Χριστούγεννα μὲ τρεῖς Δεσπότες (Τέσσερα χρόνια μετά)

Κύριε διευθυντά,

τὰ Χριστούγεννα τοῦ 2019 γιορτάστηκαν στὰ Χανιὰ μὲ τὴν παρουσία τριῶν ἐπισκόπων, ἀφοὺ ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως χειροτόνησε τὸν ἡγούμενο τῆς Μονῆς Γουβερνέτου Εἰρηναῖο καὶ τὸν Πρωτοσύγγελο τῆς Μητροπόλεως Κυδωνίας καὶ Ἀποκορώνου Δαμασκηνὸ σὲ Ἐπισκόπους καὶ… τοὺς ἔστειλε πίσω στὴν Κρήτη.
Οἱ προβληματισμοὶ καὶ τὰ ἐρωτήματα εὔλογα: «Ποιὰ ἀνάγκη ἐπέβαλε τὴν χειροτονία τῶν ἐπισκόπων αὐτῶν; Ποιὰ ἔλλειψις θὰ ἀντιμετωπιστῇ; Ποιὸ ποιμαντικὸ πρόβλημα θὰ λυθῇ;… Ἐδὼ τώρα τί θὰ κάνουν; Ποιὸν θὰ ποιμαίνουν, ἀφοὺ ποιμένας -ἐπίσκοπος- ὑπάρχει ἤδη καὶ εἶναι ὁ Δαμασκηνός. Ἀναμφιβόλως παρουσιάζεται μιὰ μπερδεμένη κατάστασις ποὺ ἵσως ἐξελιχθῇ καὶ σὲ προβληματικὴ ἤ ἀνώμαλη». [1] Αὐτὰ, καὶ πολλὰ ἄλλα, εἶχαν διατυπωθῇ τότε ἀπὸ ἐμένα στὸν Τύπο, καὶ ἄλλα ἀπὸ ἄλλους.
Μετὰ τέσσερα χρόνια, πλησιάζοντας τὰ Χριστούγεννα, τί γίνεται;
Ἡ «μπερδεμένη κατάστασις» ἔχει «ἐξελιχθῇ σὲ προβληματικὴ καὶ ἀνώμαλη». Δὲν πρόκειται γιὰ ἐκπλήρωσι προφητείας, ἀλλὰ γιὰ φυσιολογικὴ ἐξέλιξι μιᾶς παρὰ φύσιν καταστάσεως.
Τί ἔχει καταλάβει ἕνας ἀπλός ἄνθρωπος ἀπὸ ὅσα συνέβησαν τότε καὶ ἀπὸ ὅσα συμβαίνουν τώρα;
Ἁπαντήθηκε κανένα ἀπὸ ἀπὸ τὰ ἐρωτήματα ποὺ γενήθηκαν καὶ ἐτέθησαν τότε;
Γιατὶ χειροτονήθηκαν αὐτοὶ ὡς ἐπίσκοποι; Ποιὰ ἀνάγκη τῆς τοπικῆς κοινωνίας ἤ ἐκκλησίας θὰ ἐθεράπευαν; Ποιό πρόβλημα θὰ ἔλυναν; Ποιόν θὰ ἐποίμαιναν; Ὑπῆρχε ἤ δὲν ὑπῆρχε ἐπίσκοπος στὰ Χανιά;
Τώρα τὰ ἐρωτήματα ἔχουν πολλαπλασιαστεῖ. Στὰ ἤδη ὑπάρχοντα προσετέθησαν καινούργια στὰ τέσσερα χρόνια ποὺ πέρασαν, καὶ τὰ πιὸ πρόσφατα μετὰ τὴν παῦσι τοῦ Δαμασκηνοῦ Δορυλαίου ἀπὸ ἡγουμένου τῆς μονῆς Τζαγκαρόλων.
