«Δε γνωρίζουμε παρά μόνο τη σκόνη της Ιστορίας»

«Μη κατανοώντας το χθες δεν κατανοούμε και το σήμερα. Εξοστρακίσαμε και παραδοσιακές αξίες, οι οποίες έκτιζαν χαρακτήρες και έθεταν άλλα πρότυπα για μια πιο όμορφη ζωή. Το χθες αποτελεί κιβωτό και θησαυροφυλάκιο γνώσεων» λέει στις “διαδρομές” ο βραβευμένος συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος που πρόσφατα βρέθηκε στα Χανιά για να παρουσιάσει το νέο του ιστορικό μυθιστόρημα “Σέρρα”.

Μέσα από τις 630 σελίδες του βιβλίου ξεδιπλώνονται άγνωστες, τραγικές πτυχές της ιστορίας του Πόντου μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών με διαχρονικά και επίκαιρα μηνύματα. Το μυθιστόρημα στάθηκε η αφορμή για να συζητήσουμε με τον συγγραφέα για την επικαιρότητα, το πώς σήμερα επαναλαμβάνεται η ιστορία, αλλά και για την ανθρωπιά, την αλήθεια, την ελευθερία, τη γνώση και την εκπαίδευση, τη συνύπαρξη, όλες αυτές δηλαδή τις αξίες που πραγματεύεται το βιβλίο…

Τι αποτέλεσε την αφορμή για αυτό το “ταξίδι” στην “ψυχή” του Πόντου;

Το ενδιαφέρον μου για τον ελληνισμό στις γεωγραφικές του εσχατιές, το οποίο είχε εκδηλωθεί και με τα προηγούμενα ιστορικά μυθιστορήματα μου. Γνωρίζοντας η αδελφή μου στην Αρτα αυτό το ενδιαφέρον μου, με έφερε σε επαφή με πρόσφυγες Ποντίους οι οποίοι είχαν καταλήξει από τη Σοβιετική Ενωση στο χωριό Βίγλα. Καταγράφοντας τις πρώτες μαρτυρίες βούτηξα στη φωτιά και στην Ιστορία του Πόντου, η οποία μου παρείχε την ευκαιρία αφενός να δείξω και μέσα από μια μυθιστορία τα της γενοκτονίας και τα λοιπά δεινά των Ποντίων, αφετέρου να μιλήσω μέσα από το χθες για το σήμερα.

«Οι ζωές των ανθρώπων του παρελθόντος διδάσκουν και παραδειγματίζουν.

Όμως δε γνωρίζουμε παρά μόνο τη σκόνη της Ιστορίας κι ως εκ τούτου δεν αντλούμε από αυτή τη σοφία και τα διδάγματα τα οποία στέκουν εκεί και περιμένουν να τα εξερευνήσουμε»

Στο παρασκήνιο του νέου σας μυθιστορήματος “Σέρρα” ιχνογραφείται ο Πόντος, μέχρι την ανταλλαγή πληθυσμών, η ομογενοποίηση των φυλών, οι θρησκείες, η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός, οι διώξεις των Ελλήνων επί Στάλιν, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης… Αυτήν την περίοδο κορυφώνεται στην χώρα μας το δράμα του προσφυγικού με χιλιάδες κυνηγημένες ψυχές να αναζητούν μια καλύτερη ζωή. Η ιστορία επαναλαμβάνεται; Ανακαλύπτει επίκαιρα μηνύματα ο αναγνώστης του βιβλίου σας;

Τα μηνύματα του “Σέρρα” είναι πάμπολλα, διαχρονικά και επίκαιρα. Θέτονται ερωτήματα, κι άλλες απαντήσεις έρχονται μέσα από το ίδιο το μυθιστόρημα κι άλλες από τον προβληματισμό των αναγνωστών, μια και η ανάγνωση αποτελεί συνοδοιπορία. Το βιβλίο μιλά για την ανθρωπιά, την αλήθεια, την ελευθερία, το εσωτερικό αγρίμι που διψά για εξουσία, σάρκα και χρήμα, τις διαδρομές που μπορεί να μας οδηγήσουν στις καλύτερες ή και στις χειρότερες στιγμές μας, για τη γνώση και την εκπαίδευση, για τον εθνικισμό, τη συνύπαρξη, τη μισαλλοδοξία, τη λαϊκή σοφία, το πόσο μας απορροφά και ορίζει τη ζωή μας το ατομικό μας γίγνεσθαι, και τόσα άλλα. Οσον αφορά τους πρόσφυγες που έχουν καταφύγει στη χώρα μας αναμφίβολα ζουν τραγικές στιγμές και με έναν τρόπο η Ιστορία επαναλαμβάνεται.

