ΟΤΑΝ µιλάµε για Μεταπολίτευση, περισσότερο εννοούµε τη µετά το χουντικό πραξικόπηµα (δικτατορία 1967-1974), αποκατάσταση της δηµοκρατίας στην Ελλάδα, το τίµηµα της οποίας υπήρξε ακριβό σε αίµα και απώλειες: µε την πτώση της χούντας (1974) που επήλθε µε την πραξικοπηµατική κατά του Μακαρίου επέµβαση στην Κύπρο (1974), προκλήθηκε η εισβολή των Τούρκων (Αττίλας Ι και ΙΙ) και η έκτοτε Κατοχή του 40% της µεγαλονήσου.
Η ΕΓΚΑΘΙ∆ΡΥΣΗ -µε δηµοψήφισµα (1975)- της προεδρευοµένης δηµοκρατίας στην Ελλάδα από τον Κωνσταντίνο Καραµανλή (Ν∆) παραµένει ακλόνητη. Παρά τις µεγάλες αναταράξεις που ακολούθησαν -οξύτατες ελληνοτουρκικές σχέσεις, σοσιαλδηµοκρατικές κυβερνήσεις (1981, ΠΑΣΟΚ), ασυλλόγιστη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ, παρατεταµένη οικονοµική κρίση (2009-2019), ακραία αµφισβήτηση του πολιτικού συστήµατος, “πρώτη φορά” αριστερά (ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, 2015), παγκόσµια επιδηµία (2019), κλιµατικής αλλαγής τραγικές συνέπειες, πόλεµοι (Ουκρανία, Παλαιστίνη), παγκόσµια αστάθεια κ.ά- η δηµοκρατία µας αντέχει.
∆ΟΚΙΜΑΣΤΗΚΑΝ στη διακυβέρνηση της χώρας όλες οι ιδεολογικοπολιτικές εκφάνσεις: δεξιά (Ν∆), κεντροαριστερά (ΠΑΣΟΚ), συγκυβερνήσεις, αριστερά (ΣΥΡΙΖΑ), κεντροδεξιά κ.λπ.) Βέβαια, οι “µουδιασµένοι” νέοι ψηφοφόροι τηρούν σήµερα µια απόσταση (αποχή) από το πολιτικό “γίγνεσθαι” -κάτι που ενέχει κινδύνους για τους δηµοκρατικούς θεσµούς: ο σηµερινός ενεργός πολίτης δεν έζησε ούτε δικτατορία ούτε τα πρώτα αγωνιώδη χρόνια της Μεταπολίτευσης. Γι αυτό και, όπως τραγουδούσε ο Georges Moustaki, πιστεύει πως “Rien n’ a change, et pourtant tout est different” (=Τίποτε δεν άλλαξε, κι ας είναι όλα διαφορετικά! Πλην αυτού, το άγχος της επιβίωσης είναι εµφανές…
ΚΑΙ ΤΙ δεν είδαµε στα 50 χρόνια που πέρασαν: επί Κωνσταντίνου Καραµανλή (1907-1998) έγινε πολιτειακό δηµοψήφισµα (1975), πρωτοεµφανίστηκε η εγκληµατική δολοφονική οργάνωση “17Ν”, νοµιµοποιήθηκε το ΚΚΕ, καθιερώθηκε η δηµοτική γλώσσα, άλλαξε το δίκαιο, µπήκαµε στην ΕΕ (τότε ΕΟΚ), σταθεροποιήθηκε η δηµοκρατία και η οικονοµία… Επί ΠΑΣΟΚ (1981) του Ανδρέα Παπανδρέου (1919-1996) έγινε άνοιγµα στην αριστερά, επιβλήθηκε η “συµφιλίωση” (Βαφειάδης-Τσακαλώτος), διευρύνθηκε η κοινωνική βάση πρόσβασης στη δηµόσια εκπαίδευση, καθιερώθηκε το µονοτονικό, άλλαξε το αστικό και οικογενειακό δίκαιο, δηµιουργήθηκε το ΕΣΥ, ενσωµατώθηκε η αριστερή ιδεολογία που παραµένει έως σήµερα κυρίαρχη.
Και συνεβη το εξής παράδοξο: ενώ η µεταπολίτευση πραγµατοποιήθηκε από τον Κ. Καραµανλή (1974-1980), την καρπώθηκε “λαϊκίστικα” ο Α. Παπανδρέου του οποίου το κόµµα έµεινε στο πολιτικό προσκήνιο περίπου 20 χρόνια!
ΟΙ ΑΣΤΟΧΕΣ πολιτικές των επιγόνων των δυο σηµαντικότερων µεταπολιτευτικών ηγετών απογοήτευσαν βαθιά τις µετέπειτα γενιές (κρίσεις): η κοµµατικοποίηση των πάντων, η αλόγιστη διασπάθιση του δηµοσίου χρήµατος και εκείνου της ΕΕ, η οικονοµική κρίση, η απύθµενη διαφθορά, η έξαρση της β ί α ς σε όλα τα επίπεδα στις µέρες µας αποτελούν φαινοµενα άκρως ανησυχητικά για το µέλλον της χώρας.
…ΜΕΤΑ 50 χρόνια, η λέξη µεταπολίτευση ξεθωριάζει… Σήµερα, η ολοένα επεκτεινόµενη τεχνογνωσία και η ψηφιοποίηση της ζωής µας, αποβλέπουν µεν φαινοµενικά στη βελτίωσή της, ουσιαστικά όµως, στην υπόταξή µας. Η “τεχνητή νοηµοσύνη” (AI) που εισβάλλει παντού, ήδη επηρεάζει εκλογείς, εκλογές (fakenews, deepfakes) και συστήµατα διακυβέρνησης. Κυρίως δεν είναι ικανή να λύση το οξύ δηµογραφικό που πλήττει την Ελλάδα, αλλά και το µεταναστευτικό… Όµως, στα χέρια -και το µυαλό µας- εναπόκειται η διαφύλαξη κυρίως της δηµοκρατίας µας από δυστοπικά σενάρια του µέλλοντος.
