Ενα εξαιρετικά ενδιαφέρον βιβλίο με θέμα τους εμφυλίους πολέμους και την ιστορική εξέλιξη της ιδέας τους εξεδόθη πρόσφατα από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης με συγγραφέα το διακεκριμένο καθηγητή της ιστορίας του πανεπιστημίου Χάρβαρντ των ΗΠΑ David Armitage.
O συγγραφέας παρουσιάζει την ιστορία των ιδεών και της έννοιας του εμφυλίου πολέμου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αναφέροντας ότι αυτός αποτελεί τα τελευταία χρόνια τη κυρίαρχη μορφή των ένοπλων συγκρούσεων στο πλανήτη έχοντας επισκιάσει πλέον τις διακρατικές συγκρούσεις. Ενώ η εποχή από το τέλος του Β’ παγκοσμίου πολέμου μέχρι σήμερα χαρακτηρίζεται σαν μία ήρεμη ιστορική περίοδος χωρίς έντονες διακρατικές συγκρούσεις δεν μπορεί να λεχθεί το ίδιο για τις αιματηρές συγκρούσεις στο εσωτερικό διαφόρων χωρών. Οι απόψεις που διατυπώθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’90 περί του τέλους της ιστορίας (Φρ. Φουκουγιάμα) ή παλαιότερα περί της δυνατότητας επίτευξης διαρκούς ειρήνης (Ιμ. Κάντ) δεν φαίνεται να επαληθεύονται μέχρι σήμερα αναφέρει ο David Armitage. Τα στατιστικά στοιχεία υποδεικνύουν ότι η πλειονότητα των πολέμων που διεξάγονται μέχρι σήμερα θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν σαν εμφύλιοι πόλεμοι ενώ μετά το 1989 μόνο το 5% των πολέμων που διεξήχθησαν παγκοσμίως ήταν πόλεμοι μεταξύ κρατών. Πολλοί από αυτούς θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν σαν “διεθνοποιημένοι εμφύλιοι πόλεμοι” όπου ένα ξένο κράτος παρεμβαίνει στρατιωτικά υπέρ της μίας αντιμαχόμενης παράταξης. Ο εμφύλιος πόλεμος συνοδεύεται από απέραντη δυστυχία ενώ δεν σέβεται τα σύνορα και οδηγεί σε εκτοπισμούς πληθυσμών και δημιουργία προσφυγικών ροών όπως π.χ. τα σχεδόν 5 εκατ. προσφύγων που έχουν εγκαταλείψει τη Συρία μετά το 2012. “Ο πόλεμος είναι μία κόλαση όμως το μόνο χειρότερο είναι σίγουρα ο εμφύλιος” έχει λεχθεί και λίγοι είναι εκείνοι που θα διαφωνήσουν καθώς οι εμφύλιοι θεωρούνται πιο καταστροφικοί από τους διακρατικούς πολέμους. Οι εμφύλιοι πόλεμοι που έχουν ξεσπάσει τις τελευταίες δεκαετίες στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική [Ιράκ, Λίβανος, Συρία, Λιβύη] πρόκειται να αλλάξουν τη μορφή των περιοχών αυτών αλλά και της Ευρώπης για πολλές γενιές υποστηρίζει ο συγγραφέας. Τι είναι όμως ο εμφύλιος πόλεμος και πως αυτός γίνεται αντιληπτός από τους άμεσα εμπλεκόμενους αλλά και από τους διεθνείς οργανισμούς διερωτάται ο David Armitage ? Πως μπορεί να διακριθεί ο εμφύλιος πόλεμος από άλλα είδη συγκρούσεων όπως οι αποσχιστικοί πόλεμοι, οι εθνοτικές/φυλετικές συγκρούσεις, οι εθνικοαπελευθερωτικοί πόλεμοι και οι διαμάχες γύρο από τη μοναρχική διαδοχή όπως έχουν διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια της ιστορίας σε διάφορα μέρη του κόσμου ?
