Καλοί μου φίλοι, χρόνια πολλά
και καλό Παρασκευο-Σαββατοκύριακο!
Τα Φώτα (Θεοφάνεια) στη μεγάλη και πανέμορφη γειτονιά της Νέας Χώρας, της αλίβρεκτης Νέας Χώρας, της πόλης των Χανίων, στον σημερινό Παιδότοπο, ανήμερα της γιορτής. Τα Φώτα του χθες μα και τα Φώτα του σήμερα. Να ‘ναι καλά η και καλή μου φίλη, γνωστή στους αναγνώστες της στήλης δασκάλα της Δ2 τάξης του 6ου Δημ. Σχολείου της πόλης μας Χρυσούλα Kλώκου και οι μαθητές της που ανέλαβαν την ευθύνη της παρουσίασης. Και βέβαια ο επίσης καλός μου φίλος από τα παλιά παπα – Αντώνης Σαπουνάκης που δέχθηκε με χαρά τα παιδιά και τους μίλησε σχετικά.
Σήμερα τα Φώτα και ο Φωτισμός και χαρά μεγάλη κι αγιασμός!
Καλημέρα Νέα Χώρα! Καλημέρα Χανιά! Καλημέρα Ελλάδα!
Φώτα ολόφωτα σήμερα!
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους,
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος – λογοτέχνης
Ο εορτασμός των Θεοφανείων στη Νέα Χώρα πριν το 1940 γινόταν αρχικά στο ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και η τελετή του αγιασμού των υδάτων στην παραλία μπροστά από το εργαστάσιο της ΑΒΕΑ. Τότε δεν υπήρχε παραλιακός δρόμος, ούτε το κολυμβητήριο και η πρόσβαση στη θάλασσα γινόταν μέσω σκαλοπατιών. Από τότε που κατασκευάστηκε ο παραλιακός δρόμος και το λιμανάκι, ο εορτασμός γίνεται εκεί. Ακόμα και σήμερα η ημέρα των Θεοφανίων είναι μια ξεχωριστή μέρα για τους κατοίκους της Νέας Χώρας.
Την παραμονή της γιορτής των Φώτων τα παιδιά στη Νέα Χώρα λένε τα κάλαντα και οι νοικοκυραίοι τους δίνουν άλλοτε χρήματα και άλλοτε γλυκά . Το πρωί της γιορτής παιδιά και ενήλικες μαζεύονται στο λιμανάκι της Νέας Χώρας μετά τη θεία λειτουργία με τους ιερείς να προχωρούν με πομπή και να πραγματοποιούν τον αγιασμό των υδάτων. Οι πιο τολμηροί κολυμπούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν το σταυρό και να έχουν καλή υγεία και τύχη για όλο το χρόνο. Ο αγιασμός των υδάτων σηματοδοτεί μια καινούρια αρχή στη ζωή του κάθε χριστιανού.
Νικόλας, Μιχαέλα
ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ
Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός
και χαρά μεγάλη κι αγιασμός.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθετ’ η κυρά μας η Παναγιά.
Όργανo βαστάει, κερί κρατεί
και τον Άι Γιάννη παρακαλεί.
Άι Γιάννη αφέντη και βαπτιστή
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.
Ν’ ανεβώ επάνω στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λίβανο.
Καλημέρα, καλησπέρα,
Καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά.
Την παραμονή των Θεοφανείων o ιερέας αφού τελούσε μια ιδιαίτερη λειτουργία, που τελείται μόνο 10 φορές το χρόνο, του Μεγάλου Βασιλείου και τον μεγάλο αγιασμό στην εκκλησία, άγιαζε τα νερά σε δοχείο ή στην κολυμπήθρα και στη συνέχεια πήγαινε στα σπίτια, στα μαγιαζιά και στις δουλειές των ανθρώπων και άγιαζε.
Τα παιδιά σε ομάδες την παραμονή έλεγαν τα κάλαντα των Θεοφανίων φέρνοντας το μήνυμα του ερχομού του Χριστού και της βάπτισής του.