Ωστόσο δεν μπορούν να συγκριθούν με τα δεινά των Ποντίων, τουλάχιστον αφότου οι σημερινοί πρόσφυγες πατούν το πόδι τους στην Ελλάδα. Στον Πόντο είχαμε άγριες δολοφονίες, σφαγές έως και εννιακοσίων ατόμων σε ένα μόνο περιστατικό από τα δεκάδες παρόμοια που συνέβηκαν, ανθρώπους που τους πετούσαν ομαδικά στα πηγάδια, παλουκωμένα κεφάλια που τα περιέφεραν στα χωριά οι τσέτες και οι χωροφύλακες, χιλιάδες που πέθαναν από την πείνα και τις αρρώστιες κατά τις εξαντλητικές πορείες των εκτοπισμών μέσα στο κρύο, το χιόνι και τη βροχή, είχαμε βιασμούς και βασανιστήρια, κατοίκους ολόκληρων χωριών να τους καίνε ζωντανούς, παιδιά που τα άρπαζαν από τα πόδια και τα σκότωναν χτυπώντας τα κεφάλια τους στα βράχια, και τόσα άλλα. «Κοιτάς μπροστά, όταν δεν ξεχνάς από πού έρχεσαι».

Γνωρίζουν σήμερα την ιστορία τους οι νεότεροι ή την αγνοούν; Γιατί θα έπρεπε να γνωρίζουν Ιστορία;

Το παρόν έχει διαμορφωθεί και μέσα από το χθες. Μη κατανοώντας το χθες δεν κατανοούμε και το σήμερα. Πολλές παθογένειες των ημερών μας έχουν τις ρίζες τους στα πίσω χρόνια. Εξοστρακίσαμε και παραδοσιακές αξίες, οι οποίες έκτιζαν χαρακτήρες και έθεταν άλλα πρότυπα για μια πιο όμορφη ζωή. Το χθες αποτελεί κιβωτό και θησαυροφυλάκιο γνώσεων. Οι ζωές των ανθρώπων του παρελθόντος διδάσκουν και παραδειγματίζουν. Ομως δε γνωρίζουμε παρά μόνο τη σκόνη της Ιστορίας κι ως εκ τούτου δεν αντλούμε από αυτή τη σοφία και τα διδάγματα τα οποία στέκουν εκεί και περιμένουν να τα εξερευνήσουμε.

Το νέο σας μυθιστόρημα αποτελείται από 630 σελίδες και με 50.000 αντίτυπα η πρώτη έκδοση. Πιστεύετε ότι το βιβλίο στην έντυπη του έκδοση, θα επιβιώσει στην ψηφιακή εποχή;

Η ουσία κάθε βιβλίου βρίσκεται στο περιεχόμενό του. Είτε έντυπο είτε ηλεκτρονικό, δεν αλλάζει. Η σύγχρονη εποχή κινείται όλο και περισσότερο προς το ψηφιακό βιβλίο και νομίζω ότι τις επόμενες δεκαετίες θα υπερισχύσει. Εκείνο που με ανησυχεί είναι τι θα συμβεί σε μια παγκόσμια “ηλεκτρονική φωτιά”. Σε μια μακρινή εποχή, εξ ολοκλήρου ψηφιοποιημένη, θα μπορούσε να εξαφανιστεί το σύνολο της γνώσης;

Πώς βλέπετε την οικονομική και κοινωνική κρίση που βαθαίνει συνεχώς στην χώρα μας;

Ως το αναμενόμενο αποτέλεσμα του βίου εδώ και δεκαετίες της συντριπτικής πλειονότητας ενός λαού που οι προτεραιότητές του δεν στρέφονται προς την καλλιέργεια της ψυχής και του πνεύματος, έχει αναδείξει ως πρότυπο ευτυχίας τον καταναλωτισμό, το ποδόσφαιρο, το ιλουστρασιόν περιτύλιγμα και ό,τι αισθητικά πιο ευτελές, έχει θέσει ως μοναδικό κέντρο της ζωής του την οικονομία και την κομματική πολιτική, γαλουχείται από την τηλεόραση, αποκόπηκε από τις παραδοσιακές του αξίες, βυθίζεται στην ημιμάθεια και στο ακατάσχετο κουβεντολόι και διακατέχεται από το σύνδρομο του νεοπλουτισμού. Οσο για το μέλλον, αν δεν πάψουμε το θρηνολόγημα για τον χαμένο παράδεισο, αν δεν πάψουμε να γυρεύουμε θαυματοποιούς να λύσουν ως διά μαγείας τα προβλήματά μας, αν δεν πάψουμε να επιζητούμε να μας χαϊδεύει τα αυτιά κάθε λαϊκιστής ηγετίσκος (ήτοι το είδωλό της κοινωνίας μας στον καθρέφτη), και δεν στρωθούμε στη δουλειά, θα συνεχίσουμε να κολυμπάμε στο έλος της μιζέριας και του ανέξοδου καταγγελτικού λόγου προς κάθε τρίτο που επιβουλεύεται τον τόπο μας είτε στην πραγματικότητα είτε στη φαντασία μας.

Εχετε επισκεφθεί πολλές φορές τα Χανιά και το κοινό φαίνεται να σας έχει “αγκαλιάσει”. Υπάρχει κάτι που αγαπάτε ιδιαίτερα στον τόπο και στους ανθρώπους του;

Το παλιό λιμάνι και τη λεβεντιά των ανθρώπων.

Ετοιμάζετε κάτι καινούργιο συγγραφικά; Κάνετε σχέδια;

Ποτέ δε σταματώ να διερευνώ θέματα. Ομως είναι πολύ νωρίς να επεκταθώ σε λεπτομέρειες, γιατί μπορεί να οδηγηθώ προς άλλη κατεύθυνση.