Ο David Armitage υποστηρίζει ότι στην εποχή της αρχαίας Ρώμης από το 1ο αιώνα π.χ. μέχρι το 5ο αιώνα μ.χ. διαμορφώθηκαν οι έννοιες και οι αντιλήψεις περί εμφυλίου πολέμου οι οποίοι καθόρισαν τους προβληματισμούς για το φαινόμενο αυτό μέχρι σήμερα. Σαν έτος γέννησης των εμφυλίων πολέμων στην αρχαία Ρώμη θεωρείται το 88 π.χ. όταν ο ύπατος Λούκιος Σύλλας προήλασε με το στρατό του ενάντια στη πόλη, ενάντια στους Ρωμαίους συμπολίτες του δηλαδή ενάντια σε οικείους οι οποίοι είχαν τα ίδια πολιτικά δικαιώματα και δεν θα έπρεπε να θεωρούνται εχθροί. Στην αρχαία Ρώμη αναφέρει ο συγγραφέας υπήρξαν διαφόρων ειδών συγκρούσεις οι οποίες ήταν ταξικές [μεταξύ των πληβείων-ταπεινής καταγωγής και πατρικίων-ευγενούς καταγωγής] ,κοινωνικοί πόλεμοι [για τη διασφάλιση ίσων κοινωνικών δικαιωμάτων του Ρωμαίου πολίτη] καθώς και οι πόλεμοι των δούλων [όπως η εξέγερση των δούλων του Σπάρτακου στη Σικελία]. Η γένεση κατά κάποιο τρόπο του εμφυλίου πολέμου στην αρχαία Ρώμη βοήθησε στη διαμόρφωση των αντιλήψεων για τα αίτια του φαινομένου αυτού, τη σημασία του όρου εμφύλιος πόλεμος, τα εξωτερικά του συμπτώματα και τις πιθανότητες επανεμφάνισης του. Μία εκτενής θεώρηση των εμφυλίων πολέμων στην αρχαία Ρώμη δόθηκε από τον (άγιο της καθολικής εκκλησίας) Αυγουστίνο στο εμβληματικό του έργο “Η πολιτεία του θεού“ στο οποίο διαχώριζε την Επίγεια πολιτεία (την οποία συμβόλιζε η Ρώμη) με την Ουράνια πολιτεία. Στην επίγεια πολιτεία (κατά βάση ειδωλολατρική) οι Ρωμαίοι έβρισκαν συνεχώς λόγους να αντιμάχονται και να συγκρούονται μεταξύ τους με αποτέλεσμα τις καταστροφικές συνέπειες των κοινωνικών και εμφυλίων πολέμων καθώς και των πολέμων των σκλάβων οι οποίοι οδήγησαν στη κατάρρευση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αντίθετα στη πολιτεία του θεού (χριστιανική) οι άνθρωποι δεν βρίσκονται ποτέ σε πόλεμο μεταξύ τους και διαβιούν ειρηνικά. Συνεπώς, ισχυρίζεται ο συγγραφέας, οποιαδήποτε διανοητική διερεύνηση του εμφυλίου πολέμου έχει αφετηρία την αρχαία Ρώμη και όχι παλαιότερες εποχές καθώς στην αρχαία Ελλάδα/Αθήνα η έννοια των εσωτερικών συγκρούσεων στις Ελληνικές πόλεις είχε διαφορετική ερμηνεία. Έτσι η έννοια και η ανάλυση του φαινομένου του εμφυλίου πολέμου βασίζεται στη κληρονομιά που άφησε η αρχαία Ρώμη δεδομένου του καθοριστικού ρόλου του στη Ρωμαϊκή ιστορία. Στην αρχαία Ελληνική σκέψη η πόλη χαρακτηρίζεται από μία ισορροπία/αρμονία των διαφόρων στοιχείων τα οποία την συναποτελούν. Η διατάραξη/διάσπαση της ισορροπίας αυτής δεν ήταν επιθυμητή και χαρακτηριζόταν σαν στάση (και όχι σαν εμφύλια σύγκρουση). Οι αρχαίοι Έλληνες αναφέρει ο David Armitage έκαναν διαχωρισμό των συγκρούσεων α) εντός της πόλης λόγω διχασμού/στάσης και β) μεταξύ δύο (Ελληνικών) πόλεων που αποτελούσαν διακριτές πολιτικές κοινότητες με διαφορετική διοίκηση. Θεωρούσαν ότι όταν πολεμούσαν με άλλες Ελληνικές πόλεις δεν θα έπρεπε να τις καταστρέφουν και