» Σταθεροί “πυλώνες” ο Τουρισμός και ο Πρωτογενής Τομέας
Ως χρονιά ευκαιριών αλλά και προκλήσεων για την τοπική -και όχι μόνον- οικονομία αντιμετωπίζεται το 2023, καθώς κυριαρχεί η ελπίδα ότι οι δυσκολίες των απανωτών κρίσεων μένουν πίσω και με πυλώνες τον Τουρισμό και τον Πρωτογενή Τομέα θα επιτευχθεί η πολυπόθητη ανάπτυξη, σε μια χρονιά που η χώρα μας θα κληθεί να διαχειριστεί πολύ σημαντικούς κοινοτικούς πόρους, ικανούς να διαμορφώσουν μια εντελώς νέα πραγματικότητα.
Τις εκτιμήσεις – προσδοκίες τους για την εξέλιξη της τοπικής αλλά και της εθνικής οικονομίας, παρουσιάζουν στα “Χανιώτικα νέα” τέσσερις από τους κορυφαίους θεσμικούς παράγοντες του νησιού. Ο πρόεδρος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Χανίων Μιχάλης Μαρακάκης, ο πρόεδρος του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Χανίων Αντώνης Ροκάκης, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Κρήτης Αλκιβιάδης Καλαμπόκης και ο αντιπρόεδρος της “Ένωσης Ξενοδόχων Ν. Χανίων” κ. Μανώλης Σταματάκης.
Καθένας από το “μετερίζι” του, καταθέτει στα “Χ.ν.” τη δική του άποψη για τη χρονιά που μόλις ξεκίνησε.
Μιχάλης Μαρακάκης: Χρονιά ευκαιριών
Την ελπίδα ότι η Ελλάδα αφήνει πίσω τα δύσκολα χρόνια απανωτών κρίσεων εκφράζει ο πρόεδρος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Χανίων Μιχάλης Μαρακάκης (φωτ.), δίνοντας μεγάλη έμφαση στη διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων που αναμένονται να εισρεύσουν στην χώρα μας δημιουργώντας σημαντικές αναπτυξιακές ευκαιρίες.
Μιλώντας στα “Χ.ν.” ο κ. Μαρακάκης σχολίασε πως «μετά από την παγκόσμια κρίση του 2008, την ελληνική κρίση των μνημονίων την περίοδο 2010-19, την παγκόσμια κρίση της πανδημίας και την ενεργειακή κρίση που “τρέχει”, δεν μπορεί κανείς να εκφράζεται με υπέρμετρη αισιοδοξία, όμως για την Ελλάδα εκτιμώ ότι υπάρχει ένα τέτοιο περιθώριο».
Όπως εξήγησε ο πρόεδρος της Τράπεζας Χανίων, «η χώρα μας ξεπέρασε το μεγάλο πρόβλημα των μνημονίων και έχει νοικοκυρέψει τα οικονομικά θέματα, όπως η εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος χωρίς το οποίο δεν υπάρχει ανάπτυξη. Η υγειονομική και η ενεργειακή κρίση, ο υψηλός πληθωρισμός, προκαλούν σίγουρα προβληματισμός και αν αναλογιστούμε πως ο ρυθμός ανάπτυξης το 2022 “έτρεχε” με 6%, τότε θεωρώ πως θα είναι μεγάλη επιτυχία αν σε αυτή τη χρονιά έχουμε ανάπτυξη πάνω από το 2%, που θα είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη».
Ο κ. Μαρακάκης στάθηκε ιδιαίτερα στις ευκαιρίες που δημιουργούν τα χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και από το νέο ΕΣΠΑ. «Από το Ταμείο Ανάκαμψης περιμένουμε 32 δισεκατομμύρια, εκ των οποίων τα 20 είναι είναι δωρεάν και τα άλλα δάνεια, ενώ έχουμε και τα περισσότερα από 45 δισ. του ΕΣΠΑ. Αν υπολογίσει κανείς και τη μόχλευση της οικονομία σε αυτές τις προτάσεις – επενδύσεις και προσθέσει τις ιδιωτικές επενδύσεις, τότε μιλάμε για μια συνολική χρηματοδότηση που θα ξεπεράσει σε βάθος πενταετίας τα 100 δισεκατομμύρια. Δεν υπήρξε τέτοιο προηγούμενο στην Ελλάδα. Κι αυτές οι συνθήκες προϋποθέτουν ένα δυνατό τραπεζικό σύστημα που θα μπορεί να διαχειριστεί τα προγράμματα αυτά».
