνει χωρίς να το αντιλαµβανόµαστε. Αυτό γίνεται ασυνείδητα, ανεπαίσθητα. Πάντως, δεν µπορώ να πω ότι ειδικά σε αυτό το έργο µιλάω για τα µικρά και τα ανεπαίσθητα, γιατί σε όλες µου τις δουλειές µιλάω γι’ αυτά. Είναι ο τρόπος ο οποίος δουλεύω, πιστεύοντας πως αυτά τα µικρά και ανεπαίσθητα, που τα έχουµε όλοι, είναι αυτά που µας δηµιουργούν µια οικειότητα. Ιδίως στην τέχνη. Γι’ αυτό και χρησιµοποιώ στις παραστάσεις µου καθηµερινά αντικείµενα και υλικά.
Γιατί ο άνθρωπος συνδέεται µε αυτά πολύ περισσότερο από ότι µε ένα αφηρηµένο γλυπτό ή έναν πίνακα.
Κι επειδή νοµίζω ότι η τέχνη απευθύνεται σε όλους κι όχι σε ένα ελιτίστικο κοινό, το να µπορείς αµέσως να συνδέσεις εικαστικά την τέχνη σου και να συνδεθείς συναισθηµατικά µε τον κόσµο χρησιµοποιώντας καθηµερινά αντικείµενα, το θεωρώ σηµαντικό. Με αυτό τον τρόπο δηµιουργείται µια εγγύτητα µε το κοινό και συγχρόνως καταρρίπτεις τον µύθο που λέει ότι η τέχνη είναι µόνο για λίγους.
Απλά αντικείµενα που αποτελούν κι αυτά µία ακόµα εκδοχή του “τίποτα”;
Μπορεί να τα θεωρούµε απλά αντικείµενα ή τίποτα αλλά µέσα από το θέατρο και τον τρόπο που αυτό τα φωτίζει δηµιουργείται µια οικειότητα που επιτρέπει στον θεατή να συγγράψει το έργο µαζί σου. Κι εκείνη τη στιγµή που ο άλλος συγγράφει το έργο µαζί σου κι έχει αποκτήσει τη δύναµη να παίρνει αποφάσεις, το έργο αρχίζει και του ανήκει. Αυτές τις στιγµές τις βρίσκω µαγικές.
Η ποιητικότητα βρίσκεται παντού γύρω µας;
Παντού. Σε κάθε στιγµή και συνθήκη. Η ποίηση είναι παντού, δεν είναι στα βιβλία. Απλώς τα βιβλία είναι ένας τρόπος για να τη λαµβάνουµε. Πιστεύω όµως ότι όλοι µας µε έναν τρόπο είµαστε ποιητές και µπορούµε να δούµε την ποίηση οπουδήποτε γύρω µας. Γι’ αυτό και έχω δουλέψει πολύ σε δηµόσιους χώρους. Γιατί πιστεύω ότι υπάρχει παντού µια ποιητική διάσταση. Το θέµα είναι πως θα την προβάλλεις εσύ ως καλλιτέχνης για να µπορέσει κι ο άλλος να τη δει.
∆ουλεύοντας στον δηµόσιο χώρο δεν είναι κι ένας τρόπος να αµφισβητήσει κανείς τις καλλιτεχνικές συµβάσεις µιας θεατρικής αίθουσας;
Συµβάσεις υπάρχουν και στο θέατρο αλλά και στον δρόµο. Ούτε ο δρόµος έχει την ελευθερία που νοµίζουµε αλλά ούτε και το θέατρο έχει άτεγκτους κανόνες. Οι κανόνες του θεάτρου έχουν πολύ µεγαλύτερη ευρύτητα. Αυτό προσπαθώ να δείξω και στην παράσταση του “Τίποτα”. Προσπαθώ να διευρύνω τους κανόνες τις θέασης.
Πέρα από τις συµβάσεις που διέπουν κάθε σχέση, συνθήκη, ενέργεια µέσα στην κοινωνία, τι υπάρχει; Υπάρχει χαρά, ελευθερία;
Υπάρχει αυτό που αναλογεί στον καθένα γιατί αυτό που παρατηρούµε είναι αυτό που επιτρέπουµε στον εαυτό µας να παρατηρήσει. Εποµένως, η χαρά που θα λάβουµε ή η ελευθερία που θα νιώσουµε είναι εκείνη η χαρά και η ελευθερία που επιτρέπουµε εµείς οι ίδιοι στον εαυτό µας.
