Bιότοπος – περιγραφή
H λατινική ονομασία του βοτάνου είναι DIGITALIS purpurea (Δακτυλίτις η πορφυρή). Ανήκει στην οικογένεια των Σκροφουλαριίδων. Φύεται σε όλη τη δυτική Ευρώπη, αλλά κατά τόπους.
Τη συναντούμε με τις κοινές ονομασίες Κορακόχορτο, πουντίοχορτο, Χελιδονόχορτο ή Κορακοβότανο.
Είναι αρκετά διαδεδομένη σε αραιά δάση, ξέφωτα, σε πρόσφατα κομμένα δάση, πάνω σε πυριτικά εδάφη. Το είδος αυτό δεν φύεται στη χώρα μας, αλλά πέντε είδη εκ των οποίων η Μεγαλανθής και η κίτρινη, έχουν τις ίδιες θεραπευτικές ιδιότητες με την πορφυρή. Η Δακτυλίτιδα η Εριώδης συναντάται αυτοφυής στα ορεινά της Θράκης και Μακεδονίας.
Είναι διετής ή πολυετής πόα. Το μεγαλόπρεπο ανθοφόρο στέλεχος της φτάνει σε ύψος τα 160 εκατοστά. Φύλλα λογχοειδή, πολύ μεγάλα, χνοώδη, ρυτιδωμένα. Ανθη μεγάλα σε σχήμα δάχτυλου, πορφυρά-ρόδινα, με κόκκινες κηλίδες εσωτερικά, που γέρνουν προς τα κάτω και έχουν μήκος 5 εκατοστών. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα) και γονιμοποιούνται από τα έντομα.
Τον πρώτο χρόνο το φυτό βγάζει μόνο τη ροζέτα των φύλλων κοντά στη ρίζα. Τον δεύτερο χρόνο αναπτύσσει ένα όρθιο χνουδωτό βλαστό, χωρίς διακλαδώσεις στην κορυφή του οποίου βγάζει το καλοκαίρι τα άνθη ακολουθούμενα από κάψουλες με πολλούς σπόρους. Τα φύλλα του βοτάνου μοιάζουν με τα φύλλα του σύμφυτου και αυτό έχει προκαλέσει πολλές φορές δηλητηριάσεις, όταν έχουν μπερδευτεί κατά λάθος.
Ιστορικά στοιχεία
Η Δακτυλίτιδα είναι παλιό φάρμακο το οποίο χρησιμοποιείται από τον 13ο αιώνα. Τη χρησιμοποιούσαν τότε εξωτερικώς, για την θεραπεία των ελκών. Οι καρδιοτονωτικές της ιδιότητες ανακαλύφθηκαν το 1775 από τον Ουίλιαμ Γουίθερνινγκ.
Συστατικά – χαρακτήρας
Τα φύλλα της είναι φαρμακευτικά και περιέχουν πολλά γλυκοσίδια. Τη διγιταλίνη, τη διγιτοξίνη και τη γιτοξίνη. Περιέχει ακόμη σαπωνίνες, φλαβονοειδή, οξέα, χολίνη κ.ά.
Η περιεκτικότητα σε δραστικές ουσίες εξαρτάται από πολλούς εξωτερικούς παράγοντες (κλίμα, έδαφος, συνθήκες ανάπτυξης του φυτού, τρόπος συλλογής και αποξήρανσης).
Ανθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα του φυτού. Αυτά συλλέγονται Ιούλιο και Αύγουστο. Τα φύλλα πρέπει να συλλέγονται μόνο από φυτά τα οποία βρίσκονται στο δεύτερο έτος της ανάπτυξής τους και συλλέγονται όταν περίπου τα δύο τρίτα των λουλουδιών έχουν ανοίξει.
Οι σπόροι ωριμάζουν από τον Αύγουστο μέχρι τον Οκτώβριο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Η δακτυλίτιδα είναι ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο φάρμακο, διεγερτικό της καρδιάς.
Χρησιμοποιείται στην ιατρική για τη θεραπεία των καρδιακών παθήσεων. Εχει μια βαθιά τονωτική επίδραση στην καρδιά, βοηθώντας αυτήν να χτυπά πιο αργά, δυναμικά και τακτικά χωρίς να απαιτείται περισσότερο οξυγόνο.
Η δακτυλίτιδα επενεργεί αποκλειστικά και μόνο πάνω στους καρδιακούς μυς. Η χρησιμοποίησή της (που πρέπει να γίνεται πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού σας) είναι η ίδια όπως στην περίπτωση της Digitallis lanata. Το φυτό είναι δηλητηριώδες. Χρησιμοποιείται εσωτερικά για την καρδιακή ανεπάρκεια χωρίς ταχυπαλμίες και αρρυθμίες, υπερτροφία της καρδιάς, λευκωματουρία, και κατά της οξείας πνευμονίας.
Τα φύλλα έχουν δράση καρδιακή, διουρητική και τονωτική. Εχουν επίσης πολύ ευεργετική επίδραση στους νεφρούς, είναι ισχυρά διουρητικά και χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της υδρωπικίας.
Παρασκευή και δοσολογία
Χρησιμοποιείται μόνο υπό την οδηγία ιατρού. Μην επιχειρήσετε να το χρησιμοποιήσετε μόνοι σας.
Προφυλάξεις
Είναι δηλητηριώδες φυτό. Μεγάλη προσοχή θα πρέπει να δίνεται στη χρήση του, γιατί, η θεραπευτική δόση είναι πολύ κοντά στο θανατηφόρο δόση.
Εν τούτοις είναι σπάνια η δηλητηρίαση με την χρήση του φρέσκου φυτού, γιατί είναι γνωστό δηλητήριο. Απαγορεύεται η χρήση του χωρίς την παρακολούθηση ιατρού.
Αντενδείκνυται η χρήση του σε περιπτώσεις διαρκούς βραδυκαρδίας και νεφρικής ανεπάρκειας. Υπερβολικές δόσεις προκαλούν ναυτία, εμέτους, βραδυκαρδία, οπτικές διαταραχές και λιποθυμία.