Ο κ. Μαρακάκης θεωρεί πως «πρέπει να υπάρξει νέα κατανομή πόρων. Για παράδειγμα το Ταμείο Ανάκαμψης να επανασχεδιαστεί και πέρα από τις “πράσινες” επενδύσεις να χρηματοδοτηθούν δράσεις που θα ενισχύσουν την εγχώρια παραγωγή. Επιμένω σε αυτό γιατί δυστυχώς είμαστε μια χώρα που δεν παράγει. Έχουμε αρνητικό ισοζύγιο πληρωμών εδώ και δεκαετίες. Κάνουμε εισαγωγές και καταναλώνουμε αλλά δεν παράγουμε».
Ο ίδιος τονίζει πως με σωστή διαχείριση αυτών των πόρων, θα είναι μια πενταετία ευκαιριών και σημαντικών αλλαγών για την Ελλάδα.
«Δεδομένων αυτών των συνθηκών, σε συνδυασμό με την καλή πορεία του τουρισμού και τις προοπτικές του αγροτικού τομέα και του κλάδου υπηρεσιών, θεωρώ πως μπορούμε να κοιτάμε με αισιοδοξία το 2023, σαν ένα έτος χωρίς “αγκάθια” και αξεπέραστα προβλήματα. Ειδικά στον τομέα του Τουρισμού, είναι εξαιρετικά σημαντικό ότι ξεπερνάμε τις 150 μέρες της τουριστικής περιόδου, βοηθάει το κλίμα και οι υποδομές που δημιουργήθηκαν ή σχεδιάζονται».
Ο έμπειρος τραπεζικός παράγοντας, σημειώνει παράλληλα πως «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μπαίνουμε σε προεκλογική περίοδο, γεγονός που δημιουργεί μια παύση σε κάθε αναπτυξιακή πορεία, αλλά αισιοδοξώ πως όποια κυβέρνηση κι αν προκύψει θα κάνει μια καλή διαχείριση, ώστε να αποκατασταθεί και η μεσαία τάξη που τόσο υπέφερε τα χρόνια των κρίσεων. Οι άνθρωποι αυτοί πλήρωσαν το μάρμαρο. Μισθωτοί, συνταξιούχοι, μικρομεσαίες επιχειρήσεις».
Όσον αφορά το μέλλον της Συνεταιριστικής Τράπεζας Χανίων το 2023, ο πρόεδρός της δηλώνει στα “Χ.ν.” πως «η Τράπεζα προχωρά μόνη της γιατί το εγχείρημα της συνένωσης που είχαμε ξεκινήσει απέτυχε λόγω αλλαγής στάσης της άλλης πλευράς». Ο κ. Μαρακάκης τονίζει στα “Χ.ν.” πως «μόνοι μας μπορούμε να συνεχίσουμε, σε στέρεες βάσεις, αισιόδοξοι για το μέλλον. Η Συνεταιριστική Τράπεζα Χανίων, βασιζόμενη στις δυνάμεις της θα δει ακόμα καλύτερες μέρες και για όλες τις επιχειρήσεις του ομίλου. Είμαστε μια επιχειρηματική τράπεζα που προσπαθεί να εξυγιάνει τις επιχειρήσεις στις οποίες συμμετέχει. Έχουμε 4 βιομηχανίες, ασχολούμαστε με τον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, είναι μια χρονιά που αναμένουμε την ολοκλήρωση του νέου επιχειρηματικού πάρκου. Όλα αυτά λοιπόν μας κάνουν να αισιοδοξούμε».
