Χριστούγεννα, η γιορτή που ενώνει όλους τους χριστιανούς και γιορτάζεται με ομοιότητες αλλά και διαφορές σε όλο τον πλανήτη. Στο σημερινό αφιέρωμα των “διαδρομών” αναζητήσαμε Χανιώτες που τα τελευταία χρόνια ζουν μακριά, από τη Γαλλία στην Αυστραλία και από τη Σουηδία στις ΗΠΑ, για να μοιραστούν μαζί μας τα έθιμα και τις παραδόσεις της χώρας που κατοικούν, τις ομοιότητες και τις διαφορές, τα εδέσματα στο γιορτινό τραπέζι αλλά και το πόσο διαφορετικά θα είναι τα φετινά Χριστούγεννα, υπό την απειλή του κορωνοϊού.
ΓΑΛΛΙΑ: Ρεβεγιόν και Père Noël
Η Χαρίκλεια Κυρμπιζάκη έφυγε για τη Γαλλία το 1992 για τις σπουδές και πλέον ζει και εργάζεται ως γιατρός στο Clermont Ferrand που βρίσκεται στην περιοχή Auvergne, στην κεντρική Γαλλία.
Στη Γαλλία, μας λέει η Χαρίκλεια «παραδοσιακά, ο κόσμος γιόρταζε τα Χριστούγεννα πηγαίνοντας στην νυχτερινή Χριστουγεννιατικη λειτουργία στην εκκλησία, στις 24 Δεκεμβρίου, λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Γύριζαν σπίτι αργά και ακολουθούσε το βραδινό γιορτινό γεύμα (réveillon, αφού ήταν ξύπνιοι – réveillés – μέχρι αργά!). Σήμερα έχει μείνει η συνήθεια του μεγάλου οικογενειακου γεύματος στις 12 το βράδυ. Τα παιδιά όμως πρέπει να πάνε για ύπνο, αφού ο Père Noël (ο… Γάλλος συνάδελφος του Άγιου Βασίλη!) φέρνει τα δώρα τη νύχτα!
Το πρωί της 25 Δεκεμβρίου, τα παιδιά ανοίγουν τα δώρα που βρίσκονται κάτω από το Χριστουγεννιατικο δέντρο! Όλη η οικογένεια ξαναβρίσκεται για ακόμα ένα πλούσιο μεσημεριανό γεύμα!».
Οσον αφορά τις διαφορές με τον τρόπο που γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στη Γαλλία, η Χαρίκλεια τονίζει ότι «Τα Χριστούγεννα εδώ είναι η πιο σημαντική γιορτή, πολύ περισσότερο από το Πάσχα. Ο κόσμος προσπαθεί πραγματικά να βρεθεί με την ευρύτερη οικογένεια αυτές τις μέρες: γονείς, παππούδες και γιαγιάδες, αλλά και θείοι, ξαδέρφια, ανασχηματισμένες οικογένειες, όλοι οργανώνουν μεγάλα γεύματα, διαλέγουν δώρα, πολλές φορές κάνουν πολλά χιλιόμετρα για να βρεθούν και όλοι βοηθάνε στη διακόσμηση, στην κουζίνα κ.λπ…
Στην περιοχή που ζω, είμαστε κοντά σε ένα πολύ όμορφο φυσικό περιβάλλον, με μια σειρά ηφαιστείων που πρόσφατα γράφτηκαν στη λίστα παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco. Μου είχε κάνει έκπληξη που πολύς κόσμος συνηθίζει να περπατάει στη φύση και εκμεταλλεύεται αυτές τις γιορτινές διακοπές για βόλτες και παιχνίδια στο δάσος ή στα χιόνια!».
«Αυτό που μου λείπει περισσότερο από τα Χανιά είναι η οικογένειά μου φυσικά, είναι πολλά χρόνια που δεν περνάμε τα Χριστούγεννα μαζί… Οι φίλοι επίσης… Αλλά και τα
μελομακάρονα και οι κουραμπιέδες!» συμπληρώνει η Χαρίκλεια.
