■ Συνέντευξη με την εικαστικό Ειρήνη Τσιράκη με αφορμή
την έκθεση “La bella Greca ή ό,τι απέμεινε”
Ποια μπορεί να είναι η σχέση της Μαντώς Μαυρογένους με τη Φρίντα Κάλο και τι μπορεί να συζητούσε η Παριανή επαναστάτρια με τη Μελίνα Μερκούρη αν είχαν ποτέ την ευκαιρία να συναντηθούν; Κι ακόμα τι κοινό έχει η Μάγδα Φύσσα με την Κυκλαδίτισσα που “σφράγισε” με τη στάση της την ελληνική κοινωνία στις αρχές του 19ου αιώνα και ποιο στίχο θα αφιέρωνε στην τελευταία η Κική Δημουλά; Ερωτήματα σαν αυτά μοιάζει να θέτουν με το έργο τους η εικαστικός Ειρήνη Τσιράκη και η performer Φρόσω Ζαγοραίου στην εικαστική εγκατάσταση “La bella Greca ή ό,τι απέμεινε”, η οποία εγκαινιάζεται τη Δευτέρα, 27 Δεκεμβρίου, το απόγευμα στον Χώρο Τέχνης Χανιά.
Μια έκθεση όπου οι πίνακες ζωγραφικής της Τσιράκη αλληλεπιδρούν με την performance και το video art της Ζαγοραίου, ενώ οι δύο δημιουργοί ανοίγουν διάλογο με την εμβληματική φυσιογνωμία της Μαντώς Μαυρογένους και γυναίκες σύμβολά μεταγενέστερων εποχών όπως Maya Angelou, η Ruth Bader Ginsburg, η Nelly’s, η Nadia Murad, η Κυρά της Ρω, η Simon De Beauvoir κ.ά.
Διαφορετικές γυναίκες από διαφορετικές εποχές, όπου όμως η Ειρήνη και η Φρόσω τις συνδέουν με έναν κόκκινο μίτο ο οποίος οδηγεί τον θεατή από τον ταραγμένο 19ο αιώνα έως τις μέρες μας και από τον αγώνα των Ελλήνων και των Ελληνίδων για απελευθέρωση στο διαχρονικό αίτημα των γυναικών για χειραφέτηση και ισότητα. Λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης οι “Διαδρομές” συναντήθηκαν με τη Χανιώτισσα εικαστικό Ειρήνη Τσιράκη και μίλησαν μαζί της για την έκθεση η οποία εντάσσεται στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση.
Στην έκθεση βλέπουμε να πρωταγωνιστεί η Μαντώ Μαυρογένους. Πώς προέκυψε αυτή η επιλογή;
Το πρόσωπο της Μαντώς αποτέλεσε την πηγή έμπνευσής μας. Μια γυναίκα με καταγωγή από την Πάρο και τη Μύκονο και με μεγάλη προσφορά στον αγώνα των Ελλήνων. Εμείς ωστόσο την είδαμε περισσότερο ως γυναίκα και ως μια προσωπικότητα που ήταν πολύ μπροστά από την εποχή της. Μια γυναίκα που ξεπέρασε τα στερεότυπα και τα στεγανά που υπήρχαν για τις γυναίκες στην εποχή της. Πολεμούσε δίπλα σε άντρες, έμενε σε στρατόπεδα, είχε σχέση εκτός γάμου κ.λπ. Ήταν μια γυναίκα που διεκδίκησε πράγματα και έδωσε τον αγώνα της.
Μέσα από τα έργα σας στήνετε έναν διάλογο ανάμεσα στη Μαντώ Μαυρογένους και άλλες σημαντικές γυναίκες κατοπινών εποχών. Τι μοιράζονται αυτές οι γυναίκες μεταξύ τους, τι κοινό έχουν;
Αν όλες αυτές οι γυναίκες έχουν πάρα πολλά κοινά στοιχεία, όχι με την έννοια της ιδιότητας, αλλά ιδέες, πιστεύω, αξίες. Θα μπορούσαν – αν ζούσαν στην ίδια εποχή – να κάνουν παρέα καθώς μοιράζονταν τη ίδια δίψα για ζωή, για συμμετοχή στα κοινά, για ελευθερία έκφρασης και λόγου. Είχαν την ίδια επιθυμία να αφήσουν το δικό τους στίγμα, όπως και τελικά έκαναν στη ζωή τους.
Το νήμα με το οποίο συνδέετε αυτές τις γυναίκες τόσο στους πίνακες όσο και στην περφόρμανς είναι κόκκινο. Το κόκκινο είναι το χρώμα του πάθους, του έρωτα αλλά και του αίματος. Μιλάμε δηλαδή για μια πορεία γυναικών που βάφτηκε με αίμα προκειμένου να κερδίσουν λίγο – λίγο τη χειραφέτησή τους. Υπάρχει μια τέτοια σύνδεση μεταξύ όλων αυτών των προσώπων;
Στα έργα μου χρησιμοποιώ το κόκκινο πολύ και του προσδίδω συμβολισμούς όπως αυτούς που ανέφερες: είναι το χρώμα της ζωής αλλά και της οργής, της επανάστασης. Σαφώς έχει λοιπόν τη σημασία του ως επιλογή και συμβολικά παραπέμπει στους αγώνες των γυναικών…
Αυτοί οι αγώνες συνεχίζονται έως τις μέρες μας…
Δυστυχώς ακόμα συζητάμε για τα δικαιώματα των γυναικών και για πράγματα που θα έπρεπε να είναι αυτονόητα. Και δυστυχώς στις μέρες μας βλέπουμε γεγονότα, όπως οι γυναικοκτονίες, η έμφυλη βία κ.λπ. που δείχνουν ότι ακόμα έχουμε πολύ δρόμο.
