Η αυξανόμενη πίεση από την παραγωγή και κατανάλωση των φυσικών πόρων ως αποτέλεσμα ενός μοντέλου γραμμικής οικονομίας που εστιάζει στην λογική “παίρνω – φτιάχνω – απορρίπτω” έχει οδηγήσει σε αδιέξοδο καθώς το κάθε προϊόν που παράγεται αναπόφευκτα φθάνει στο «τέλος της ωφέλιμης ζωής του».
Πολύτιμα υλικά χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τροφίμων, την κατασκευή υποδομών και κατοικιών, την παραγωγή καταναλωτικών αγαθών και ενέργειας. Oταν τα προϊόντα αυτά καταναλωθούν ή δεν είναι πλέον απαραίτητα, τότε απορρίπτονται. Ωστόσο, η αύξηση του πληθυσμού καθιστά την ζήτηση για πρώτες ύλες, μεγαλύτερη από ποτέ και οδηγεί σε υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Τα μέταλλα και τα μεταλλεύματα, τα ορυκτά καύσιμα, οι ζωοτροφές και τα τρόφιμα, το καθαρό νερό και τα γόνιμα εδάφη έχουν ακριβύνει.
Κάθε χρόνο στην Ε.Ε. χρησιμοποιούνται σχεδόν 15 τόνοι υλικών ανά άτομο, ενώ κάθε πολίτης της Ε.Ε. παράγει κατά μέσο όρο 4,5 τόνους αποβλήτων ετησίως εκ των οποίων πάνω από το 50% καταλήγει σε ΧΥΤΑ.
Συνεπώς το μοντέλο της γραμμικής οικονομίας, το οποίο βασίζεται αποκλειστικά στην εξόρυξη πόρων, δεν αποτελεί πλέον βιώσιμη επιλογή.
Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία προϋποθέτει εστίαση στην Πρόληψη Παραγωγής Αποβλήτων, Επαναχρησιμοποίηση, Επισκευή, Ανακύκλωση υφιστάμενων υλικών και προϊόντων. Ο,τι μέχρι σήμερα θεωρείται απόβλητο, μπορεί να μετατραπεί σε πρώτη ύλη.
Τα προϊόντα σχεδιάζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε η προστιθέμενη αξία να διατηρείται όσο το δυνατόν περισσότερο, ενώ τα υπολειμματικά απόβλητα από κάθε στάδιο της παραγωγής, να προσεγγίζουν το μηδέν. Ο σχεδιασμός για την κυκλικότητα είναι το σημείο έναρξης για την ανάπτυξη κάθε νέου προϊόντος ή υπηρεσίας στην κυκλική οικονομία. Αυτοκίνητα, υπολογιστές, οικιακές συσκευές, συσκευασίες και πολλά άλλα προϊόντα, μπορούν να σχεδιαστούν με γνώμονα την ανθεκτικότητα, την επαναχρησιμοποίηση, την επισκευή, την ανακατασκευή και την ανακύκλωση και να αποτελέσουν προϊόντα κυκλικής οικονομίας σε ένα αειφορικό περιβάλλον.
Οι επιλογές κατανάλωσης που είναι αειφόρες θα πρέπει να γίνουν ευκολότερες -πιο προσβάσιμες, ελκυστικές και οικονομικές- για όλους τους καταναλωτές. Οι αποφάσεις των καταναλωτών επηρεάζονται από διάφορους παράγοντες, όπως μεταξύ άλλων η συμπεριφορά άλλων ανθρώπων, ο τρόπος που λαμβάνουν πληροφορίες ή συμβουλές, ή το άμεσο κόστος και τα οφέλη των επιλογών τους. Η συμπεριφορά των ανθρώπων μπορεί επίσης να επηρεαστεί από αλλαγές στον χώρο εργασίας ή τις υποδομές που τους περιβάλλουν, όπως η διευκόλυνση της χρήσης ποδηλάτου αντί αυτοκινήτου και η προώθηση αειφόρων τρόπων ζωής. Τέτοιοι παράγοντες μπορούν να συμβάλλουν σε μια κρίσιμη μετάβαση στον τρόπο σκέψης- από “καταναλωτής” σε “χρήστης”, από “ιδιοκτήτης” σε “συμμέτοχος” και να δημιουργήσουν περισσότερη ζήτηση για υπηρεσίες που συνδέονται με τη μίσθωση, την κοινή χρήση, την ανταλλαγή, την επισκευή και ανακατασκευή προϊόντων.
Για να μεταβούμε σε μια κυκλική οικονομία απαιτείται εκτεταμένη πολιτική υποστήριξη σε Ευρωπαϊκό, Εθνικό, Περιφερειακό και Τοπικό επίπεδο. Απαραίτητη είναι η διευρυμένη υποστήριξη από την κοινωνία. Η συμμετοχή των Μ.Κ.Ο., των επιχειρηματικών και καταναλωτικών οργανώσεων, των συνδικάτων, του ακαδημαϊκού κόσμου, των ερευνητικών ιδρυμάτων και άλλων ενδιαφερομένων, είναι άκρως απαραίτητη σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Ολοι οι παραπάνω Φορείς μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλοί διευκόλυνσης, ηγεσίας και πολλαπλασιασμού κατά την μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία. Απαιτείται επίσης δράση προκειμένου να κοινοποιηθούν οι ιδέες και τα οφέλη της κυκλικής οικονομίας στους πολίτες στην καθημερινή τους ζωή, στον χώρο εργασίας, στα σχολεία, στις τοπικές κοινωνίες.
(Πηγή: bookshop.europa.eu)
*Μηχανολόγος μηχανικός Α.Π.Θ. – MSc. Έλεγχος Ποιότητας & Διαχείριση Περιβάλλοντος.