Το πιο παραδοσιακό φαγητό στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι των Γάλλων είναι η γαλοπούλα. «Γεμιστή με κάστανα συνήθως, αλλά υπάρχουν επίσης πολλές πιο πρωτότυπες παραλλαγές. Γενικά το τραπέζι είναι πολύ πλούσιο και όλοι προσπαθούν να ετοιμάσουν ό,τι πιο φίνο και γιορτινό υπάρχει. Το γλυκό είναι συνήθως ο κορμός (Bûche de Noël) σε διάφορες γεύσεις!» μας λέει.
Τέλος, όσον αφορά το κατά πόσο θα επηρεάσει ο κορωνοϊός τον τρόπο που θα γιορτάσουν τα Χριστούγεννα, η Χαρίκλεια τονίζει ότι φέτος όλοι οι Γάλλοι ετοιμάζονται για πολύ διαφορετικά Χριστούγεννα. «Πολλοί δε θα μετακινηθούν μακριά, οι γιαγιάδες και παππούδες πιθανόν να συμμετάσχουν με πολλή προσοχή στο γιορτινό γεύμα. Οι επίσημες συμβουλές συνιστούν όχι πάνω από 6 ενήλικες στο τραπέζι. Οι εκκλησίες πρέπει να έχουν μέχρι 30 άτομα στη λειτουργία. Πολλοί σκέφτονται να κάνουν τεστ πριν ή μετά τις γιορτές. Τα γιορτινά παζάρια έμειναν φέτος κλειστά. Ο κόσμος δεν μπορεί να πάει σε κανένα θέαμα (τα θέατρα, οι συναυλίες, τα σινεμά είναι ακόμα κλειστά)… Γενικά πιστεύω θα υπάρχει ένα κλίμα πιο “ανήσυχο”, κάπως λιγότερο γιορτινό… Ας ελπίσουμε ότι η νέα χρονιά θα φέρει καλύτερα νέα και λύσεις στη σημερινή κατάσταση», μας λέει κλείνοντας.
ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ: Στην παραλία… χωρίς την απειλή της Covid-19
Η Δέσποινα Γιαννακάκη ζει στο Περθ της Αυστραλίας εδώ και πέντε χρόνια, μαζί με τον σύζυγό της Πολυχρόνη Κουτσάκη και τα παιδιά τους. Είναι οικονομολόγος, με μάστερ στην Οργάνωση και Διοίκηση από το Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης. Στο Περθ διδάσκει σε σεμινάρια και εργαστήρια στο Πανεπιστήμιο Murdoch καθώς και στο εβδομαδιαίο ελληνικό σχολείο.
«Τα Χριστούγεννα στην Αυστραλία γιορτάζονται οικογενειακά ή με μεγάλες παρέες, σε σπίτια ή ακόμη και έξω στις παραλίες με μπάνιο στη θάλασσα ενίοτε, αλλά πάντα με πολλή σαμπάνια, μπίρα ή κρασί, και με ανταλλαγές δώρων ανάμεσα σε φίλους και συγγενείς» μας λέει η Δέσποινα και συμπληρώνει ότι «στο Περθ τα Χριστούγεννα είναι πολύ ξεχωριστά και διαφορετικά από τα περισσότερα Χριστούγεννα που έχω ζήσει, γιατί απλούστατα είναι μέσα στο καλοκαίρι».