Αντώνης Ροκάκης: “Όπλα” ο τουρισμός και ο πρωτογενής τομέας
Για χρονιά που ξεκινάει με «δυναμισμό» και με κύρια όπλα τον τουρισμό και τον πρωτογενή τομέα κάνει λόγο ο πρόεδρος του ΕΒΕΧ κ. Αντώνης Ροκάκης (φωτ.). «Και η επιχειρηματική κοινότητα των Χανίων, τα τελευταία χρόνια λειτουργεί όλο και πιο στενά κάτω από τις διαρκώς μεταβαλλόμενες και συχνά «ασφυκτικές» συνθήκες της παγκοσμιοποιημένης Αγοράς, από την οποία δύσκολα μπορεί πλέον να αυτονομηθεί. Συνεπώς, αναπόφευκτα και το 2023 θα συνεχίσουμε να αναμετρούμαστε με μια ιδιαίτερα “ταραγμένη” περίοδο αλλεπάλληλων κρίσεων για τη διεθνή και την τοπική μας Οικονομία, με επίκεντρο την πολεμική σύγκρουση Ρωσίας – Ουκρανίας, χωρίς να έχει ξεπεραστεί ακόμα ούτε και η καταστροφική πανδημική κρίση» λέει ο κ. Ροκάκης. Ιδιαίτερη σημασία για τον κ. Ροκάκη έχει ο τομέας των τραπεζών. «Σήμερα, μόνο το 30% των επιχειρήσεων έχει πρόσβαση στην τραπεζική χρηματοδότηση, την ίδια στιγμή που τα επόμενα επτά χρόνια είναι διαθέσιμα από τα Ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία (ΕΣΠΑ 2021-2027, ΚΑΠ και Ταμείο Ανάκαμψης) προς απορρόφηση περίπου 70 δισ. ευρώ πόρων. Η πρόκληση για την Ελληνική Πολιτεία το 2023 είναι να διευρυνθεί η πρόσβαση και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση με τον περιορισμό του «ασφυκτικού» ρόλου του τραπεζικού συστήματος στη διαδικασία. Σημαντική “υποθήκη” για την ανάπτυξη της Χανιώτικης Οικονομίας τη νέα χρονιά είναι την ότι ο πλέον δυναμικός μας κλάδος προσέλκυσε πέρσι τουριστικές αφίξεις που κατά το τέλος του Οκτωβρίου εντυπωσιάζουν, καθώς ξεπέρασαν -μόνο αεροπορικά- τις 3.161.000, διασπώντας ακόμα και το επίπεδο του 2019 – προ πανδημίας. Σε επενδυτικό και κατασκευαστικό επίπεδο η δυναμική και τη φετινή χρονιά είναι αναλόγως εντυπωσιακή με ευεργετικές επιδράσεις στην επέκταση και αναβάθμιση των Τουριστικών υποδομών του τόπου μας. Βεβαίως, στρατηγικά έργα υποδομής, όπως ο Βόρειος Οδικός Άξονας, η αναβάθμιση του αεροδρομίου και των λιμενικών μας υποδομών οφείλουν να επιταχυνθούν χωρίς άλλες αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Η Αγορά Ανθρώπινου Δυναμικού οφείλει να ενισχυθεί μέσα από διακρατικές συμφωνίες και αυστηρούς κανόνες. ».
Πιο ειδικά για τη νέα χρονιά ο πρόεδρος του ΕΒΕΧ μιλάει για ξεκίνημα με το δυναμισμό από το 2022 «όταν η αξία των Χανιώτικων εξαγωγών συνέχισε την συνεχή της ανοδική «τροχιά» των τελευταίων ετών (επιπλέον +18,81% στο Α΄ 4μηνο του 2022), κατακτώντας νέα κορυφή 48.000.000 ευρώ σε σύγκριση με την ίδια περσινή περίοδο. Σε ηγετική θέση, ο κλάδος των Τροφίμων – Ποτών και η υπεραξία της Κρητικής Γης (στους 20.898 τόνους), η οποία συνδυασμένη με την εξωστρέφεια των επιχειρήσεων και την ποιότητα των ανθρώπων της εξακολουθούν να αναπτύσσουν δυναμικά την Χανιώτικη Οικονομία στις πλέον αντίξοες συνθήκες των τελευταίων δεκαετιών. Στο Επιμελητήριο Χανίων, με έμφαση στην Καινοτομία, την Αειφορία και την Εξωστρέφεια εργαζόμαστε με όραμα και σχέδιο για να αντεπεξέλθουμε αποτελεσματικά στις ανατροπές και τις προκλήσεις του νέου Οικονομικού περιβάλλοντος. Με ισχυρές συμμαχίες, επενδύουμε στο Μέλλον με στρατηγικά έργα υποδομής, όπως την αναβάθμιση του εμπορικού κέντρου της πόλης των Χανίων σε σύγχρονο “Ανοικτό Κέντρο Εμπορίου” (περιοχή πλατείας 1866) και την ολοκλήρωση του νέου Επιχειρηματικού Πάρκου που αξίζει ο τόπος μας. Στην ταραγμένη περίοδο για τον παγκόσμιο Αγροδιατροφικό τομέα και την Επισιτιστική εφοδιαστική αλυσίδα, το Επιμελητήριο Χανίων αναδεικνύει πολύπλευρα και αποτελεσματικά -εντός και εκτός συνόρων- την ποιοτική υπεραξία της Κρητικής Γης, των Ανθρώπων και των Επιχειρήσεών της. Με τη διοργάνωση υψηλού κύρους και μαζικής συμμετοχής εκθέσεων και επιχειρηματικών συναντήσεων, σε συνδυασμό με την προσέλκυση Ευρωπαϊκών προγραμμάτων προώθησης των παραγωγικών και μεταποιητικών δυνατοτήτων των Χανίων, συμβάλλουμε ενεργά στην ανοδική δυναμική του εξαγωγικού εμπορίου των επιχειρήσεων του τόπου μας με “αιχμή του δόρατος” το “Forum Κρητικής Διατροφής για την προώθηση των τοπικών προϊόντων σε Δίκτυα Διανομής” και το “Φεστιβάλ Γης: Άνθρωποι και προϊόντα”».