Γιατὶ καθήρεσε ἀπὸ ἡγούμενο τὸν Δορυλαίου Δαμασκηνό ὁ Χανίων; Εἶχε δικαίωμα νὰ τὸ κάνει; Τὸ γνώριζε τὸ Πατριαρχείο; Ὅταν ἔγινε ἡ καθαίρεσις ἦταν παρῶν ἐκπρόσωπος τοῦ Πατριάρχη συναινῶν ἤ ὄχι;
Πῶς μπορεῖ νὰ γίνῃ κατανοητή ἡ ἀπόφασις τῆς Συνόδου τοῦ Πατριαρχείου τῆς 16ης καὶ 17ης Νοεμβρίου; Ἐπιβάλλει ποινὲς χωρὶς νὰ ἀνακοινώνῃ τοὺς λόγους καὶ τὶς αἰτίες καὶ χωρὶς νὰ γίνονται γνωστὲς οἱ ἀπολογίες τῶν κατηγορουμένων ἄν ὑπάρχουν. Ὁ ἐπίσκοπος Χανίων δηλώνει δημοσίως ὅ,τι δὲν ἀπολογήθηκαν. Ἔτσι οἱ τιμωρηθέντες εἶναι διπλὰ στιγματισμένοι καὶ ἔκθετοι στὴν κοινὴ γνώμη, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅσους πιστεύουν στὴν Ἐκκλησία. Ὁ κάθε ἕνας μπορεῖ νὰ ὑποθέτῃ ὅ,τι δή ποτε καὶ ὅποιόν δή ποτε λόγο ὡς ἀφορμὴ τῆς «ποινῆς». Τὸ τί λέγεται καὶ ἀκούγεται δὲν μπορεῖ νὰ γραφῇ. Ὑπάρχει μεγαλύτερος ἐξευτελισμός γιὰ ἄνθρωπο; Δὲν ξέρω ἄν ἔτσι τὸ αἰσθάνονται καὶ οἱ ἴδιοι.
Οἱ «κρίνοντες» πάλι συνοδικοί, πῶς βλέπουν τὰ πράγματα; Τοὺς φαίνεται λογικὸ νὰ ἐξαπολύουν ἀπὸ τὸ Φανάρι ποινὲς χωρὶς καμμία αἰτιολογία; Τουλάχιστον ἄς μὴν ἐκδίδουν ἀνακοινώσεις, διότι ἐκθέτουν ἀνθρώπους καὶ προκαλοῦν καχυποψία ἀπέναντι τους. Γιατὶ, ὅμως, τὶς ἐκδίδουν;
Ὁ Δορυλαίου Δαμασκηνὸς ὑπέβλήθη εἰς τὴν ποινή τοῦ «ἄχρι καιροῦ περιορισμοῦ εἰς τὴν οἰκεία μονή». Μὰ τοῦ εἶχε ἤδη ἐπιβληθῇ ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο Χανίων, ἐφ᾿ ὅσον δὲν τοῦ ἐπέτρεπε νὰ λειτουργῇ ἐκτὸς τῆς Μονῆς, ὅπως ἔχει δικαίωμα νὰ κάνῃ (ὁ ἐπίσκοπος Χανίων). Ὁπότε πρὸς τί ἡ ἐπιβολὴ αὐτῆς τῆς ποινῆς; Παραδόξως ἡ ἴδια ποινὴ ἐπεβλήθη καὶ στὸν Εὐμενείας Εἰρηναῖο, τὸν ἡγούμενο τοῦ Γουβερνέτου. Γιὰ ποιόν λόγο; Τί σχέσι ἔχει αὐτὸς μὲ ὅσα συμβαίνουν στὴν μονὴ Τζαγκαρόλων μεταξὺ τοῦ πρώην ἡγουμένου της καὶ τοῦ ἐπισκόπου Χανίων; Δὲν εἶναι παράδοξο αὐτὸ καὶ ἀπορίας ἄξιον;
