Βιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονοµασία του βοτάνου είναι PRUNUS laurocerasus (Κερασέα η δαφνοκέρασος) και ανήκει στην οικογένεια των Ροδωδών. Η οικογένεια αυτή περιλαµβάνει πολυάριθµα είδη, µεταξύ των οποίων βρίσκουµε τα κυριότερα καρποφόρα δένδρα, όπως τις ροδακινιές, τις κερασιές, τις δαµασκηνιές κ.ά.
Η δαφνοκερασιά κατάγεται από την Μαύρη Θάλασσα και ευδοκιµεί στις µεσηµβρινές περιοχές της κεντρικής και δυτικής Ασίας, καθώς και της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Στη χώρα µας φύεται στην ανατολική Θράκη σε δάση, όπου υπάρχουν ελαφρά και δροσερά χώµατα. Το συναντούµε µε τις κοινές ονοµασίες ∆αφνοκερασιά, Μάι, ∆αφνοειδές και Ροδαφνιά.
Είναι θάµνος που φτάνει σε ύψος τα 3 µε 4 µέτρα, αειθαλής, διακοσµητικός, θεραπευτικός και δηλητηριώδης.
Έχει άνθη υπόλευκα, µε 5 πέταλα σε µακριά τσαµπιά, όρθια που φύονται στη µασχάλη των φύλλων. Είναι είδος ερµαφρόδιτο (έχει αρσενικά και θηλυκά όργανα) και επικονιάζεται από µέλισσες και λεπιδόπτερα.
Τα φύλλα είναι επάλληλα, αυγοειδή, στενόµακρα µε µίσχο κοντό, χονδρά, σκληρόσαρκα, λαµπρά, άτριχα, λεία και από τις δύο µεριές, οδοντωτά. Όταν τα κοπανίσουµε µυρίζουν πικραµύδαλο.
Ο κορµός είναι λείος, µαυριδερός εξωτερικά, µε ξύλο σκληρό κοκκινωπό. Ο καρπός είναι δρύπη (καρπός που έχει σαρκώδες περικάρπιο) αυγοειδής, φαίνεται χωρισµένος σε δύο µέρη, λίγο σαρκώδη, µε γεύση στυφή και µαύρου χρώµατος κατά την ωρίµανση. Μοιάζει µε µικρό κεράσι.
Σπέρµα σχεδόν σφαιρικό και λείο. Είναι ιδανικό φυτό για φράχτες.
Το φυτό είναι δηλητηριώδες εξ αιτίας του υδροκυάνιου που περιέχει, ιδιαίτερα στα φύλλα. Τα τριµµένα φύλλα είναι τόσο δηλητηριώδη που αρκεί η παρουσία τους σε κλειστό χώρο για να εξουδετερώσει τα έντοµα χωρίς τη χρήση εντοµοκτόνων. Οι σπόροι και τα φρούτα του φυτού δεν είναι βρώσιµα.
Ιστορικά στοιχεία
Στην Ευρώπη γνώριζαν εδώ και αιώνες την χρήση του ανθόνερου των φύλλων του δέντρου στην ιατρική.
Στη Γαλλία χρησιµοποιούσαν εδώ και αιώνες τα φύλλα για τον αρωµατισµό του γάλακτος και των γαλακτερών. Αυτό είχε ως αποτέλεσµα να έχουν σηµειωθεί αρκετές δηλητηριάσεις. Από τα φύλλα έπαιρναν µε απόσταξη έπαιρναν αιθέριο έλαιο (eau distillee de laurier cerice). .
Μέχρι τα µέσα του 19ου αιώνα το νερό που λάµβαναν από την απόσταξη της ∆αφνοκερασιάς, ήταν πηγή υδροκυανικού οξέως, γνωστού και ως πρωσικού οξέως. Ο Σερ Ρόµπερτ Κρίστισνο στην «Πραγµατεία για δηλητήρια» που δηµοσιεύθηκε το 1840 αναφέρει για το υδροκυανικό οξύ ότι «έχει προκαλέσει επανειληµµένα δηλητηριάσεις από ατύχηµα, έχει χρησιµοποιηθεί σε αυτοκτονίες και ως όργανο δολοφονίας». Ο ίδιος αναφέρει και περιστατικό µε βοηθό φαρµακοποιού ο οποίος θεωρώντας ότι το περιεχόµενου του γυάλινου ποτηριού που είχε αφήσει έξω ο φαρµακοποιός ήταν ηδύποτο, το ήπιε µε αποτέλεσµα να πεθάνει µέσα σε δύο λεπτά.