«Ήταν και για μένα πολύ παράξενο να στολίζω Χριστουγεννιάτικο δέντρο με φανελάκι και air condition, πόσο μάλλον να συμβιβαστώ με τις εδώ συνήθειες. Κλασική νοοτροπία των Αυστραλών που τη βιώσαμε κι εμείς οικογενειακώς και από τα πρώτα χρόνια που εγκατασταθήκαμε, είναι να κάνεις Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά έξω στο πάρκο ή δίπλα στη θάλασσα. Οι Αυστραλοί είναι ένας λαός που σε καμία περίπτωση δεν χαρακτηρίζεται ως σπιτόγατος. Φανταστείτε λοιπόν το καλοκαίρι, και με τόσες παραλίες τριγύρω τους! Είναι σχεδόν αδύνατον να κάτσουν μέσα στο σπίτι. Οι περισσότεροι λοιπόν κάθονται οκλαδόν σε μια κουβέρτα, κάνοντας πικ νικ και μοιραζόμενοι διάφορες νοστιμιές (ρεφενέ, ότι κρατάει ο καθένας) και πίνοντας κρασί βλέπουν τα βεγγαλικά που φωτίζουν τον ουρανό αυτές τις ημέρες και είναι ορατά σε όποιο πάρκο ή παραλία βρεθείς. Διαφορετική εμπειρία, αλλά το ίδιο ζεστή και εντυπωσιακή» τονίζει.
«Αυτό που μου λείπει πιο πολύ είναι η οικογένειά μου. Περισσότερο από ό,τι συνήθως γιατί θα είναι ακόμη πιο απομονωμένοι -ακόμη και μεταξύ τους- λόγω του covid. Πέρα από τους γονείς μας και τον αδερφό μου, θα μου λείπουν οι φίλοι μου και η υπέροχη πόλη μου, τα Χανιά. Ο χριστουγεννιάτικος χειμώνας και οι οικογενειακές μας χριστουγεννιάτικες συνήθειες που δεν μπορούν να αναπληρωθούν, όπως οι βόλτες με τους γονείς μας για λουκουμάδες ή μπουγάτσα και τα οικογενειακά τραπέζια με αγκαλιές, πειράγματα, γέλια και παιχνίδια όπως παρτίδες χαρτιών μετά το φαγητό» σημειώνει.
Οσον αφορά το παραδοσιακό φαγητό του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, η Δέσποινα μας λέει ότι «επειδή η Αυστραλία είναι μια χώρα με τροπικό κλίμα και μεγάλο θαλάσσιο πλούτο, η κουζίνα της δίνει έμφαση στα θαλασσινά. Έτσι, στα Χριστουγεννιάτικα πιάτα τους δίνουν έμφαση σε ψάρια, γαρίδες και μύδια που είναι φρέσκα και σε αφθονία. Το ιδιαίτερο που κάνουν για τα Χριστούγεννα όμως, είναι τα γλυκά όπως το παραδοσιακό Pudding (πουτίγκα) που την τιμούν πολύ τις γιορτές και την φτιάχνουν με πολλές παραλλαγές καθώς και την Πάβλοβα με φρέσκα φρούτα εποχής».
«Τα δικά μας Χριστούγεννα εδώ δεν θα είναι πολύ διαφορετικά καθώς η Δυτική Αυστραλία είναι ίσως μία από τις ελάχιστες περιοχές στον πλανήτη που δεν έχει πληγεί από την covid -σε αντίθεση με την υπόλοιπη Αυστραλία- εξαιτίας της απόλυτης απομόνωσης (κλειστά σύνορα ακόμα και με την υπόλοιπη χώρα) που επέβαλε από τον Απρίλιο ο κυβερνήτης της. Θα κάνουμε Χριστούγεννα χωρίς σημαντικούς περιορισμούς, αλλά πάντα με τη σκέψη μας στην Ελλάδα!» τονίζει η Δέσποινα.
ΗΠΑ: Πολυπολιτισμικά Χριστούγεννα
Η Αγάπη Μπουράκη βρίσκεται στην Αμερική από το 2015. Πήγε εκεί για ανώτατες σπουδές, το 2018 πήρε το master της στην κοινωνική εργασία, το 2019 παντρεύτηκε και αυτή την στιγμή εργάζεται σε οικογενειακή επιχείρηση στο Bordentown του Νιου Τζέρσι.
«Τα Χριστούγεννα στην Αμερική είναι μια μέρα αφιερωμένη στην οικογένεια και τα παιδιά. Είναι η μοναδική μέρα που τα περισσότερα καταστήματα και εστιατόρια ειίναι κλειστά. Ως επί το πλείστον το πρωί των Χριστουγέννων τα παιδιά ανοίγουν τα δώρα τους. Κάθε οικογένεια και κάθε σπίτι έχει διαφορετικές συνήθειες και παραδόσεις» μας λέει η Αγάπη.