Καταλήγοντας ο κ. Ροκάκης σημειώνει πως «για το μέλλον της χώρας μας και των Χανίων, η αναβάθμιση της συλλογικής μας ικανότητας για Καινοτομία είναι προϋπόθεση για διατηρήσιμη ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία. Οφείλουμε να δουλέψουμε με τους καλύτερους σε στενή συνεργασία με την ισχυρή Ακαδημαϊκή κοινότητα των Χανίων, ώστε να αναμορφώσουμε το στρατηγικό σχέδιο ανάκαμψης της περιφερειακής Οικονομίας μας με ανάλυση και τεκμηρίωση στα νέα ανατρεπτικά δεδομένα και τις τοπικές ιδιαιτερότητες της νέας χρονιάς».
Αλκιβιάδης Καλαμπόκης: Χρονιά με ερωτηματικά
Πολυπαραγοντική είναι η εξίσωση της νέας χρονιάς που ξεκίνησε για τις Κρητικές εξαγωγές σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Εξαγωγέων Κρήτης (ΣΕΚ) Αλκιβιάδη Καλαμπόκη.
Όπως ανέφερε στα “Χ.ν.”, «το 2021 και το 2022 ήταν κομβικές χρονιές για τις Κρητικές εξαγωγές. Ξεπεράσαμε τα 600 εκατ. το 2021 και καταγράψαμε ρεκόρ. Τα προσωρινά στοιχεία του 2022 (πρώτο επτάμηνο) δείχνιουν πως είμαστε στα 395 εκατ., στα ίδια επίπεδο με το αντίστοιχο διάστημα το 2021. Θεωρητικά το 5μηνο για το οποίο περιμένουμε τα στοιχεία, θα είναι τουλάχιστον εξίσου καλό, γιατί είχαμε στην Κρήτη μια καλή χρονιά λαδιού. Εκτιμώ λοιπόν ότι θα ξεπεράσει το 2022 το 2021 και θα πάμε για νέο ρεκόρ!».
Όπως εξηγεί ο κ. Καλαμπόκης, «αυτό από μόνο του είναι θετικό γεγονός, που όμως… δυσκολεύει τα πράματα για το 2023. Βλέπετε, οι Κρητικές εξαγωγές έχουν ένα πλεονέκτημα και ένα μειονέκτημα. Γιατί είμαστε στο ζενίθ όταν έχουμε μια καλή ελαιοπαραγωγική χρονιά αλλά δεν έχουμε καλές επιδόσεις, όταν η χρονιά στο λάδι είναι κακή ποσοτικά ή ποιοτικά. Όπως αντιλαμβάνεστε, το τοπίο για το 2023 σε ό,τι αφορά την ελαιοκομική περίοδο είναι αχαρτογράφητο.
Οι πρώτοι μήνες βέβαια του έτους ξεκινούν με καλές τιμές και με ευνοϊκές για εμάς συνθήκες στην παγκόσμια αγορά του ελαιολάδου. Δεν ξέρουμε όμως την εξέλιξη άλλων σημαντικών παραγόντων».
Ο κ. Καλαμπόκης αναφέρεται συγκεκριμένα «στο ενεργειακό κόστος και στο μεταφορικό που συνδέεται άμεσα με το ενεργειακό. Έχουμε τεράστιες αυξήσεις. Ακούμε βέβαια και βλέπουμε μικρές αποκλιμακώσεις. Θεωρώ όμως ότι το υψηλό επίπεδο τιμών, δεν είναι κάτι που θα φύγει εύκολα. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα ξέρουμε όλοι ότι δυστυχώς οι τιμές δύσκολα πέφτουν. Ακόμα κι αν εκτονωθεί η κρίση με τον πόλεμο, αν αποκλιμακωθούν οι τιμές στην ενέργειας, οι τιμές δύσκολα θα πέσουν».
