(…) «Μέσα μου λάμπουν ξάστεροι ουρανοί,
και το κορμί μου, φάτνη ταπεινή,
βλέπω κι αλλάζει, γίνεται ναός·
ω! μέσα μου γεννιέται ένας Θεός!»
(Κωστής Παλαμάς, “Ενας θεός”)
ΑΝΕΚΑΘΕΝ τις χρονιάρες μέρες η εξωτερική φανταχτερή ελκυστική διακόσμηση των βιτρινών έρχεται σε αντίθεση με την ψυχοσύνθεσή μας. Τα χρόνια των μνημονίων σφράγισαν και τον εσωτερικό μας κόσμο: άλλοι γίναμε πιο ευαίσθητοι κι άλλοι πιο σκληροί, με τον εαυτό μας και με τους άλλους.
ΑΝΑΡΩΤΙΟΜΑΣΤΕ, αν τελικά το πνεύμα της κατανάλωσης που κυριαρχεί αυτές τις μέρες, έχει υποκαταστήσει τη θρησκευτικότητά μας! Αν πιο απλά, οι παγκόσμιες καταναλωτικές «ημέρες» μπορούν να αναπληρώσουν όσα προσφέρουν οι παραδοσιακές θρησκευτικές γιορτές. Κι ακόμη, αν είναι δυνατόν να νοθευτεί η γιορτή των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς γνωρίζοντας πόσο βαθιά ριζωμένη παραμένει η γνήσια θρησκευτική παράδοση στη συνείδηση και τον τρόπο ζωής των Ελλήνων. Τελικά, μπορεί ο υπερκαταναλωτισμός να αποτελέσει ένα είδος «παγκόσμιας» θρησκείας;
Η παραπάνω αέναη σύγκρουση οικονομίας και παράδοσης επιτείνεται δεκαετίες τώρα: Ειδικότερα μετά τη βιομηχανική επανάσταση του 19ου αι. και την εμφάνιση των μεγάλων πολυεθνικών εταιριών, βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο, η οικονομία (στο όνομα του κέρδους) να μη διστάζει να διαστρεβλώνει θρησκευτικά ή και πολιτισμικά σύμβολα! Το βιώνουμε κάθε χρόνο, με την υποκατάσταση του Αγίου των δώρων της Πρωτοχρονιάς (Αγίου Βασιλείου) από κάθε λογής Santa Claus, Père Noël, Μπάρμπα Χειμώνα, Befana κ.ά. Η στρέβλωση της θρησκευτικότητας είχε προλεχθεί από τον σπουδαίο πνευματικό άνθρωπο και υπουργό Πολιτισμού κατά την προεδρική θητεία του Ντε Γκόλ, τον Αντρέ Μαλρό. Είχε πει πως «τα σούπερ μάρκετ θα γίνουν οι σύγχρονοι ναοί» μας! Και δυστυχώς δικαιώθηκε. Δέστε μόνο πως καταργείται σιγά-σιγά η κερδισμένη με αίμα Κυριακή αργία. Δέστε πως τον καιρό της κρίσης δεν υπάρχει καμιά διάκριση «εργάσιμης» ή «μη εργάσιμης» ημέρας, ούτε καν ένα σταθερό ωράριο εργασίας και φυσικά ούτε εργασιακά δικαιώματα. Ποιος να τολμήσει να μιλήσει για… αργίες;
ΚΑΙ ενώ η οικονομική κρίση έχει ήδη μετατραπεί στη χώρα μας σε καθεστώς, αλλού (Γαλλία) έχουμε μια πρωτόγνωρη μορφή κοινωνικής εξέγερσης με τους «gilets jaunes» (=κιτρινογιλεκάδες)… Το παράδοξο της εποχής μας είναι ότι οι άνθρωποι επιδιώκουν το χρήμα για να αυξήσουν την αγοραστική τους δύναμη διαιωνίζοντας έτσι ένα φαύλο κύκλο. Ας πούμε, μια αύξηση της υπερκατανάλωσης χωρίς ως αντιστάθμισμα να υπάρχει ανάλογη ανάπτυξη, δεν θα ξαναφέρει νέες οικονομικές κρίσεις με νέες οικολογικές καταστροφές και νέες μετακινήσεις πληθυσμών; Δυστυχώς έχουμε λησμονήσει μια βασική αρετή, την αυτάρκεια: «όσο λιγότερα αγαθά διαθέτουμε, τόσο περισσότερες ανθρώπινες σχέσεις δημιουργούμε», νομίζουμε.
… ΟΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ γιορτές κι οι Κυριακάτικες αργίες έχουν θεσπιστεί από τους Πατέρες της Εκκλησίας, μετά από βαθιά μελέτη των παραμέτρων της ανθρώπινης ζωής. Όλες ανθρώπινες γιορτές βασίζονται στη σοφή ρήση του Δημόκριτου, «βίος ανεόρταστος, μακρά οδός απανδόκευτος». Που σημαίνει ότι μια ζωή που δεν έχει γιορτές (στάσεις ανάπαυσης) είναι δρόμος χωρίς πανδοχείο, χωρίς ξεκούραση. Τη φράση χρησιμοποιεί και ο Μέγας Βασίλειος για να τονίσει τη ζωτική σημασία των εορτών στη ζωή μας.