Την επόμενη, τη μέρα του μεγάλου αγιασμού όπως λέγεται, πήγαιναν στην εκκλησία, συμμετείχαν στη λειτουργία, αγιαζόταν από τον ιερέα ο οποίος βάπτιζε τον τίμιο σταυρό στην κολυμπήθρα, τους άγιαζε όλους με βασιλικό τον οποίο βουτούσε στο αγιασμένο νερό. Στη συνέχεια πήγαιναν και έριχναν το σταυρό στο κολυμβητήριο, στη θάλασσα, σε δεξαμενή…
Στη Νέα Χώρα κατευθύνονταν από τον Άγιο Κωνσταντίνο μέσω της Γερασίμου Παρδάλη προς τη θάλασσα. Μπροστά από την ΑΒΕΑ, τότε τα νερά της θάλασσας έφταναν ψηλά, με κορδόνι έριχνε ο ιερέας τον σταυρό
Τα τελευταία 50 χρόνια αφού έγινε το λιμανάκι της Νέας Χώρας οι άνθρωποι ήθελαν να ευλογηθεί ο τόπος που είναι οι ψαράδες μας. Αντί να πάνε μπροστά από την παλιά ΑΒΕΑ, με πομπή και τη μουσική του Δήμου πηγαίνουν από την Αγίου Κωνσταντίνου, Πατριάρχου Ιωαννικείου και κατεβαίνουν στην Ακτή Κανάρη και στο λιμανάκι. Οι ψαράδες προετοιμάζουν ένα χώρο με μυρτιές, δάφνες και βάγια και εκεί ρίχνουν τον σταυρό στη θάλασσα.
Πριν από 40 χρόνια ο κ. Σταμάτης Αποστολάκης, συνταξιούχος δάσκαλος και λαογράφος συνέστησε να πιάνουμε τον σταυρό και όχι μόνο να τον πετάμε με κορδέλα. Να μην φοβόμαστε τα παγωμένα νερά, να πέφτουν μικροί μεγάλοι και να ανασύρουν τον σταυρό.
Ο ιερέας για να ανταμείψει αυτά τα άτομα που πιάνουν τον σταυρό, τους δίνει ενθύμιο μια εικόνα, ένα σταυρό σε ανάμνηση της ιδιαίτερης μέρας.
Οι ψαράδες με τα καΪκια, κυκλώνουν το μέρος που ρίχνουν τον σταυρό και με βεγγαλικά και τις κόρνες από τις μηχανές των καΪκιών πανηγυρίζουν το αίτιο, ότι ο Χριστός κατεβαίνει στα νερά του λιμανιού της Νέας Χώρας. Είναι μια ευλογία και μια ιδιαίτερη χαρά για τους ψαράδες και τους παλιούς ανθρώπους και μάλιστα από όλα τα Χανιά έρχονται στο λιμανάκι για να δουν αυτό το θέαμα. Τα παλιότερα χρόνια αν ήταν πολύ καλή μέρα όπου κι αν γινόταν η τελετή, στον ναό ή στη θάλασσα, την ώρα που έλεγε ο ιερέας: «Και το πνεύμα εν είδει περιστεράς…» κάποιοι άφηναν να πετάξουν περιστέρια συμβολίζοντας το Άγιο Πνεύμα.
Κατόπιν πάλι με πομπή και τη μουσική του Δήμου επιστρέφουν στον ναό και έτσι τελειώνει η ακολουθία του αγιασμού.
Έτσι αγιαζόταν η φύση, τα σπίτια, ο κόσμος. Οι άνθρωποι παλιότερα πίστευαν ότι οι καλικάντζαροι που ερχόταν τις παραμονές των Χριστουγέννων με τον αγιασμό έφευγαν και γι αυτό ήθελαν να περάσει ο ιερέας να τους αγιάσει για να φύγουν τα δαιμονικά αυτά πνεύματα.
Τα παιδιά του Δ2: Αλέσια, Βασιλική, Βασίλης, Γιάννης, Ειρήνη, Λευτέρης. Μανόλης, Μιχαέλα, Μυρτώ, Νικόλας, Ορέστης, Ουέντι, Στράτος και η δασκάλα τους Χρυσούλα Κλώκου
Σημείωση: Ευχαριστούμε ιδιαίτερα τον πατέρα Αντώνιο Σαπουνάκη για τη βoήθεια και τις πληροφορίες