να τις καίνε όπως έκαναν σε πολέμους με τους βαρβάρους. Ο συγγραφέας αναφέρει επίσης ότι πολλοί ιστορικοί περιγράφουν τον Πελοποννησιακό πόλεμο σαν το μεγάλο εμφύλιο πόλεμο της Ελλάδας γεγονός που δεν είναι ευρύτερα αποδεκτό καθώς οι Ελληνικές πόλεις δεν είχαν κοινή διακυβέρνηση και νόμους και δεν αποτελούσαν μία ενιαία πολιτική οντότητα οπότε οι μεταξύ τους συγκρούσεις δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν σαν εμφύλιος πόλεμος. Στη νεότερη πολιτική θεωρία, αναφέρει ο συγγραφέας, γίνεται η ριζική διάκριση μεταξύ εμφυλίων πολέμων και επαναστάσεων. Η επικρατούσα αντίληψη που λέει ότι η επανάσταση εμφορείται από υψηλά ιδανικά και από ελπίδες για ριζική αναμόρφωση ενώ η εμφύλια σύρραξη υποδαυλίζεται από ταπεινά κίνητρα και συνεπάγεται αλόγιστη βία έχει τις ρίζες της στον ύστερο 18ο αιώνα στην εποχή της Γαλλικής και Αμερικάνικης επανάστασης. Σύμφωνα με το Βολταίρο όλοι οι Ευρωπαϊκοί πόλεμοι είναι εμφύλιοι. Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο και διασυνδεδεμένο πλανήτη η πρόταση αυτή ισχύει για όλη την υφήλιο. Ο κορυφαίος Αμερικανός φιλόσοφος Τζον Ρώλς υποστήριξε ότι μία εμφύλια διαμάχη είναι δίκαιη μονάχα όταν αποσκοπεί στη προώθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης. Θεώρησε δε ότι μία εξωτερική επέμβαση σε εμφύλια σύγκρουση θα μπορούσε να νομιμοποιηθεί σε διεθνές πλαίσιο μόνο εφόσον ήταν πολιτικά ουδέτερη και πραγματοποιείται για καθαρά ανθρωπιστικούς λόγους. Ο εμφύλιος πόλεμος κατά τη γνώμη του Γάλλου φιλοσόφου Μισέλ Φουκώ αποτελεί τη μήτρα όλων των αγώνων για τη κατάκτηση της εξουσίας. Αν και έχουν γίνει μέχρι σήμερα πολλές προσπάθειες για τη διατύπωση ενός απλού και σαφούς ορισμού για τον εμφύλιο πόλεμο αυτές δεν έχουν ευοδωθεί. Ο David Armitage θεωρεί ότι οι εμφύλιες συγκρούσεις ανήκουν στη σφαίρα της βιωμένης εμπειρίας όπου οι συμμετέχοντες γνωρίζουν ότι εμπλέκονται σε αυτές πριν οι διεθνείς οργανισμοί τις αναγνωρίσουν σαν τέτοιες. Έτσι, καταλήγει ο συγγραφέας, ακόμη και σήμερα ο εμφύλιος πόλεμος πρέπει να γίνει κατανοητός εκτός της σφαίρας των ιδεών που τον αφορούν οι οποίες είναι αφενός κληρονομημένες και αφ ετέρου αμφιλεγόμενες. Το βιβλίο αυτό του διακεκριμένου ιστορικού είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στον Έλληνα αναγνώστη για δύο τουλάχιστον λόγους. Αφενός γιατί καλύπτει ένα κενό στην Ελληνική βιβλιογραφία όπου υπάρχουν ελάχιστα έργα στο τομέα αυτό και αφετέρου γιατί η χώρα μας έχει υποφέρει αρκετά από εμφυλίους πολέμους όπως αναφέρει και ο καθηγητής Γ. Δερτιλής στο βιβλίο του “Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις, 1821-2016 “.
David Armitage (1965- ). Βρετανός καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ΗΠΑ. Το 2015 το πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, Αγγλία τον τίμησε με την ανώτατη διάκριση του για τη συμβολή του στη προαγωγή της επιστήμης και της παιδείας.