Είστε από τα Χανιά και ζείτε στην Πάρο, δηλαδή στην ελληνική επαρχία. Το έργο σας, ωστόσο, έχει μια οικουμενικότητα. Συνομιλεί, χωρίς περιορισμούς, με το παρελθόν και το σήμερα, με την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τελικά μπορεί ο καλλιτέχνης οπουδήποτε κι αν βρίσκεται να μιλήσει σε όλο τον κόσμο;
Σίγουρα. Αυτό γίνεται πολλές φορές και χωρίς να είναι άμεση επιδίωξή σου. Από μόνη της η εικαστική γλώσσα σε βγάζει από το στενό πλαίσιο μιας μικρής κοινωνίας και η επικοινωνία είναι ανοιχτή με οποιονδήποτε άνθρωπο όσο μακριά κι αν βρίσκεται αυτός.
Το θέμα των επετείων δεν είναι πάντα εύκολα διαχειρίσιμο και συχνά γίνεται με ένα τρόπο πολύ συμβατικό που δεν συγκινεί τους νέους. Η τέχνη μπορεί να αποτελέσει μια εναλλακτική ώστε να μιλήσουμε για σημαντικά πράγματα με έναν πιο ζωντανό τρόπο;
Σαφώς είναι ένας τρόπος. Δυστυχώς κάποιες φορές οι επέτειοι αντιμετωπίζονται με έναν τρόπο βαρετό, τετριμμένο. Όχι στην ουσία τους, αλλά στον τρόπο που επικοινωνούνται ή αντιμετωπίζονται στην εκπαίδευση κ.λπ. Οι επέτειοι θα πρέπει να αποτελούν πηγή μάθησης αλλά και προβληματισμού για το σήμερα και το αύριο. Να βλέπουμε τι μας έχουν αφήσει αυτά τα γεγονότα ή τα πρόσωπα. Με ένα τέτοιο πνεύμα είδαμε κι εμείς την Μαντώ Μαυρογένους. Θέλαμε να αναδείξουμε τι μπορεί να μας άφησε, ποια είναι η παρακαταθήκη της “bella Greca” (η όμορφη Ελληνίδα), όπως την έλεγαν ξένοι φιλέλληνες λόγω της ομορφιάς της αλλά και της προσωπικότητάς της. Από εκεί και πέρα, η τέχνη σίγουρα μπορεί να μιλήσει για σημαντικά πράγματα με μια μεγαλύτερη αμεσότητα, γιατί στοχεύει και στο συναίσθημα.
Επιστρέφετε μετά από καιρό στα Χανιά που είναι ο γενέθλιος τόπος σας. Είναι μια διαφορετική συνθήκη η έκθεση στον τόπο καταγωγής…
Είναι χαρά μου που παρουσιάζεται αυτή η έκθεση στα Χανιά. Έχω καιρό να εκθέσω εδώ και χαίρομαι που θα έρθουν φίλοι, συγγενείς κ.λπ. Χαίρομαι επίσης που θα παρουσιάσει δουλειά της η Φρόσω στα Χανιά. Έχει ένα κομμάτι προσωπικής ευχαρίστησης αυτή η συγκυρία.
Η έκθεση
Η έκθεση “La bella Greca ή ό,τι απέμεινε” (κόκκινο νήμα πριν τον μίτο) θα εγκαινιαστεί τη Δευτέρα, 27 Δεκεμβρίου, στις 8 το απόγευμα στον Χώρο Τέχνης Χανιά (Αλ. Παπαναστασίου 59).
Η έκθεση εντάσσεται στο επετειακό πρόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς (η οποία είναι ο αποκλειστικός χορηγός) για τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
Τα έργα της Ειρήνης Τσιράκη συνδυάζουν τη ζωγραφική, τη μονοτυπία και το κολλάζ, ενώ η performance της Φρόσως Ζαγοραίου έχει βιντεοσκοπηθεί και προβάλλεται στο πλαίσιο της εγκατάστασης ως video art – ντοκουμέντο.
Την παραγωγή της σύνθετης καλλιτεχνικής πρωτοβουλίας, υλοποίησε η θεατρική ομάδα «Αστροναύτες» και την επιμέλεια έχει ο Γιάννης Μαρκαντωνάκης. Ενδυματολόγος είναι η Ολυμπία Σιδερίδου και την κινηματογράφηση έκανε ο Στέφανος Κοσμίδης.
Στο πλαίσιο της έκθεσης, πρωινές ώρες, θα πραγματοποιηθούν επίσης εργαστήρια αλλά και ξεναγήσεις σε σχολεία.
Η έκθεση το καλοκαίρι ταξίδεψε στα νησιά Τήνο, Μύκονο και Πάρο, όπου έζησε, έδρασε και αναπαύτηκε η Κυκλαδίτισσα ηρωίδα.
Η εν λόγω δράση στην πόλη των Χανίων, είναι προάγγελος του τριετούς εικαστικού προγράμματος 2021-2024 «Κρητομυθολογικά του Γ. Π. Μαρκαντωνάκη».
Διάρκεια έκθεσης: 27/12/2021 – 11/02/2022
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 18:00 – 22:00
Η είσοδος είναι ελεύθερη.
Θα τηρηθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα υγειονομικής προστασίας, ενώ η προσέλευση θα γίνεται κατόπιν επίδειξης πιστοποιητικού εμβολιασμού ή πιστοποιητικού νόσησης.