Συστατικά – χαρακτήρας
Όλα τα µέρη του φυτού περιέχουν υδροκυάνιο, µία δηλητηριώδη ουσία που περιέχουν και τα πικραµύγδαλα στα οποία προσδίδει την γνωστή γεύση.
Η τοξίνη αυτή βρίσκεται κύρια στα φύλλα (ιδιαίτερα στα νεαρά) και λιγότερο τους σπόρους του φυτού.
Τα φύλλα περικλείουν δύο τοξικά γλυκοσίδια, την προυλαουρασίνη και την προυνασίνη σε ποσοστό 1,5%. Κατά την µάσηση αυτά µετατρέπονται σε γλυκόζη, υδροκυάνιο και βενζαλδεϋδη. Το κυανίδιο επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστηµα και µπορεί να προκαλέσει ακόµη και θάνατο.
Τα σπέρµατα περιέχουν αµυγδαλίνη.
Άνθιση – χρησιµοποιούµενα µέρη – συλλογή
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου και τον Απρίλιο. Για θεραπευτικούς σκοπούς συλλέγονται τα νεαρά φύλλα.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
∆ρα ως αντισπασµωδικό, ναρκωτικό, οφθαλµικό και ηρεµιστικό.
Η αµυγδαλίνη και η προυνασίνη, που περιέχει το φυτό είναι ουσίες που όταν έρθουν σε επαφή µε το νερό, µετατρέπονται σε υδροκυανικό οξύ. Σε µικρή ποσότητα αυτή η δηλητηριώδης ουσία µπορεί να τονώσει την αναπνοή, βελτιώνει την πέψη και δίνει µια αίσθηση ευφορίας.
Επίσης θεωρείται ότι δρα θετικά στη θεραπεία του καρκίνου.
Σε υπερβολική ποσότητα όµως µπορεί να προκαλέσει αναπνευστική ανεπάρκεια και θάνατο.
Τα φρέσκα φύλλα δρουν ως αντισπασµωδικά, ναρκωτικά και ηρεµιστικά.
Έτσι χρησιµοποιούνται µε διάφορα παρασκευάσµατα κατά των νευρικών σπασµών των µυών και της κράµπας του στοµάχου.
∆ρουν κατά των εµέτων, του νευρικού βήχα, της στηθάγχης, του άσθµατος, του κοκίτη, του βρογχίτη, της πνευµονίας και είναι ρυθµιστικά των παλµών της καρδιάς.
Εξωτερικά το κρύο έγχυµα των φύλλων χρησιµοποιείται για οφθαλµικές πλύσεις. Τα φύλλα που χρησιµοποιούνται πρέπει να είναι φρεσκοκοµµένα, γιατί τα αποξηραµένα φύλλα έχουν χάσει τα ενεργά συστατικά τους.
Εξωτερικά σε καταπλάσµατα είναι καταπραϋντικό των πόνων από καψίµατα και καρκινικές πληγές.
Στην οµοιοπαθητική το βάµµα που εξάγεται από τα φύλλα, χρησιµοποιείται σαν καταπραϋντικό του νευρικού συστήµατος και σαν σπασµολυτικό. Σε εξωτερική χρήση είναι καταπραϋντικό και εφαρµόζεται µε καταπλάσµατα.
Παρασκευή και δοσολογία
Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιµοποιούνται τα νεαρά φύλλα του φυτού.
Παρασκευάζεται ως έγχυµα (ένα φρέσκο φύλλο σε 200 γραµµάρια βραστό νερό) ή µε σκόνη των φύλλων (20-30 εκατοστά του γραµµαρίου). Η δοσολογία υπό µορφή αποσταγµένου νερού είναι 15-20 γραµµάρια για µία δόση.
Προφυλάξεις
Όπως ήδη έχει αναφερθεί είναι βότανο δηλητηριώδες που χρησιµοποιείται µόνο κάτω από τις οδηγίες ιατρών. Υπάρχει κίνδυνος δηλητηριάσεων και είναι πολύ επικίνδυνη η χρήση του ιδιαίτερα σε παιδιά.