Γιώργος Δερτιλής (1939- ). Καθηγητής ιστορίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο βιβλίο του “Επτά πόλεμοι, τέσσερις εμφύλιοι, επτά πτωχεύσεις , 1821-2016 “, (εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα, 2020) αναφέρεται στους τέσσερις εμφυλίους πολέμους της χώρας του τελευταίους δύο αιώνες με το τελευταίο και ίσως πιο οδυνηρό στα μέσα του 20ου αιώνα.
Αγαπητέ και αξιότιμε κ. Γ. Βουρδουμπά,
επί δύο μέρες σκεφτόμουν αν θα έπρεπε να έκανα κάποιο μικρό σχόλιο στο εξαίρετο άρθρο σας που καταπιάνεται με το σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο και την ιστορική διαδρομή των πάσης φύσεως εμφυλίων πολέμων και συγκρούσεων από της απαρχής της ανθρώπινης κοινωνίας ως σήμερα. Και, βέβαια, όπως σωστά παρατηρήσατε, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία – ντοκουμέντα για τους εμφυλίους Ελληνικούς Πολέμους και ιδιαίτερα του οδυνηρού κι επάρατου τελευταίου δικού μας εμφυλίου στην μετά την Κατοχήν ιστορική περίοδο της κατερειπωμένης Πατρίδας μας. Χωρίς ίχνος φανατισμού πολιτικών ιδεών και Επιλεκτικής Μνήμης και επειδή στη χώρα μας και μέχρι σήμερα υπάρχει ανείπωτη άγνοια των γεγονότων του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, και αδικαιολόγητη- ηθελημένη ΔΙΑΣΤΡΕΒΛΩΣΗ της Ιστορικής αλήθειας και πραγματικότητας, επιτρέψτε με να προσθέσω τα παρακάτω, με πολλή συντομία, διότι αυτό το πελώριο ζήτημα απαιτεί και χώρο και χρόνον πολύν.
Πολύ καλά τα αναφέρει ο Καθηγητής David Armitage, καθώς και οι άλλοι φιλόσοφοι και ειδικοί, ωστόσο, αγαπητέ κ. Γ. Βουρδουμπά, ΤΙΠΟΤΕ καλό και δίκαιο δεν βγαίνει από τις εμφύλιες διαμάχες και τους αλληλοσπαραγμούς των λαών της γης: Μονάχα μπόλικο κι άδικο αίμα, μίση και πάθη κι εκατέρωθεν αντεκδικήσεις. Βιώνοντας από μικρός πάνω στην Μακεδονία τις ολέθριες συνέπειες του εμφυλίου πολέμου, καταθέτω την προσωπική μου άποψη ότι η μνήμη παίρνει την αξιολογική της διάσταση από τα διδάγματα και μαθήματα της ιστορίας. Κι από τα φοιτητικά μου χρόνια και για πολλά χρόνια σκεφτόμουν και βασανιζόμουν για τα αληθινά αίτια και τα προβλήματα του εμφυλίου πολέμου και συγκέντρωνα απίστευτα στοιχεία- ντοκουμέντα, με τον φόβο ενός νέου εθνικού διχασμού κι έκανα τα πάντα για την αποτροπή ενός τέτοιου κινδύνου. Σοβαροί και υπεύθυνοι δημοκρατικοί πολίτες δεν παίζουν με τις φωτιές του διχασμού και της πόλωσης του αγνού λαού μας, που τόσο πολλά χρόνια βασανίστηκε, καταστράφηκε και ταλανίστηκε από τα βίαια μίση και τις αντεκδικήσεις.
