ΟΙ ΧΡΟΝΙΑΡΕΣ µέρες, όπως ονοµάζουµε αυτές που περνάµε, τείνουν να γίνουν παγκόσµιες κοινότυπες “γιορτές” χάνοντας την πρωταρχική και γνήσια θρησκευτικότητά τους. Αυτό είναι µεν καλό για τον εµπορικό κόσµο, όµως επικίνδυνο για τον ψυχισµό µας.
ΩΣ ΑΠΛΟΙ άνθρωποι, έχουµε ανάγκη της φυσικής µ α γ ε ί α ς· δηλαδή εκείνης της έκπληξης που προσφέρει ο µύθος µε την εικόνα, συµπληρωµένα απ’ τη φαντασία µας. Όχι αυτής των υπερφορτωµένων βιτρινών του σήµερα… Η παγκοσµιοποίηση µιας παραδοσιακής γιορτής, κατά την άποψή µας, εξαφανίζει σιγά σιγά το ξεχωριστό άρωµά της, τον συµβολισµό της, το ιδιόµορφο λαϊκό τραγούδι και τις ευλαβικές ακολουθίες της. Είναι δυνατόν η τεχνητή νοηµοσύνη (ΑΙ) να δώσει τη γόνιµη, την ευεργετική χαρά που όλοι προσδοκούµε αυτές τις µέρες;
ΣΗΜΕΡΑ, ο κάθε ξένος τόπος προσθέτει τις δικές του εκδοχές στα Χριστούγεννα (Noël, Xmas, Navidad, Nativité κ.λπ.), µια πανάρχαιη γιορτή φωτός και αναγέννησης της φύσης. Όµως η µετάλλαξη δεν αφορά µόνο τα Χριστούγεννα. Αφορά κυρίως τον Αη-Βασίλη (διεθνώς Santa) που χρόνο µε το χρόνο, µε την “ξενικότητα” να τον διαβρώνει έχει καταντήσει αγνώριστος! Κι όµως πρόκειται για ένα καθαρά θρησκευτικό πρόσωπο (“Μέγας Βασίλειος”, “Άγιος Νικόλαος” για τους Καθολικούς-Sanctus Nikolaus) που, µέχρι τα µισά του περασµένου αιώνα ήταν αξιοσέβαστο µε τα δικά του σταθερά θρησκευτικά χαρακτηριστικά.
ΑΛΛΑ, η επικαιρότητα τρέχει και δεν επιτρέπει ονειροπολήσεις. Τα φετινά Χριστούγεννα είναι δύσκολα για πολλούς λόγους παρά την πλούσια φαντασµαγορία µε την τεχνητή “χαρά” της. Ο απόηχος της πανδηµίας (εγκλεισµός) ενυπάρχεει όπως κι οι συνέπειες από την τροµερή δεκαετή οικονοµική κρίση. Οι συνεχείς δε απώλειες κοντινών αγαπηµένων προσώπων συντείνουν στην κοινωνική αποµόνωση πολλών συµπολιτών µας επηρεάζοντας και τη δική µας ψυχοσύνθεση. Κάθε άνθρωπος βιώνει τις γιορτές αυτές µε τον δικό του ευχάριστο ή δυσάρεστο τρόπο.
ΕΝΑ ΑΠΟ τα περίεργα του τωρινού µας κόσµου είναι ότι η έναρξη των Χριστουγέννων γίνεται ολοένα νωρίτερα! Μάλιστα, υπήρξε φέτος αριστερός δικτάτορας (λατινική Αµερική) που πρόσταξε, τα Χριστούγεννα να αρχίσουν από την 1η Οκτωβρίου (!) θεωρώντας το λαό του υποζύγιο που είναι µόνο για “άρτον και θεάµατα”. Οι πραγµατικοί όµως λόγοι της παράκαιρης “επικαιροποίησης” των γιορτών (ήδη από τις αρχές Νοεµβρίου σε όλη την ΕΕ), δεν είναι µόνο συναισθηµατικοί:
-Πρώτ’ απ’ όλα, οι διεθνείς καταναλωτικές εταιρείες κάνουν το παν για να επωφεληθούν από κάθε πρόωρη εορταστική περίοδο προκαλώντας αυξηµένη ζήτηση και δήθεν διάθεση “χαράς” στους καταναλωτές (“ψωνίζω, άρα υπάρχω και απολαµβάνω!”). Ξεκινώντας νωρίτερα τις προωθητικές ενέργειές τους (Black Friday, Xmas, St Valentine, Πάσχα κ.λπ.), µπορούν να αυξήσουν πωλήσεις και κέρδη.
–Τα Χριστούγεννα αποτελούν σηµαντικό κοµµάτι του πολιτισµού πολλών χωρών της ∆ύσης, και η προσµονή τους δηµιουργεί αίσθηση χαράς και ενθουσιασµού, ειδικά στον παιδόκοσµο. Έτσι, το να ξεκινούν νωρίτερα βοηθά τους Ευρωπαίους, έτσι πιστεύεται, να νιώσουν το πνεύµα της Θείας Γέννησης για µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα!
–Τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης και η µαζική επικοινωνία (fb) αυξάνουν έντεχνα την πίεση να ακολουθούµε τις εκάστοτε επικρατούσες τάσεις (διαφηµίσεις, προσφορές διεθνών εταιριών κ.ά.). Έτσι, όταν αρχίζουν να εµφανίζονται χριστουγεννιάτικες διακοσµήσεις και αναρτήσεις στο διαδίκτυο, πολλοί νιώθουν την ανάγκη να συµµετάσχουν µεταφέροντας στο σπίτι ό, τι βλέπουν!