Εν ολίγοις, ο κ. Καλαμπόκης βλέπει το 2023 ως «μια δύσκολη εξίσωση, μια χρονιά με πολλές προκλήσεις, ιδιαίτερα δύσκολη, που τους πρώτους μήνες δεν βλέπω αποκλιμακώσεις. Αντέχουμε λόγω μια καλής τουριστικής χρονιά και μιας καλής εξαγωγικής, παραμένουν όμως τα ερωτηματικά που σημείωσα πριν. Τι θα γίνει με τις ανισότητες; Βλέπουμε την κυβέρνηση να παίρνει μέτρα γι’ αυτό, μένει να δούμε αν θα καλυφθούν οι ανισότητες αυτές. Αν θα υπάρξει αποκλιμάκωση των παραγόντων που δημιούργησαν αυξήσεις σε όλα τα επίπεδα της παραγωγής. Στις πρώτες ύλες, στην ενέργεια».
Mανώλης Σταματάκης: Θετικά μηνύματα, παρά τα “σύννεφα” της ακρίβειας
Για «θετικά μηνύματα» για τη νέα χρονιά σε ό,τι αφορά τον τουρισμό, μιλάει ο αντιπρόεδρος της “Ένωσης Ξενοδόχων Ν. Χανίων” κ. Μανώλης Σταματάκης. Στον κ. Σταματάκη θέσαμε και το ζήτημα της μη κατανάλωσης τοπικών προϊόντων από τις περισσότερες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα τους παραγωγούς.
«Ομολογουμένως το ’22 ήταν μια καλή χρονιά και τουριστικά και γενικότερα επιχειρηματικά πέρα από τα ξενοδοχεία. Το ’22 ταξίδεψε κόσμος που για δύο χρόνια λόγω κορωνοϊού δεν είχε κάνει διακοπές, είχε μαζέψει κάποια χρήματα. Ο τουρισμός από τη μια και η αγροτική οικονομία από την άλλη με την πολύ καλή ελαιοπαραγωγή σε συνδυασμό με τη μειωμένη παραγωγή σε Ιταλία – Ισπανία έδωσε τη δυνατότητα για καλύτερα εισοδήματα» τονίζει. Αναφορικά με τη νέα χρονιά παρατηρεί πως τα «μηνύματα είναι θετικά» παρά του ότι «κάποια σύννεφα έχουν εμφανιστεί στον ορίζοντα κυρίως λόγω της αύξησης του κόστους ενέργειας και των γενικότερων αυξήσεων. Και από τους επαναλαμβανόμενους πελάτες εκδηλώνεται ενδιαφέρον και από τους tour operator υπάρχει κινητικότητα. Βέβαια αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ακριβή εικόνα για τα τελικά κλεισίματα κάτι που θα φανεί το επόμενο διάστημα».
Αναφορικά με το αν τα ξενοδοχεία δέχθηκαν πιέσεις από τους tour operator για χαμηλότερα συμβόλαια ο κ. Σταματάκης ξεκαθαρίζει πως «όχι, αντίθετα υπήρχαν αυξήσεις στα συμβόλαια που βέβαια δεν κάλυπταν τη διαφορά του λειτουργικού κόστους».
Ζητάμε από τον κ. Σταματάκη να σχολιάσει το μόνιμο παράπονο κτηνοτρόφων και μελισσοκόμων ότι οι τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις δεν αγοράζουν τοπικά προϊόντα και ιδιαίτερα τα ξενοδοχεία.
«Καταρχήν δεν υπάρχει ξενοδοχείο, σοβαρή τουριστική επιχείρηση που να μην έχει στον κατάλογο της, στο πρωινό της, στο μπαρ της στις δραστηριότητες της τοπικά προϊόντα. Βέβαια δεν είναι παντού τα ίδια, προφανώς υπάρχουν και κάποιοι που δεν το σέβονται αυτό. Από την άλλη τα παραγόμενα τοπικά προϊόντα φαίνεται ότι δεν φτάνουν για να καλύψουν τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας σε επίπεδο νομού με εξαίρεση το ελαιόλαδο. Για τα π.χ. τυροκομικά προϊόντα ενώ πέρυσι υπήρχε υπερπαραγωγή και μεγάλες διαθέσιμες ποσότητες τώρα δεν φτάνουν για να καλύψουν την τοπική ζήτηση, όχι του τουρισμού. Κηπευτικά και άλλα προϊόντα καταναλώνονται στα ξενοδοχεία τώρα αν επειδή κάποια μεγάλα ξενοδοχεία έχουν συγκεκριμένους προμηθευτές και οι προμηθευτές αυτοί δεν βρουν πχ. Τομάτες μια συγκεκριμένη περίοδο και φέρουν από αλλού αυτό γίνεται!Όμως σε γενικές γραμμές στα ξενοδοχεία καταναλώνεται η μεγαλύτερη δυνατή ποσότητα των παραγομένων στο νομό προϊόντα!» απαντάει ο κ. Σταματάκης.