Ἄλλη σημαντικὴ ἀπώλεια γιὰ τοὺς ἱερομονάχους Πορφύριο τῆς μονῆς Γουβερνέτου καὶ Νικηφόρο τῆς μονῆς Τζαγκαρόλων εἶναι ἡ ἀφαίρεσις τῶν Πατριαρχικῶν ὀφφικίων. Ὡς γνωστὸν οἱ ἱερομόναχοι -εἴτε ἐν μονῇ ἐγκαταβιοῦντες, εἴτε ἐν τῷ κόσμῳ κατοικοῦντες- κακῶς ἀποκαλοῦνται ἀρχιμανδρίται· ἐνῷ ἀρχιμανδρίτης εἶναι, ὅπως λέγει τὸ ὄνομα, ὁ ἀρχηγὸς τῆς μάνδρας, δηλαδὴ τῆς μονῆς, ἄρα ὁ ἡγούμενος τῆς μονῆς. Αὐτὴ τὴ νοσηρὰ κατάστασι τὸ Πατριαρχεῖο τὴν «ἀνύψωσε» περαιτέρω καὶ οἱ «ἀρχιμανδρῖτες» ἔγιναν πλέον «Ἀρχιμανδρῖτες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου». Αὐτὴ τὴν ὑψηλή τιμὴ, αὐτὸ τὸ ὀφφίκιο ἀφήρεσε ἡ Σύνοδος ἀπὸ τοὺς ἐν λόγῳ ἱερομονάχους. Τὸ ἐρώτημα εἶναι: Γιατί; Τί ἔκαναν αὐτοί;
Αὐτοὺς ὅρισε ὁ ἑπίσκοπος Χανίων ὡς ἐπιτροπὴ διοικήσεως τῆς μονῆς Τζαγκαρόλων μαζὶ μὲ ἕνα ἱερέα τῆς Μητροπόλεως. Ἔχει δικαίωμα νὰ τὸ κάνῃ; Φυσικὰ καὶ ἔχει. Τί κακὸ ἔκαναν αὐτοί; Ὑπήκουσαν στὸν ἐπίσκοπο. Ὁ Νικηφόρος ἐκτελεῖ χρέη Πρωτοσυγγέλου τῆς Μητροπόλεως καὶ εἶναι ἀδελφὸς τῆς μονῆς Τζαγκαρόλων. Ὁ Πορφύριος εἶναι ἱερομόναχος τῆς πλησιοχώρου μονῆς Γουβερνέτου. Τί τὸ παράξενο νὰ τοὺς ὁρίσῃ ὁ ἐπίσκοπος ὡς ἐπιτροπὴ διοικήσεως τῆς Μονῆς Τζαγκαρόλων, ἀφοὺ ἔκρινε ἀναγκαῖο νὰ ὁρίσῃ ἐπιτροπή; Μέχρι νὰ ξακαθαρίσουν τὰ πράγματα ἡ μονὴ θὰ ἔμενε ἀκέφαλος; Τί πιὸ φυσιολογικὸ νὰ ἀναλάβουν αὐτὰ τὰ καθήκοντα ἐφ᾿ ὅσον ὁρίστηκαν πρὸς τοῦτο; Γιατὶ τιμωροῦνται καὶ χάνουν τὰ ὀφφίκιά τους; Τί κακὸ ἔκαμαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἐπιτροπείας τους;
Αὐτοὶ τίνος εἶναι κληρικοί; Τῆς ἐκκλησίας τῆς Κρήτης ἤ τοῦ Πατριαρχείου; Ἀπὸ ποὺ προέρχονται, ποιὸν ὑπηρετοῦν σὲ ποιόν λογοδοτοῦν; Ὁ Χανίων λέει: «Δὲν θὰ ἀφήσω τοὺς κληρικούς μου ἀκάλυπτους, ἔχω ἠθικὴ ὑποχρέωσι ἀπέναντί τους». Ἄρα τοὺς θεωρεῖ κληρικούς του. Τὸ Πατριαρχεῖο τί τοὺς θεωρεῖ; Ἄν θεωρεῖ τοὺς ἡγουμένους ὑπηκόους του, ποὺ τοὺς κάνει ὅ,τι θέλει, ἔως καὶ ἐπισκόπους, ἤ τοὺς τιμωρεῖ ὅποτε θέλει ἀναπολόγητους ἤ ἄνευ προφανοῦς λόγου, τί θεωρεῖ τοὺς ὑπολοίπους;