«Η δική μου οικογένεια κρατά τις περισσότερες ελληνικές παραδόσεις και τα Χριστούγεννα στην Αμερική θυμίζουν πολύ τα ελληνικά» συμπληρώνει. Οσον αφορά τις διαφορές με τον τρόπο που γιορτάζουμε στην Ελλάδα, η Αγάπη τονίζει ότι «Η διαφορά των Αμερικανών είναι ότι τα Χριστούγεννα σαν παράδοση έχουν αντί τα φοινίκια και τους κουραμπιέδες να φτιάχνουν διάφορα μπισκότα, κυρίως βουτύρου. Επίσης στην Ελλάδα τα Χριστούγεννα είναι θρησκευτική γιορτή οπότε υπάρχει η σύνδεση της θρησκείας, της οικογένειας και της παράδοσης. Στην Αμερική λόγω της πολυπολιτισμικότητας κάτι τέτοιο δεν ισχύει για όλους».
«Αυτό που μου λείπει περισσότερο από τις γιορτές στα Χανιά είναι η ατμόσφαιρα, οι άνθρωποι, τα κάλαντα. Ακόμα και ο καιρός. Γενικότερα το κλίμα των γιορτών στην Ελλάδα είναι διαφορετικό. Στην Αμερική υπάρχει μια τυπικότητα λόγω του ότι δεν είναι τα Χριστούγεννα μια γιορτή που την γιορτάζουν όλοι ή που όλοι έχουν τις ίδιες παραδόσεις» τονίζει.
Η οικογένεια της Αγάπης στην Αμερική κρατά τις τοπικές παραδόσεις, και το παραδοσιακό φαγητό του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού είναι κυρίως χοιρινό με πατάτες. «Σε κάποια σπίτια υπάρχει η παραδοσιακή γαλοπούλα όπως την ημέρα των ευχαριστιών. Αλλά κυρίως χοιρινό και φυσικά πολλά μπισκότα βουτύρου» μας λέει.
Οσον αφορά τις διαφορές του εορτασμού στην εποχή του κορωνοϊού, η Αγάπη τονίζει ότι «υπάρχει μια γενική αναστάτωση λόγω της κατάστασης της οποίας βιώνουμε. Παρόλο που πάντα τα Χριστούγεννα είναι μια οικογενειακή μέρα, φέτος δεν υπάρχει σιγουριά του, πόσοι και αν θα καταφέρουμε να είμαστε μαζί. Ολα θα γίνουν χωρίς πολύ πρόγραμμα και τελευταία στιγμή…».
ΣΟΥΗΔΙΑ:
Ψαρικά… και Ντόναλντ Ντακ
Ο Νίκος Σταρόβας ζει στην Ούμεα, στη Σουηδία από το 2001 και μαζί με τη σύζυγό του Κάλλι, εργάζονται στην εκπαίδευση και έχουν έναν γιο. Τα Χριστούγεννα στη Σουηδία είναι η μεγαλύτερη γιορτή του χρόνου, πολύ μεγαλύτερη από το Πάσχα, μας λέει ο Νίκος, σημειώνοντας ότι «η εορταστική περίοδος ξεκινάει από τις 13 Δεκεμβρίου, στη γιορτή της Σάντα Λουσία, με παραστάσεις στα σχολεία και άλλες εκδηλώσεις. Τα Χριστούγεννα γιορτάζονται την παραμονή, στις 24 Δεκεμβρίου, όπου οι οικογένειες συναντιούνται το πρωί και πηγαίνουν στην εκκλησία, αν και πρόκειται για μία χώρα όπου το θρησκευτικό αίσθημα δεν είναι και τόσο έντονο. Μετά, κατά τις 10, συγκεντρώνονται για ένα πλούσιο πρωινό – μεσημεριανό με πολλά γλυκά, αλμυρά και καφέ και στη συνέχεια κάθονται όλοι μαζί και βλέπουν κινούμενα σχέδια με τον Ντόναλντ Ντακ το “Kalle Anka och hans vänner önskar God Jul”. Είναι ένα πρόγραμμα που προβάλλεται στη σουηδική τηλεόραση από το 1959 και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του χριστουγεννιάτικου εορτασμού για τους Σουηδούς!».
