Χριστούγεννα στα Χανιά του 1820…*

“…Περασμένα μεσάνυχτα. Το σήμαντρο της μοναδικής ορθόδοξης εκκλησίας των Χανίων, των Αγίων Αναργύρων, δειλά – δειλά εσήμανε την έναρξη της Θείας Λειτουργίας των Χριστουγέννων του 1820.
Η μικρή εκκλησούλα έλαμπε από το φως των κεριών. Οι δάσκαλοι των Χανίων, Ιεροδιάκονος Καλλίνικος Βεροιαΐος δεξιά και Νικ. Φουράκης αριστερά, έψαλλαν τους θείους ύμνους της λειτουργίας, με την γλυκειά και μελωδική φωνή τους.
«Δόξα εν Υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία*».
…Στη θεία εκείνη μυσταγωγία που τα σώματα εξαϋλώνονται και οι ψυχές επικοινωνούν με το θείον, η ιεροτελεστία ελάμβανε λαμπρότερο χρώμα, και γινόταν περισσότερο κατανυχτική και απόκοσμη.
Η λειτουργία προχωρεί. Ο ιερέας τώρα αγιάζει τα Τίμια Δώρα στην Αγία Τράπεζα. Ο διάκος Αρτέμιος, εκφωνεί «Στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου. Πρόσχωμεν την αγίαν αναφοράν εν ειρήνη προσφέρειν». Οι ψάλτες απαντούν: «Ελαιον Ειρήνης, θυσίαν αινέσεως».
Η προσοχή όλων των εκκλησιαζομένων έχει συγκεντρωθεί στο σημαντικότερο αυτό σημείο της λειτουργίας. Με κατάνυξη, όλοι παρακολουθούν και μ’ ευλάβεια προσεύχονται. Μόνο οι Ρενιέρης, Σαρρηδαντώνης και Γερακάκης ρίχνουν κάποτε – κάποτε ερευνητικά ματιές στην είσοδο της εκκλησίας, και αμέσως πάλι προσηλώνονται στη Λειτουργία. Μα να, ξαφνικά, ένας ώριμος καλοκαμωμένος άνδρας, τυλιγμένος μ’ ένα πελώριο καπότο, εμφανίσθηκε στην είσοδο. Με μια απότομη κίνηση έβγαλε το καπότο του, και τότε φάνηκε η φοβερή, για τους πολλούς, μορφή του Χουσεΐν Αγά.
«Κύριε Ελέησον. Κύριε Ελέησον» έκραξε το πλήθος.
Ο Επίσκοπος, κίνησε καθησυχαστικά το χέρι του, και εμοίρασε ευφρόσυνα.
Ο Ρενιέρης και ο Γερακάκης με το χέρι τους και με σιγανή φωνή είπαν να μη φοβηθεί κανείς και να μην αποχωρήσει. Ο Σαρρηδαντώνης με σβελτοσύνη καταπληκτική βρέθηκε με μιας δίπλα στον επισκέπτη και μαζί του αντάλλαξε θερμό ασπασμό.
Ο Μιχάλης Κουρμούλης (αυτός ήταν ο επισκέπτης) τοποθέτησε το καπότο και τα λαμπρά άρματά του στο παγκάρι. Ξαρμάτωτος, ταπεινός, με σκυμμένο κεφάλι, γεμάτος χριστιανική ευλάβεια, έχοντας το δεξί του χέρι στο στήθος, στο μέρος της καρδιάς, με τα δύο δάκτυλα (δείχτη και μέσο) τεντωμένα, προχώρησε. Στάθηκε μπροστά στο θρόνο του Επισκόπου, γονάτισε και ζήτησε συγχώρεση. Ο Επίσκοπος ύψωσε το άγιό του χέρι και τον ευλόγησε. Ύστερα μαζί με τον πρωτοξάδερφό του τον Σαρρηδαντώνη, προχώρησε και γονάτισε μπροστά στην Ωραία Πύλη. Συγχρόνως γονάτισαν και όλοι οι εκκλησιαζόμενοι.
Ο Ιερέας προβάλλει στην Ωραία Πύλη και αναφωνεί:
«Σώσον ο Θεός τον λαόν σου και ευλόγησον την κληρονομίαν σου».
Ένα «Αμήν» αντήχησε. Γονατιστοί έμειναν μέχρι τέλους της λειτουργίας. Ύστερα, ο ιερεύς πρόσφερε τη Μετάληψη των Τιμίων Δώρων με τη σειρά, πρώτα στο Μιχάλη Κουρμούλη και στη συνέχεια με τη τάξη καθενός. Οι Χριστιανοί έφυγαν ευλογώντας και δοξάζοντας τον Θεόν. Στην εκκλησία, παρέμειναν ο Επίσκοπος με τον παπά Δαμασκηνό, τον διάκο Αρτέμιον,  και ενωπιον των ανδρών  ο Ν. Ρενιέρης έκαμε τις τελευταίες ανακοινώσεις της Φιλικής. Είπε πως ο Υψηλάντης ανέλαβε την Αρχιστρατηγίαν με το θέλημα του Τσάρου, πως όλα τα χριστιανικά κράτη θα βοηθήσουν την ελευθερία τους. Είπε…
Συζήτησαν για την Παρασκευή της επανάστασης στην Κρήτη και πρωτού ακόμα χαράξει η αυγή, έφυγαν, με την υπόσχεση να συναντηθούν στα βουνά της Κρήτης και στους Ουρανούς”…
*Αντιγραφή από “Χανιώτικα νέα”, 2008 “Διαδρομές”, Ι. Τσίβη, Αναδημοσίευση “Κρητική Εστία”, 1957.
Καλά Χριστούγεννα.