ΤΟ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ νόημα των θρησκευτικών γιορτών συμπυκνώνει ο αείμνηστος Μητροπολίτης Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος Γαλανάκης στον Πρόλογο του βιβλίου του «Από τις Εορτές της Εκκλησίας μας» (Κίσαμος, 2000). Γράφει (1): «Οι Εορτές της Εκκλησίας έχουν τη μυστική Χάρη της παρουσίας του θείου που δεν την έχουν οι «κοσμικές» Εορτές, και κάνουν λάθος εκείνοι που νομίζουν ότι μπορούν να τις αντικαταστήσουν με δικές τους επαγγελματικές ή πολιτισμικές εκδηλώσεις…»
ΑΥΤΗ η «μυστική Χάρη του θείου» τις μέρες των Χριστουγέννων ήταν διάχυτη παλαιότερα στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα: με την πάστρα των σπιτιών και με τις χριστουγεννιάτικες ευωδίες και μελωδίες στους δρόμους. Όλα περιβάλλονταν από μια μαγεία στην οποία συμβάλλανε το τελετουργικό της Γέννησης, οι κατανυκτικοί ύμνοι, η συντροφικότητα των ανθρώπων, η ζεστασιά των σπιτιών, τα έθιμα των ημερών, η αδημονία της Γέννησης, το ζεστό φαγητό. Ένας μυστικισμός αναδυόταν από τις έστω ακατανόητες εκκλησιαστικές λέξεις που μας οδηγούσαν στο άβατο της πίστης: λέξεις όπως ο Άχρονος, ο Αγέννητος, ο Άναρχος, ο Αΐδιος, ο Αχώρητος που γεννάται εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας προκαλούσαν δέος στα παιδικά μας αυτιά. Και πόση ευγνωμοσύνη πρέπει να χρωστάμε πάντα σε ένα Θεό που κινούμενος από την απέραντη αγάπη Του για τον άνθρωπο, «παρέδωσε στο σταυρικό θάνατο τον μονογενή του Υιό· για να μη καταδικαστεί στην αιώνια απώλεια κάθε ένας που πιστεύει σ’ Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια»; (2)
ΣΕ ΠΟΙΟΥΣ άραγε απευθύνεται με τη Γέννησή του ο Χριστός; Μας το «διδάσκει» με απλότητα ο Ειρηναίος Γαλανάκης (3):
-«Απευθύνεται σε κείνους που Τον άκουσαν ίσως στα παιδικά των χρόνια κι ύστερα στην επαναστατικότητα της εφηβείας Τον απέρριψαν, αναζητώντας την αλήθεια και το νόημα της ζωής των σε ιδεολογίες, σε παραθρησκείες-αιρέσεις, ή στο μηδενισμό και την αθεΐα.
-Απευθύνεται και σ’ εκείνους, που σε κάποια ηλικία πιστέψανε στο Χριστό κι ύστερα μια σκληρή δοκιμασία της ζωής, (αρρώστια, ατύχημα, θάνατος φιλικού προσώπου), που τράνταξε τη ζωή των, κλονιστήκανε και χάσανε την πίστη και την Αλήθεια Του.
-Απευθύνεται ιδιαίτερα σε κείνους, που «κατηγορούν» το χριστιανισμό ότι τάχα ζητά μια τυφλή πίστη χωρίς έρευνα, και τους καλεί να ερευνήσουν και να φιλοσοφήσουν όσο θέλουν το Μυστήριο της χριστιανικής ζωής.
-Το προσκλητήριο των Χριστουγέννων, απευθύνεται τέλος και σε κείνους τους Χριστιανούς, που δεν είχαν τις περιπέτειες που αναφέραμε πιο πάνω, στάθηκαν όμως τυπικοί και άγονοι, γιατί δεν έζησαν βαθύτερα εκείνη τη δυναμική πίστη που «μετακινεί τα όρη», που ανακαινίζει και «μεταμορφώνει» ανθρώπους και Λαούς σε Ήρωες και Αγίους…»
Η ΓΕΝΝΗΣΗ του Χριστού, θέλουμε να πιστεύουμε πως θα ξαναφέρει στον τόσο ταραγμένο και παρακμιακό μας κόσμο
-την (προσδοκώμενη και πάντα ανεκπλήρωτη) «ευδοκία» στις κατατρεγμένες ψυχές μας,
-την ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο με το «επί γης ειρήνη», και
-την αγάπη και αλληλεγγύη για τους πάσχοντες συνανθρώπους μας…
Καλές γιορτές!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
-(1) Ειρηναίος Γαλανάκης, «Από τις εορτές της Εκκλησίας μας», Χαρούμενα μηνύματα Πίστης και Ζωής, σελ.6, Κίσαμος, 2000
-(2) «οὕτω γὰρ ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον, ὥστε τὸν υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτὸν μὴ ἀπόληται, ἀλλ᾿ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, κεφ. Γ’, παράγρ. 16).
-(3) Ειρηναίος Γαλανάκης, «Από τις εορτές της Εκκλησίας μας», «Δεύτε ίδωμεν πιστοί, πού εγεννήθη ο Χριστός…», σελ. 13, Κίσαμος, 2000
:Όλο το βαθιά θρησκευτικό ποίημα του Κ. Παλαμά «Ένας Θεός»