-Όλοι γενικά ανυποµονούν προσµένοντας τη γιορτινή περίοδο ως µια ευκαιρία για ξεκούραση και συνάντηση µε αγαπηµένους. Το γεγονός αυτό µπορεί να είναι ενοχλητικό για κάποιους, αλλά για τους περισσότερους αποτελεί µια καλοδεχούµενη απόδραση από την τύρβη της καθηµερινότητας.
ΑΝ ΚΑΙ τα Χριστούγεννα είναι δεµένα µε αξίες όπως η ταπεινοφροσύνη, η αλληλεγγύη, η αγάπη και οι λαϊκές παραδόσεις, δυστυχώς η εµπορευµατοποίησή τους κατάντησε µια πραγµατικότητα που υποβαθµίζει την ουσία τους. Η απλότητα, ο αυθορµητισµός, η επιστροφή στην αθωότητα, είναι πράγµατα που δεν κοστολογούνται· όµως, έχουν ανεκτίµητη, πανανθρώπινη αξία. Όσο ανέφικτη κι αν θεωρείται µια επιστροφή στην απλότητα και στο πραγµατικό νόηµα των Χριστουγέννων, αξίζει πάντα να το προσπαθούµε αφιερώνοντας ποιοτικό χρόνο στην οικογένεια και τους φίλους µας. Ας ξαναθυµηθούµε παλιές ιστορίες και παραδόσεις δηµιουργώντας και πάλι ωραίες αναµνήσεις. Ας είµαστε ευγνώµονες για όσα µας χάρισε η ζωή, κι ας συµµετέχουµε σε κοινωνικές δράσεις βοηθώντας όσους έχουν ανάγκη. Οι µέρες (και όχι µόνον αυτές), ζητούν µικρές πράξεις καλοσύνης. Είναι αυτές που µπορούν να κάνουν τη διαφορά και να µας αποκαλύψουν έναν άλλο κρυµµένο εαυτό µας, ένα άλλο υπέροχο “Εγώ”.
ΤΟ ΝΑ διατηρούµε τις δικές µας µακρόβιες παραδόσεις, δεν συντελεί, άραγε, στο να υπάρχει µια πιο αυθόρµητη, πιο ανθρώπινα γνήσια χαρά; Είτε µε το στόλισµα του δέντρου µε αυθεντικά στολίδια, είτε µε την προετοιµασία της παραδοσιακής κουζίνας, είτε µε τον εκκλησιασµό µας; Σ’ εµάς εναπόκειται, αν θέλουµε να ζήσουµε τις γιορτές µε τρόπο που να αντανακλά τις αξίες και τις επιθυµίες µας, µακριά από την υπερκατανάλωση και το κυνήγι υλικών αγαθών. Κι ας ανοίξουµε, επιτέλους, µερικές σελίδες διηγηµάτων ή ποιηµάτων των Παπαδιαµάντη, Παπατσώνη, Καρούζο, Γ. Μανουσάκη, Β. Κακατσάκη, Κ. Φραγκούλη και φυσικά πολλών άλλων νεότερων συγγραφέων…
ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ των ηµερών εµπεριέχουν την κατάνυξη. Είναι πληµµυρισµένες από το πνεύµα των Χριστουγέννων, τη θαλπωρή, την υπόσχεση για ένα καλύτερο αύριο· δίχως πολέµους και καταστροφές, δίχως οικονοµικές κρίσεις και εγκληµατικότητα, ανασφάλεια και προσφυγιά, δίχως θάνατο. Βέβαια, Χριστούγεννα και πόλεµος είναι έννοιες ασύµβατες. Ωστόσο, η ιστορία έχει δείξει ότι και σε περιόδους πολέµων, οι εµπλεκόµενοι αναζητούν στιγµές ανθρωπιάς και ελπίδας. Χαρακτηριστικό το παράδειγµα µε τη Χριστουγεννιάτικη Ανακωχή του 1914 (Πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο), όταν στρατιώτες από αντίπαλα στρατόπεδα σταµάτησαν τις εχθροπραξίες και αντάλλαξαν ευχές, τραγούδια και δώρα. Αυτές οι στιγµές δείχνουν ότι, ακόµα και στις πιο σκοτεινές περιόδους της ανθρωπότητας, η ψυχή µας αναζητά την ειρήνη και την κατανόηση. ∆υστυχώς, κάτι ανάλογο, δεν είδαµε στους σύγχρονους πολέµους µεταξύ χριστιανικών λαών (Ουκρανία-Ρωσία), ούτε µεταξύ Ισλάµ και Ισραήλ (Μέση Ανατολή)
ΕΙΝΑΙ σηµαντικό να θυµόµαστε ότι τα Χριστούγεννα δεν συσχετίζοντα µε υλικά αγαθά ή τέλειες στιγµές· οι γιορτές αυτές είναι αφιερωµένες στην δια ζώσης επαφή/επικοινωνία µας µε αγαπηµένα πρόσωπα, στην έκφραση της ευγνωµοσύνης µας για το θείο δώρο της ζωής, στην α γ ά π η για τους άλλους και στο “εν ανθρώποις ευδοκία”.
ΚΑΘΕ χρόνο αντιµετωπίζουµε τα ίδια υπαρξιακά και αναπάντητα ερωτήµατα: Πόση αξία έχει η ανθρώπινη ζωή; Τί σηµαίνει αγάπη σε έναν κόσµο που βρίσκεται συνεχώς σε π ό λ ε µ ο; Πότε επιτέλους θα ηρεµήσουν τα ανθρώπινα πάθη, ώστε να έλθει η “επί γης ειρήνη”;
… Καλές γιορτές! (20-12-24)