Το μεσημέρι χωρίζουν και το βράδυ ξανασυναντιούνται για το ρεβεγιόν. Πρόκειται για μια καθαρά οικογενειακή γιορτή και τα φαγητά τους περιλαμβάνουν κυρίως ψαρικά, σαρδέλες, σολωμούς κ.ά. Γενικά, όπως μας ενημερώνει ο Νίκος, τα ψάρια θεωρούνται εορταστικό φαγητό, μαζί βέβαια με τα απαραίτητα σουηδικά κεφτεδάκια, πίτες, λουκάνικα κ.ά. Η γαλοπούλα που τρώνε σε άλλα μέρη, στη Σουηδία δεν υπάρχει καθόλου.
«Αυτό που μου λείπει περισσότερο από τις γιορτές στα Χανιά είναι η Πρωτοχρονιά γιατί είναι μία πολύ εξωστρεφής γιορτή, οι άνθρωποι θα συναντηθούνε, θα φάνε, θα παίξουν χαρτιά, θα βγουν έξω… Κι εδώ θα γιορτάσουν, αλλά όλα τελειώνουν πολύ νωρίς» τονίζει.
Οσον αφορά τα Χριστούγεννα… υπό την απειλή του κορωνοϊού, ο Νίκος σημειώνει ότι «τα προηγούμενα χρόνια, τα Χριστούγεννα συνήθως ως οικογένεια κάναμε κάποια εκδρομή στο βουνό, αλλά τρώμε τα ίδια φαγητά, βλέπουμε -φυσικά- τα κινούμενα σχέδια και την Πρωτοχρονιά επιστρέφαμε». «Φέτος βέβαια, δεν θα τολμούσαμε να κάνουμε κάποια μετακίνηση, γιατί λόγω covid 19, κάθε δημότης μπορεί να πάει μόνο στο νοσοκομείο του Δήμου του (για να περιοριστεί η διασπορά) οπότε αν συμβεί κάτι, το μόνο νοσοκομείο που θα σε δεχτεί είναι αυτό που είσαι εγγεγραμένος. Είναι και αυτός ένας έμμεσος τρόπος να περιορίσουν τις μετακινήσεις» συμπληρώνει.
«Ωστόσο, για μας φέτος τα Χριστούγεννα προβλέπεται να είναι καλύτερα, παρά τους περιορισμούς του κορωνοϊού, γιατί θα έρθουν οι ανηψιές μου, η μία μάλιστα ξεκινάει σπουδές εδώ, οπότε ανυπομονούμε για τις γιορτές».
«Γενικά φοβόμαστε πολύ τον κορωνοϊό, γιατί εδώ κανείς δεν φοράει μάσκα και πολλοί συνάδελφοι και μαθητές έχουν κολλήσει τον ιό. Ομως η νοοτροπία στη Σουηδία είναι τελείως διαφορετική απ’ ό,τι στην Ελλάδα και το ίδιο το κράτος δεν έχει την εξουσία να επιβάλλει μεγάλους περιορισμούς. Αλλά γίνονται συνεχώς τεστ σε όποιον θέλει ή εμφανίζει κάποια συμπτώματα» τονίζει κλείνοντας ο Νίκος.
Στο 29ο επεισόδιο “Ημερολόγιο Καραντίνας” αναπολούμε τα περυσινά Χριστούγεννα, σχολιάζουμε τα νέα δεδομένα που έφερε ο κορωνοιός στις φετινές γιορτές και ευχόμαστε τα επόμενα Χριστούγεννα να είναι διαφορετικά με Υγεία και Προκοπή για όλο τον κόσμο. Χρόνια πολλά!