Και οι πάντες, δηλαδή όλο το φάσμα του πολιτικού κόσμου της χώρας μας, οι απόψεις και τα συμπεράσματα μεγάλων δημοσιογραφικών μελετών κι ερευνών -εκτός ελαχίστων- καταλήγουν , ότι ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος ΔΕΝ υπήρξε προϊόν των ΚΟΙΝΩΝΙΚΏΝ ΔΙΑΙΡΕΣΕΩΝ της χώρας μας, αλλά των ανώμαλων συνθηκών που προκάλεσε στον τόπο μας η περίοδος της ΚΑΤΟΧΗΣ: Αυτή ήταν που οδήγησε στη συρρίκνωση των αστικών πολιτικών δυνάμεων, τη ριζοσπαστικοποίηση του Ελληνικού λαού και την μετεξέλιξη του Κ.Κ.Ε. σε πολιτική δύναμη [σχεδόν το 20% του πληθυσμού] με σοβαρή και υπολογίσιμη στρατιωτική ισχύ, σχεδόν ως το τέλος του 1944. Κι αυτή η αδιαμφισβήτητη πολιτική δύναμη της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ [Κ.Κ.Ε] επιβεβαιώθηκε λίγα χρόνια αργότερα στις βουλευτικές εκλογές του 1958, στις οποίες η τότε πολιτική δύναμη της Ε.Δ.Α. , δηλαδή το κόμμα των ηττημένων του Εμφυλίου αναδείχθηκε πανηγυρικώς σε κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολιτεύσεως, κερδίζοντας, περίπου, το 25% του συνόλου των ψήφων κι εκπροσωπώντας το 20,02% του Ελλ. πληθυσμού. Την κρίσιμο αυτή δεκαετία του 1940, κι από επίσημα στοιχεία κι έρευνες σε επίσημα Αρχεία, διαμορφώθηκαν και οριστικοποιήθηκαν [μέχρι και σήμερα – καλά διαβάζετε] οι Πολιτικές Δυνάμεις της χώρας μας ως εξής: Είπαμε, η ΑΡΙΣΤΕΡΑ σε ποσοστό 20%, η ΔΕΞΙΑ σε ποσοστό 10%, που διαμορφώθηκε τότε [σήμερα σχεδόν εξαφανίστηκε] από την ευρεία μάζα των φτωχών κι αγραμμάτων αγροτών και πληθυσμών της υπαίθρου που έχασαν ΑΔΙΚΑ και αδικαιολόγητα τα παιδιά τους πάνω στα βουνά [Κόνιτσα Ιωαννίνων, Γράμμο και Βίτσι κι αλλού βέβαια] και τους πολλούς συγγενείς τους από τις σκληρές αντεκδικήσεις και, βέβαια, με το δίκαιο του πόνου και του άδικου χαμού των νέων παιδιών τους είχαν και διατηρούσαν άσβεστο μίσος εναντίον της αντίπαλης παράταξης. ΩΣΤΟΣΟ, πρέπει να ειπωθεί, ότι μετά την στρατιωτική ήττα της Αριστεράς, στην παράταξη αυτή της λεγόμενης ΔΕΞΙΑΣ προσκόλλησαν οι κάθε είδους προδότες της πατρίδας μας, οι αδίστακτοι δωσίλογοι και τα κάθε είδους κακοποιά στοιχεία της ρημαγμένης τότε χώρας μας. Όμως, κανείς μέχρι σήμερα δεν πρόσεξε, ότι όλα αυτά τα κακοποιά στοιχεία, οι αληθινοί προδότες της Ελλάδας αμέσως μετά την αποκατάσταση των κοινωνικών και πολιτικών πραγμάτων και ιδιαίτερα μετά το 1960 “εισχώρησαν” και κατέλαβαν αξιώματα και τίτλους στα μεγαλύτερα τότε πολιτικά κόμματα, εκτός βέβαια από το έντιμο και καθαρόαιμο Κ.Κ.Ε. Και στη συνέχεια, ο μεγαλύτερος πολιτικός σχηματισμός ήταν το ΚΕΝΤΡΟΝ που εκπροσωπούσε το 70% του ελληνικού πληθυσμού [πολύ καλά και ορθώς διαβάζετε]. Αυτή η μεγάλη κεντρώα Δημοκρατική Παράταξη έβγαλε πολύ σπουδαίους και μεγάλους πολιτικούς και Πρωθυπουργούς [Γεώργιος Α. Παπανδρέου, Θεμιστοκλής Σοφούλης και Κωνσταντίνος Καραμανλής]. Πολλοί θα διερωτηθούν: και πού πήγε αυτό το 70% του Κεντρώου δημοκρατικού χώρου; Μα, για τους πολλούς που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα, η απάντηση είναι απλή: Απλούστατα, λόγω των προσωπικών φιλοδοξιών και λοιπών λόγων, [ή έρευνα μου ήταν καθαρή κοινωνιολογική κι όχι πολιτική], αυτή η μεγάλη παράταξη [ομοούσιας κι ακραιφνούς δημοκρατικής πεποίθησης] ΔΙΑΣΠΑΣΤΗΚΕ στα δύο, με τρομαχτικές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες, αφού οι καινοτόμες και διαρθρωτικές αλλαγές για την ανάπτυξη της χώρας μας απαιτούσαν μεγάλη κοινωνική συναίνεση και κοινή προσπάθεια. Για την ιστορία, είναι γνωστόν ότι ένα κομμάτι ξεχώρισε [μόνο γι αυτό, τα άλλα είναι ιστορίες και παραμύθια που κοιμίζουν τον κεντρώο δημοκρατικό λαό] με την ένδειξη “του ανήκομεν στην Δύση” και το άλλο κομμάτι [λίγο πιο παρδαλό κι αλλόκοτο στις ιδέες και κατευθύνσεις του] με τις φαντασιώσεις της ¨Ρώσικης αρκούδας” .