Γιὰ ὅλα τὰ παραπάνω ἡ Σύνοδος τῆς Κρήτης τί ἔχει κάνει; Ὅταν τὸ 2019 ὁ Ἑπίσκοπος Χανίων δέχτηκε νὰ γίνουν τὰ δύο παραπάνω πρόσωπα ἐπίσκοποι ἡ Σύνοδος τί ἔκανε; Πῶς ἀντέδρασε; Δὲν προβληματίστηκε γιὰ τὴν σκοπιμότητα αὐτῆς τῆς κινήσεως τοῦ Πατριαρχείου; Μιὰ ποὺ τὸν Χανίων τὸν προσφωνοῦν ὡς ἀπλοῦν, αὐτοὶ ποὺ δὲν εἶναι ἀπλῶς ἀπλοὶ τί ἔκαναν ὅταν τὸν εἰδαν νὰ προχωρῇ σὲ τέτοιες παραχωρήσεις;
Τί ἀποψι ἔχει ἡ Σύνοδος γιὰ τὰ Σταυροπήγια; Τὰ μοναστήρια τὰ λεγόμενα Πατριαρχικὰ Σταυροπήγια εἶναι ἔδαφος τοῦ πατριαρχείου, ὅπως διατείνονται ὁρισμένοι (περιλαμβάνομένων καὶ τῶν παραπάνω τιτουλαρίων ἐπισκόπων); Σὲ αὐτὰ εἶναι ἀπόλυτος κυριάρχης ὁ ἑκάστοτε Κωνσταντινουπόλεως καὶ ὅτι θέλει κάνει ἤ ἡ διαχείρησις γενικῶς καὶ ὁ ἔλεγχος γίνονται ἀπὸ τὸν ἐπιχώριο Μητροπολίτη καὶ τὴν Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης;
Ἄν ἔχει ἀρμοδιότητα ἡ Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης γιατὶ δὲν τὴν ἤσκησε ἀλλὰ παρακολουθεῖ ἀμέτοχη καὶ ἄφωνη τὶς ἐνέργειες τοῦ Πατριάρχη;
Κατὰ τὴν λήψι τῶν ἀποφάσεων τῆς Πατριαρχικῆς Συνόδου συμμετείχαν ὁ Κρήτης καὶ ὁ Ρεθύμνης. Τί ἔκαναν; Τί εἶπαν; Πῶς ἀντέδρασαν;
Ἄς ἀπαντήσουν μὲ σαφὴ καὶ κατανοητὸ ἀπὸ ὅλους τρόπο σὲ ὅλα αὐτὰ καὶ ὄχι μὲ ἀνακοινώσεις τοῦ τύπου: «Σχετικά μέ ἀνακύψαντα διοικητικά θέματα στήν Ἱερά Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή Ἁγίας Τριάδος Τζαγκαρόλων, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀνακοινώνει ὅτι, μέ ὁμόφωνη Ἀπόφασή της προέβη, σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 89, παρ. 2, τοῦ Νόμου 4149/1961 «Περί Καταστατικοῦ Νόμου τῆς ἐν Κρήτῃ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», (ΦΕΚ 41/Α/16-3-1961), σέ ὅλες τίς νόμιμες ἐνέργειες ἔναντι τῶν ἁρμοδίων Ἀρχῶν». (Ἀνακοίνωσις Συνόδου Ἐκκλησίας Κρήτης 28/11/2023). Ποιὲς εἶναι οἱ νομιμες