Μέρος 1ο
Είναι ορατό πλέον ότι η πανδημία του COVID-19 έχει σοβαρότατες επιπτώσεις σε διαρκή βάση, όχι μόνο στον τομέα της υγείας, αλλά και στην οικονομία, τόσο της χώρας μας, όσο και της υφηλίου, ολόκληρης! Σε μεγάλο βαθμό παρατηρείται σεισμική ανισσοροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και ορθότατα η McKinsey & Company δημοσίευσε ένα σημαντικό άρθρο για τις τράπεζες και το ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν αυτές ως «συστημικοί σταθεροποιητές1».
Σε προηγούμενα σημειώματά μας έχουμε αναφερθεί στις καταστροφικές συνέπειες που αποδομούν σταδιακά τις οικονομίες του κόσμου, η αναγκαιότητα που συνιστά ο εγκλεισμός στα σπίτια μας για να μην εξαπλωθεί η πανδημία του COVID-19. Μάλιστα είδαμε και ορισμένους επιχειρηματίες που πήραν γρήγορες και συστημικές αποφάσεις, οι οποίες σίγουρα είναι προς την ορθή κατεύθυνση. Αναφέρομαι σε ένα υπερπλούσιο επιχειρηματία του τομέα ένδυσης, που σταμάτησε όλες τις γραμμές παραγωγής ρουχισμού για να τις μετατρέψει σε μονάδες παραγωγής ενδυμασιών του τομέα υγείας. Τώρα έχει ανάγκη ο κόσμος από τέτοια ενέργεια. Ένα επίσης φωτεινό παράδειγμα στη δεινοπαθούσα γείτονα Ιταλία είναι η απόφαση της μεγαλύτερης αυτοκινητοβιομηχανίας της φίατ, να σταματήσει την παραγωγή αυτοκινήτων για να παραγάγει αναπνευστήρες. Το προϊόν αυτό λείπει εντελώς από πολλές χώρες και σίγουρα θα διασωθούν πάμπολλες ζωές!
Τα δυο αυτά παραδείγματα, σίγουρα, δεν επιλύουν το πρόβλημα, αλλά είναι σοβαρές ενδείξεις προς την ορθή κατεύθυνση. Παράλληλα, γινόμαστε μάρτυρες μιας άλλης κίνησης που αφορά ανυπολόγιστα ποσά που ρίχνονται από κυβερνήσεις στην οικονομία για να είναι σχεδόν βέβαιοι, ότι την επόμενη μέρα θα βρεθεί η οικονομία αυτή σε όρθια θέση και όχι στα γόνατα!
Γίνεται κατανοητό ότι η πορεία προς τα εμπρός είναι επισφαλής, λόγω της επιδημιολογικής αβεβαιότητας, του μοναδικού συνδυασμού των επακόλουθων διαταραχών για την προσφορά και ζήτηση τόσο στην οικονομία της χώρας μας, όσο και στην παγκόσμια οικονομία.
Για να μην αναφερθώ στο σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας, περιορίζω την αναφορά μου στις δυσχέρειες που γεννιούνται σε χώρες όπως η Ιταλία, όπου, χρόνια χαμηλής ανάπτυξης και υψηλού δημόσιου χρέους συγκρούονται με την ταχεία εξάπλωση της νόσου. Επιπρόσθετα, ένας μεγάλος αριθμός νοικοκυριών και επιχειρήσεων είναι ευάλωτοι στον αντίκτυπο των μέτρων περιορισμού των ασθενειών, λόγω του μεγάλου χρέους τους. Το ίδιο και με τη χώρα μας, ευτυχώς όμως με λιγότερα κρούσματα και θανάτους, λόγω των έγκαιρων και έγκυρων μέτρων περιορισμού που πήρε η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Στην ανάλυση που επιχειρεί η McKinsey & Company προτρέπει ότι για την αντιμετώπιση της κατάστασης θα απαιτηθεί περαιτέρω παγκόσμια δράση και συντονισμό μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Οι τράπεζες ανά τον κόσμο θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο σε αυτό ως συστημικοί σταθεροποιητές για τους πελάτες τους, τους υπαλλήλους τους και για τις οικονομίες τους στο σύνολό τους. Οι υπηρεσίες μετρητών και καταθέσεων, η επέκταση πίστωσης, η διευκόλυνση πληρωμών και η διαμόρφωση της αγοράς αποτελούν βασικές υπηρεσίες. Αυτά που σημειώνει η παγκοσμίου φήμης McKinsey & Company, αφορούν τις αρχικές συστάσεις για δράσεις που πρέπει να αναλάβουν οι τράπεζες, πέρα από τα σχέδια κοινής επιχειρησιακής συνέχειας ή τις δράσεις που αναλαμβάνουν σε περιόδους κρίσης.