Σημειώνω, ότι τα ποσοστά των πολιτικών σχηματισμών όπως αυτά διαμορφώθηκαν την δεκαετία του 1940 ΥΦΙΣΤΑΝΤΑΙ και σήμερα ακόμη, παρά τις κάποιες “μετακινήσεις” και της “κυλιόμενης πολιτικής άμμου”. ΩΣΤΟΣΟ, αν θέλετε να πάρετε [ο κόσμος εννοείται] πληροφορίες για τα αίτια, τις συνέπειες και την ευθύνη για τον Ελληνικό Εμφύλιο Πόλεμο, δεν έχετε παρά να ρίξετε μια ματιά στις γνωστές θέσεις και δηλώσεις ανθρώπων, κυρίως, της ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ [οι άλλοι, “τα ζα μου αργά”], όπως ο Αρχικομμουνιστής ΤΑΚΗΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ [κανείς μέχρι σήμερα δεν τόλμησε κι ούτε μπόρεσε να αντικρούσει τις τοποθετήσεις και δηλώσεις του για την ιστορική διαστρέβλωση της ιστορικής πραγματικότητας -κι εκπλήττομαι γι’ αυτό, βέβαια,], ο θεωρητικός του Κομμουνισμού Κορνήλιος Καστοριάδης και, βέβαια, ο λαϊκός αγωνιστής και ήρωας της αντίστασης αείμνηστος Λεωνίδας Κύρκος που μίλησε πρόσφατα ” περί αθλίων επαναστατών του Εμφυλίου, που θα κατέστρεφαν την πατρίδα μας αν επικρατούσαν…”
Αλλά, ας τελειώσουμε με την ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου: Από τις πολύχρονες κοινωνικές μου έρευνες, τα αμέτρητα ντοκουμέντα και τις μαρτυρικές καταθέσεις ανθρώπων της επαρχίας, αλλά, κυρίως, από την συγκλονιστική αναφορά και σύγκριση των εμφυλίων πολέμων στην Ελλάδα και Ισπανία, της πασίγνωστης δημοσιογράφου και ιστορικού Aguilar Fernandez, αναφέρω τα παρακάτω σπουδαία συμπεράσματα και ιστορικές αλήθειες:
– Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος, παρά τις τεράστιες απώλειες και τα βαθύτατα τραύματα που προκάλεσε στη χώρα μας, ωστόσο, δεν έφτασε στα απίστευτα άκρα του Ισπανικού Εμφυλίου κι αυτό το γεγονός εξηγεί και δικαιολογεί τη διαφορετική πρόσληψη των πολέμων αυτών στη Συλλογική Μνήμη των δύο λαών: οι διαφορές ανάμεσα στους πολέμους αυτούς αφορούν και την μεταπολεμική τους κληρονομιά. Η λήξη του πολέμου βρήκε την Αριστερά ηττημένη τόσο στην Ισπανία, όσο και στην Ελλάδα. Όμως, η ήττα αυτή είχε ριζικά διαφορετικές συνέπειες για την κάθε χώρα: στην Ισπανία οικοδομήθηκε ένα στυγνό Φράνκικο δικτατορικό καθεστώς κι άφησε αγιάτρευτες και πολλές πληγές στην ισπανική κοινωνία.