ἐνέργειες, ἐνώπιον ποίων ἀρχῶν ὑπεβλήθησαν καὶ γιατὶ μέχρι τώρα δὲν ἔγινε τίποτε; Οἱ παραπάνω μετέχοντες στὴν πατριαρχικὴ Σύνοδο δὲν ἤξεραν τὴν παρ.2 τοῦ ἄρθρου 89 τοῦ Ν.4149/16-3-1961; Γιατὶ δὲν μίλησαν; Πῶς τώρα ὁμοφωνοῦντες μὲ τοὺς ὑπολοίπους συνεπισκόπους τους προβαίνουν, ἐκ τῶν ὑστέρων στὶς «νόμιμες ἐνέργειες»;
Αὐτὸ εἶναι τὸ πρῶτο ἐπίπεδο ἐρωτημάτων ποὺ ἔχει (ἤ θὰ ἔπρεπε νὰ ἔχῃ) ὁ κάθε ἀπλὸς πολίτης αὐτοῦ τοῦ δύσμοιρου τόπου. Ἐπιβάλλεται νὰ δοθοῦν ἀπαντήσεις ἀπὸ ὅλους τοὺς ἐμπλέκομένους ἐπισκόπους, τιτουλαρίους ἐπισκόπους καὶ Σύνοδο, ἄν ὑφίσταται τέτοια κατ᾿οὐσίαν καὶ ὄχι μόνον κατ᾿ ὄνομα. Ἀλλὰ ἀπαντήσεις λογικὲς καὶ στηριζόμενες στὰ θεμελιώδη «γραφτὰ» καὶ ὄχι γενικῶς σὲ «δικαιώματα καὶ κρατοῦσες συνήθειες». Καὶ ἡ πολιτεία, ἄν ὑφίσταται ἐπίσης τέτοια, ἡ ὁποία νὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν πορεία τοῦ τόπου, δὲν μπορεῖ νὰ μένῃ ἀμέτοχη. Τὸ θέμα ἔχει σαφῶς καὶ ἐθνικὲς διαστάσεις καὶ οἱ καιροὶ εἶναι ἀποκαλυπτικοί.
Ἑπίσης προβληματισμὸ πρέπει νὰ ἔχουν καὶ οἱ πολῖτες αὐτοῦ τοῦ τόπου, ποὺ τόσο νοιάζονται, ὅπως λένε, γιὰ τὴν πορεία καὶ τὴν πρόοδό του. Τοὺς φαίνεται πολὺ λογικὸ ἀποφάσεις ποὺ καθορίζουν τὴν πορεία τοῦ τόπου, ἔστω καὶ σὲ θέματα ὅπως τὰ λεγόμενα θρησκευτικά-ἐκκλησιαστικά, νὰ λαμβάνονται ἀπὸ ἐξωτερικὰ κέντρα; Ὅταν θεσμοθετήθηκε καταστατικῶς ἡ λειτουργία τῆς ἐκκλησίας τῆς Κρήτης τὸ 1900 ποιὰ ἦταν τὰ δίκαιά της καὶ πόση ἡ ἀνεξαρτησία της; Πῶς φτάσαμε στὴν σημερινὴ κατάστασι; Ἐνδιαφέρεται κανείς; Ἄς ἐρευνήσει τὸ θέμα ἀπὸ τὶς πηγές. Μόνο ἀπὸ τοὺς ἱεράρχες περιμένουμε; Ἐξ ἄλλου στὴν σημερινὴ κατάστασι βρεθήκαμε κυρίως λόγῳ τῶν ἐνεργειῶν τῶν ἱεραρχῶν μας καὶ τῶν πολιτικῶν μας, ἀλλὰ καὶ τῆς δικῆς μας ἀδιαφορίας καὶ ἀδρανείας.

Γεώργιος Κ. Τζανάκης.
Ἀκρωτήρι Χανίων.
28 Νοεμβρίου 2023.
[1] Γιὰ περισσότερα βλέπε τὸ ἄρθρο: Χριστούγεννα μὲ τρεῖς δεσπότες. 23/12/2019