Στην περίπτωση της χώρας μας, το πρόβλημα δεν είναι της ίδιας τάξης, αλλά βέβαια, ορισμένες πλευρές των προτάσεων της McKinsey & Company μπορούν να ιδωθούν κάτω από το πρίσμα της διπλής διαφοροποίησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος. Από τη μια ανήκουμε και εξαρτόμαστε από τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και από την άλλη η πρόσφατη κρίση και διαδικασία εξόδου από τα μνημόνια, δημιούργησαν εξαιρετικά ευάλωτες συνθήκες λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος. Μόνο λίγες τράπεζες, οι λεγόμενες συστημικές μπορούν να διαδραματίσουν σε ένα βαθμό ορατό ρόλο στη συνέχιση παροχής κεφαλαίων στις επιχειρήσεις της χώρας.
Σύμφωνα με όσα γίνονται γνωστά, οι τράπεζες θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε τρία μέτρα προσαρμοσμένα στον συγκεκριμένο συνδυασμό βιολογικών πιέσεων και πιέσεων στην αγορά και στον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την παγκόσμια αγορά. Αυτά τα σημεία αντλούνται από την εμπειρία της Κίνας, της Ιταλίας και πολλών άλλων χωρών, ακόμη και από τα σημερινά μέτρα που εξήγγειλε η κυβέρνηση της χώρας.
ΣΗΜΕΙΟ – ΜΕΤΡΟ 1: Στην ουσία οι τράπεζες παίρνουν προληπτικά μέτρα για να προστατεύσουν τους ανθρώπους τους και να περιορίσουν την εξάπλωση του COVID-19, με βασικό μέτρο την εργασία από το σπίτι.
Όμως δε γνωρίζουμε πόσο χρονικό διάστημα θα χρειαστεί για την ισχύ των μέτρων αυτών. Άρα οι τράπεζες θα πρέπει να βεβαιωθούν ότι τα μέτρα που έθεσαν σε εφαρμογή είναι βιώσιμα – και έχουν σχεδιαστεί για να αξιοποιούν στο έπακρο το εργατικό δυναμικό τους.
Μια συγκεκριμένη περίπτωση: οι εμπορικές δραστηριότητες είναι κεντρικές για τη λειτουργία της αγοράς, αλλά δεν μπορούν εύκολα να εκτελεστούν εξ αποστάσεως λόγω της τεχνολογίας και των απαιτήσεων συμμόρφωσης.
Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις οργανώσεις και στις ρουτίνες “work-at-home”, στη διαχείριση των επιδόσεων με βάση την παραγωγή και στις τεχνολογικές δυνατότητες. Παράλληλα, οι τράπεζες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τόσο οι σχέσεις των εργαζομένων όσο και η εσωτερική τεχνική υποστήριξη είναι επαρκώς στελεχωμένες και εκπαιδευμένες ώστε να εξυπηρετούν ενδεχομένως νέα και υψηλά επίπεδα αιτημάτων.
ΣΗΜΕΙΟ – ΜΕΤΡΟ 2: Παροχή βασικών τραπεζικών υπηρεσιών στους καταναλωτές λιανικής
Οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να χρειάζονται βασικές τραπεζικές υπηρεσίες μέσα από αυτές τις δύσκολες στιγμές. Οι τράπεζες θα πρέπει να συνεχίσουν τις λειτουργίες υποκαταστημάτων και ΑΤΜ με τις κατάλληλες διασφαλίσεις, ενθαρρύνοντας παράλληλα την ευρεία χρήση των απομακρυσμένων υπηρεσιών. Αυτή η προσέγγιση θα καλύψει τις ανάγκες και τις προτιμήσεις σε όλα τα τμήματα των καταναλωτών, συμπεριλαμβανομένου του παλαιότερου μέρους του πληθυσμού που είναι τόσο πιο ευάλωτος στην COVID-19 και λιγότερο πιθανό να υιοθετήσει ψηφιακά κανάλια. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι η διοίκηση Μητσοτάκη ήδη έχει προχωρήσει σε μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή.
Αν πρέπει να εξαχθεί ένα συμπέρασμα, εκτός του ιατρικού τομέα, και επειδή ο επόμενος στη σειρά αρνητικών επιπτώσεων είναι η έρπουσα ύφεση, ως οικονομολόγος έχω αρκετά περιθώρια εμπιστοσύνης στην παρούσα κυβέρνηση, που δεν έχουν να κάνουν με ιδεολογικές προσεγγίσεις, αλλά με το ότι εγκαίρως ο κυβερνήτης της χώρας πήρε μέτρα που απέδωσαν! Ας είμαστε ίσως οι πρώτοι που θα άρουν τα μέτρα αποκλεισμού
Στο επόμενο σημείωμα θα δούμε το τρίτο σημείο που αποτελεί και ένα στάδιο ιδιαίτερης προσοχής…