-Αντίθετα, στην Ελλάδα, οι νικητές του πολέμου, δηλαδή το Κέντρο 70% -επαναλαμβάνω ότι καλά διαβάζετε- και η Δεξιά του 10% [ποιά δεξιά δηλαδή;] ΔΙΑΤΗΡΗΣΑΝ την χώρα σε κοινοβουλευτική τροχιά -παρά τους γνωστούς κι ανεπίτρεπτους για μένα ελέγχους και περιορισμούς- και στις βουλευτικές εκλογές του 1958 η τότε Ε.Δ.Α. -οκτώ μόνο χρόνια από το τέλος του πολέμου!!- αναδείχτηκε η δεύτερη πολιτική δύναμη με 25% του συνόλου των ψήφων! Και, το αξιοσημείωτο ήταν που οι νικητές επέδειξαν έμπρακτα και σε ικανοποιητικό βαθμό μεταπολεμική συναίνεση, ισορροπία, υπομονή και λήθη, ακριβώς για την αποτροπή επανάληψης νέας καταστροφικής κι αδελφοκτόνου σύγκρουσης: Και, τί έπραξε -και μέχρι σήμερα- η παράταξη της Αριστεράς; Την πιο κατάλληλη απάντηση [πειστική κι απόλυτα αληθής] την έδωκε ο Αρχικομμουνιστής Τάκης Λαζαρίδης που καταδικάστηκε φαντάρος σε θάνατο μαζί με τον Μπελογιάννη κι άλλους και έκανε στην ειρκτή πάνω από 14 ολόκληρα χρόνια. Προσωπικά, έχω και διατηρώ πιο ήπια και διαφορετική άποψη και δεν μ’ ενδιαφέρει το πολιτικό σκέλος του πελώριου αυτού θέματος. ίσως, λίγο αργότερα δημοσιοποιήσω σε πόνημά μου και τις δικές μου απόψεις, γιατί δεν μπορώ ν’ αδικήσω τις χιλιάδες των Ελλήνων δημοκρατών που επιθυμούσαν ένα δημοκρατικό κράτος προνοίας και δικαιοσύνης και εξαναγκάστηκαν να βγουν στο “βουνό” ύστερα από απηνείς διωγμούς, βασανισμούς κι εξευτελισμούς από κακοποιά και προδοτικά στοιχεία και βέβαια από την σκληρή και εν πολλοίς άδικη μεταχείριση του επίσημου τότε κράτους και της σκληροτράχηλης χωροφυλακής, αφού τα έζησα όλα πάνω στον τόπο μου. Ποτέ λοιπόν εμφύλιος πόλεμος αφού ο Ελληνικός λαός είναι βαθύτατα δημοκρατικός και πιστός Ορθόδοξος. Λυπάμαι για το εκτενές του σχολίου μου, αλλά αγαπητέ κ. Γ. Βουρδουπά, οφείλουμε πάντα να λέμε την ιστορική αλήθεια χωρίς ιδεολογικούς φανατισμούς κι Επιλεκτικές Μνήμες. Είχα τόσα πολλά να εκθέσω, αλλά ίδωμεν… Φιλικά Γιώργος Καραγεωργίου, συντ/χος νομικός, κοινωνιολόγος ΧΑΝΙΑ
Υ.Γ. Παρακαλώ, συμπληρώστε μετά το : “Οι πάντες… καταλήγουν κ.λ.π” Δηλ. λείπει το ρήμα: ” καταλήγουν” Γ.Κ.
Κε Καραγεωργίου ευχαριστώ πολύ για το εκτενές σας σχόλιο. Θα συμφωνήσω με σχεδόν όλα που αναφέρετε. Ενδεικτικά ότι ο Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος ήταν πολύ πιο άγριος από τον αντίστοιχο Ελληνικό με πολύ περισσότερα θύματα. Για το δικό μας εμφύλιο νομίζω ότι υπάρχει ευρεία συναίνεση σήμερα ότι οι επιπτώσεις του ήταν καταστροφικές για τη χώρα που διήρκεσαν αρκετές δεκαετίες. Εφόσον δε οι τότε αντιμαχόμενες δυνάμεις είχαν κάνει διαφορετικές επιλογές αποφεύγοντας την εμφύλια σύρραξη, όπως πχ έκαναν στην Ιταλία, η χώρα (και η αριστερά) θα είχαν γλυτώσει από πάμπολλα δεινά κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.