» Γράφει – αναλύει ο Σύλλογος Πνευμονολόγων Ιατρών Χανίων
Η λοίμωξη COVID-19 (Corona Virus Disease 2019) οφείλεται στον ιό SARS-CoV-2 (Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2) ο οποίος μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω αναπνευστικών σταγονιδίων που αποβάλλονται μέσω της ομιλίας και ιδιαίτερα μέσω βήχα ή πταρμού, ή με άμεση ή έμμεση επαφή με εκκρίσεις του αναπνευστικού συστήματος (δηλαδή μέσω μολυσμένων χεριών όταν αυτά έρχονται σε επαφή με το στόμα, τη μύτη ή τα μάτια, ή με επιμολυσμένες επιφάνειες).
O μέσος χρόνος επώασης της νόσου, δηλαδή το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της μόλυνσης και της εκδήλωσης των συμπτωμάτων, κυμαίνεται από 2 έως 14 ημέρες.
Στην μάχη κατά του νέου κορωνοϊού, είτε πρόκειται για τους υγειονομικούς εργαζόμενους είτε για το κοινό, οι μάσκες προσώπου είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία. Είναι πλέον αξιοσημείωτη η πτώση τόσο των κρουσμάτων όσο και των θανάτων από COVID-19 στις χώρες που ενισχύθηκε η γενικευμένη χρήση μάσκας.
Η χρήση μάσκας έχει διπλή λειτουργία: προστατεύει αυτόν που την φοράει να μην μολυνθεί από τον ιό, σε περίπτωση επαφής του με φορέα, αλλά και να μην διασπείρει ο ίδιος τη νόσο.
Υπάρχουν πολλών ειδών μάσκες που κυκλοφορούν, χωρίς όμως να είναι όλες ισότιμες ως προς την αποτελεσματικότητά και την ευχρηστία τους. Οι πιο γνωστές κι ευρέως χρησιμοποιούμενες από το κοινό είναι οι υφασμάτινες και οι χειρουργικές μάσκες καθώς και οι προσωπίδες.
Οι μάσκες με βαλβίδες εκπνοής ή οι τύπου Ν95, Ν97, Ν99 ή Ν100 αφορούν τους εργαζόμενους στην υγεία, μιας και οι μεν πρώτες (με βαλβίδα εκπνοής) προστατεύουν μόνο αυτόν που τη φοράει γιατί επιτρέπουν την έξοδο αέρα άρα και την διασπορά σωματιδίων, οι δε δεύτερες (Ν95, κλπ) είναι πολύ ακριβότερες χωρίς να είναι θεαματικά αποτελεσματικότερες, τουλάχιστον για χρήση από το ευρύ κοινό.
Ας δούμε, λοιπόν, αρχικά τις υφασμάτινες μάσκες είτε είναι χειροποίητες είτε του εμπορίου. Η αποτελεσματικότητά τους είναι λίγο αμφιλεγόμενη μιας κι η διαπερατότητά τους συνδέεται αντίστροφα με τον βαθμό προστασίας που παρέχουν, δηλ. όσο πιο “άνετα” νοιώθει ο χρήστης, μάλλον τόσο περισσότερα σταγονίδια αέρα τη διαπερνούν, άρα δεν προστατεύει επαρκώς. Αυτό μπορεί να βελτιωθεί αυξάνοντας τα στρώματα υφάσματος, σε δύο ή και τρία ακόμα, και χρησιμοποιώντας ύφασμα βαμβακερό με πυκνή ύφανση. Μην ξεχνάμε, επίσης, ότι η δυνατότητα να επαναχρησιμοποιηθούν μετά από πλύσιμο σε ζεστό νερό και σιδέρωμα, τις καθιστά οικονομικό και δημοφιλές μέτρο. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται σημαντικά η προστασία που παρέχουν, χωρίς ποτέ να ξεχνάμε ότι η σωστή εφαρμογή τους είναι το σημαντικότερο όλων.