Στη δουλειά σου διακρίνει κανείς πολλές τέχνες µαζί: θέατρο, χορός, τσίρκο κ.ά. Σαν να λες ότι σηµασία δεν έχει να είναι κανείς πιστός σε µία τέχνη, αλλά να πει αυτό που θέλει, κι αυτό να φτάσει στο κοινό. Είναι έτσι;
Πράγµατι, είναι έτσι ακριβώς. Αυτός είναι ο τρόπος που δουλεύω και προσεγγίζω δραµατουργικά τα θέµατά µου. Συνδυάζοντας στοιχεία σωµατικά, εικαστικά, υποκριτικά κ.λπ. Σε αυτό θα έλεγα ότι µε βοήθησε η εµπειρία µου από το τσίρκο, γιατί στο τσίρκο οι προϋπολογισµοί είναι τόσο χαµηλοί που µαθαίνεις να τα κάνεις όλα: να κάνεις σκηνογραφία, να κάνεις φώτα, να αναπτύσσεις τεχνικές, να είσαι το πρώτο νούµερο αλλά κι εκείνος που θα καθαρίσει τη σκηνή. Άλλωστε το τσίρκο έχει µια τελείως άλλη κοινωνική φόρµα. ∆εν υπάρχει η πυραµίδα της ιεραρχίας. Υπάρχει ισότητα. Αυτό ήταν που µε γοήτευσε σε αυτό.
Έχεις δουλέψει πολλά χρόνια στο εξωτερικό και πλέον µοιράζεις τον χρόνο σου µεταξύ Κρήτης – Χανίων και Γαλλίας. Ποιες διαφορές διαπιστώνεις στον τρόπο που αντιµετωπίζουν τον πολιτισµό έξω και στη χώρα µας;
∆ύσκολη ερώτηση. Στη Γαλλία το θεσµικό πλαίσιο είναι διαφορετικό. Μιλάµε για µια χώρα που εξάγει πολιτισµό και θεωρεί τον πολιτισµό από τα σηµαντικά εξαγώγιµα προϊόντα της. Συνεπώς δεν νοµίζω ότι µπορεί να γίνει κάποια σύγκριση. Πέρα όµως από τη θεσµική προσέγγιση, αυτό που διαπιστώνω σε όλες τις χώρες είναι ότι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη τον πολιτισµό. Και µπορεί στη Γαλλία το κοινό να είναι µεγαλύτερο από ότι στην Ελλάδα αλλά η µαγεία είναι ότι ο κόσµος θα γελάσει µε τα ίδια, θα κλάψει µε τα ίδια, θα συγκινηθεί µε τα ίδια αλλά και θα ενθουσιασθεί µε τις ίδιες ιδέες. Αυτό δεν αλλάζει σε καµία χώρα. Ο κόσµος έχει ανάγκη από συναισθήµατα. Από εκεί και πέρα, ως προς τα Χανιά, είναι η τρίτη παράσταση που παρουσιάζω εδώ. Νιώθω ότι παρά την έντονη πολιτιστική κίνηση, υπάρχει ανάγκη για να έρθει το κοινό σε επαφή µε καινούρια πράγµατα.
Η παράσταση
Συντελεστές:
Σύλληψη, Σκηνοθεσία, Ερμηνεία: Χρίστο Καούκης
Χορογραφία με αντικείμενα, Κίνηση: Marion Renard, Χρίστο Καούκης
Δραματουργία, Καταστασιακή έρευνα: Χρίστο Καούκης, Lis Nobre, Diane Luttway
Μουσική σύνθεση, Επιμέλεια ηχητικού τοπίου: Θωμάς Πουλιάσης, Marion Renard
Φωτισμός: Χρίστο Καούκης
Καθοδήγηση κειμένου: Φανή Γεωργακάκη
Τεχνικός σχεδιασμός: Γιάννης Λύκος, Ένα Δύο Πολυμέσα
Σχεδιασμός οπτικής ταυτότητας: Γιώργος Μαραζιώτης
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Μυρτώ Λάβδα
Καλλιτεχνική διεύθυνση, Παραγωγή: November
Ευχαριστίες: Γεωργία Καλαφάτη, Γιώργος Ακρομάνης, Γιάννης Κατσικανδαράκης, Αρχόντισσα Κοκοτσάκη
Με την Οικονομική Υποστήριξη του ΥΠΠΟ (τμήμα χορού), του Municipalité de Moelan-sur-Mer de Bretagne και του Centre Culturel Theatre l’Ellipse, Γαλλία.
—
Ιστοσελίδα καλλιτέχνη:
Βίντεο για την παράσταση ΤΙΠΟΤΑ:
https://youtube.com/playlist?list=PLK8tVJQlW8I–JzfQOJ6tmEwim2fc6iHP&si=eKp-KTY1GNMhS_F8
Για κρατήσεις/αγορά εισιτηρίων στο 6934293803 και μέσω viva.gr https://www.more.com/dance/tipota/