Οι χειρουργικές μάσκες, η επόμενη κατηγορία, είναι σαφώς πιο προστατευτικές από τις υφασμάτινες κι έχει βρεθεί ότι η χρήση τους μειώνει μέχρι και 65% τον κίνδυνο μόλυνσης. Προσοχή μεγάλη χρειάζεται κατά την εφαρμογή τους και την απόρριψή τους, αφού μελέτες δείχνουν ότι ο ιός παραμένει ζωντανός μέχρι και 7 ημέρες στην επιφάνειά τους. Είναι γενικά εύχρηστες και καλά ανεκτές αλλά η μη δυνατότητα να επαναχρησιμοποιηθούν κι η συχνή αλλαγή τους, ιδίως μόλις νοτιστούν με υγρασία, τις καθιστά μια λιγότερο οικονομική λύση για τον πολίτη.
Οι προσωπίδες, τώρα, που χρησιμοποιούνται ευρέως από εργαζόμενους σε καταστήματα, εμπορικά, εστιατόρια κ.α. δυστυχώς δεν συστήνονται ως μόνο μέτρο αλλά μόνο συμπληρωματικά με χειρουργική μάσκα ή άλλου τύπου μάσκα. Χρησιμοποιούνται για να προστατευτούν και τα μάτια αλλά δεν παρέχουν καμία ασφάλεια εφόσον ο χρήστης δεν φοράει και μάσκα. Εν ολίγοις, δεν αντικαθιστούν τη χρήση μάσκας και μάλιστα δίνοντας μια ψευδαίσθηση ασφάλειας καθίστανται και επικίνδυνες για τη διασπορά του ιού.
Γενικά γίνονται προσπάθειες να βελτιωθούν οι τύποι μασκών ώστε να γίνουν πιο φιλικές προς το χρήστη και να μειωθούν τα προβλήματα που δημιουργούνται από την κάλυψη του στόματος. Για παράδειγμα, οι μάσκες με διαφανές τμήμα μπροστά από τα χείλη διευκολύνουν τη χρήση τους από τα μικρά παιδιά ώστε να μη δυσχεραίνεται η διδασκαλία στο σχολείο καθώς κι από άτομα με ακουστικά προβλήματα αφού η χειλεοανάγνωση δεν παρεμποδίζεται.
Υπάρχουν, δυστυχώς, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παγκόσμια, οι “αρνητές” της μάσκας. Οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η αρχική ασάφεια από τον ΠΟΥ κι από διάφορους εκπροσώπους του ιατρικού κόσμου ως προς την ευρεία χρήση της μάσκας φούντωσε αυτήν την αμφισβήτηση.
Να παραδεχτούμε βέβαια ότι για την επιστημονική κοινότητα η χρήση της μάσκας από το ευρύ κοινό αποτελεί ένα αχαρτογράφητο πεδίο, που όσο περνάει ο καιρός και συλλέγουμε πληροφορίες αυξάνονται οι γνώσεις μας κι οι δυνατότητές μας. Έτσι, ενώ στην αρχή της επιδημίας υπήρχε μια ασαφής στάση, τώρα που βρισκόμαστε ήδη σε ένα νέο κύμα έξαρσης η χρήση της μάσκας αποτελεί προς το παρόν το μόνο εύκολο, οικονομικό και αποτελεσματικό μέτρο προστασίας. Είναι ασφαλής, δεν δημιουργεί προβλήματα στην πρόσληψη οξυγόνου, δεν αυξάνει τον κίνδυνο αναπνευστικών λοιμώξεων. Όλες οι διεθνείς μελέτες έχουν αποδείξει τα παραπάνω και η αίσθηση “δυσφορίας” που προκαλεί μάλλον είναι περισσότερο ψυχολογική παρά πραγματική.
Αν μπορούμε ως Σύλλογος Πνευμονολόγων Χανίων να μεταφέρουμε ένα μήνυμα στους πολίτες είναι αυτό: το να φοράμε την μάσκα, να πλένουμε τα χέρια μας και να κρατάμε αποστάσεις κατά τις κοινωνικές μας επαφές. Αυτός είναι και ο ευκολότερος τρόπος να προστατεύσουμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Και τι μπορεί να είναι δημοκρατικότερο όλων από το να ζεις σε μια κοινωνία που ξέρεις ότι όλοι αναλαμβάνουν το μερίδιο ευθύνης τους όσον αφορά την προστασία των ασθενέστερων, των ηλικιωμένων, των ευπαθών, όλων μας…
