Γι’ άλλη μια φορά προσκαλεσμένοι/ Στο σπίτι της καρδιάς της να βρεθούμε/ Καθώς η πόρτα της αγάπης της για μας/ Όπως πάντα διάπλατα ανοιχτή… Να ’μαστε, λοιπόν, το βράδυ του Σαββάτου, 27 Ιουλίου, ανήμερα του Αγίου Παντελεήμονα, του πρώτου γιατρού του κόσμου, «που θεραπεύει τις πληγές και διασκορπά τους πόνους» στο Εργαστήρι Ειρήνης, της Μαρίας Ορφανουδάκη, (με πρωτοβουλία κάποιων φίλων της). Για να ανάψει το τζάκι της, μετά από 19 χρόνια και να συνεχίσει να δημιουργεί. Ψυχή ραγισμένη εκ κατασκευής η Μαρία, έσχατα υποψιασμένη, μια ζωή μόνη, απορημένη και άπορη τη θυμάμαι να πορεύεται, προσπαθώντας να δώσει κυρίως με τη ζωγραφική και την ποίηση, αλλά και με τη μουσική και τη φωτογραφία, όλα όσα εγκυμονούνται στα τρίσβαθα της ψυχής της, τα προϊόντα της έγνοιας της, για τον πάσχοντα όπου γης συνάνθρωπο.
«Ξαναγεννιέμαι από τις στάχτες μου!» Αυτήν την απάντηση μου έδωσε η Μαρία πριν από 18 χρόνια, όταν την επισκέφθηκα για ένα αφιέρωμα στα “Χανιώτικα νέα”. Όχι δεν πνίγεται στα δικά της δάκρυα η Μ.Ο., στην προσπάθειά της να στερέψει ή να λιγοστέψει τα δάκρυα των άλλων. Δεν καταθέτει τα όπλα ακόμα κι όταν την έχει κατακυριεύσει η απογοήτευση. «Λάβετε φάγετε την αδυναμία μου». Την ακούμε συχνά πυκνά να μας λέει, μέσα από τα έργα της αυτό. Άλλες τόσες φορές, ωστόσο, και πάντα μία παραπάνω την ακούμε να λέει και το άλλο: «Πίετε εκ της δυνάμεώς μου πάντες». «Η Μαρία είναι συνάμα λιλιπούτεια και τιτάνια, απλή και δαιδαλώδης, ήρεμη και ανταριασμένη, προσιτή και απόμακρη», έγραψε γι’ αυτήν ο Τάκης Βουγιουκλάκης, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου της “Για να μη χαθώ” (απ’ τα “Χ.ν.”, το 2016) και την παρακαλεί να συνεχίσει να είναι “ιέρεια της ειρήνης”.
Επαναστάτης μια ζωή με αιτία η Μαρία Ορφανουδάκη. “Τοις κείνων ρήμασι πειθόμενη. Του παππού της του Ευστάθιου Περουλή, που εκτός των άλλων “εχρημάτισεν ολόκληρον δεκαετίαν” αιρετός δήμαρχος Βάμου και πρώτος βουλευτής του Ελευθερίου Βενιζέλου και του πατέρα της, του Γεωργίου Ορφανουδάκη, ενός ξεχωριστού δασκάλου. Και βέβαια της μητέρας της, μιας πραγματικής αρχόντισσας, που ονειρευόταν στην ηρεμία και ερημία της Σούρης, έναν δίκαιο κόσμο. Όπως τον ονερεύεται η Μαρία που δεν μπορεί να βλέπει απαθής το άδικο όπου γης, αρχής γενομένης απ’ τον πόλεμο του Βιετνάμ, τις αρχές της δεκαετίας του 1970, που κατά δήλωσή της, τη σημάδεψε.
«Έτσι ήρθαν τα πράγματα, μα έτσι δεν θα πάνε», μας λέει στον τίτλο του πιο γνωστού βιβλίου του ο Τούρκος συγγραφέας Ασίζ Νεσίν. Αυτή τη φράση – μήνυμα είναι ο κοινός παρονομαστής, στο όλο έργο της. Στους πίνακες της ζωγραφικής και στις φωτογραφίες της, που είναι σιωπηλά ποιήματα και στα ποιήματά της που είναι ομιλούντες πίνακες και ομιλούσες φωτογραφίες. Όπως και στα πεζά κείμενά της, στα βίντεό της, στο σύνολο έργο της, στις δράσεις και στις αντιδράσεις της, στις ομιλούσες σιωπές της…
Η Μαρία της σιωπής… Η Μαρία της κραυγής… Η Μαρία της επαναστατημένης συνείδησης… Η Μαρία της ουτοπίας… Η Μαρία της αγάπης… Πάνω απ’ όλα και πρώτα απ’ όλα, ωστόσο, η Μαρία της ειρήνης. «Στα μάτια του μωρού παιδιού/ βλέπω την ειρήνη!/ Στο κελάηδημα του σπουργιτιού ακούω την ειρήνη!/ Στο άρωμα του γιασεμιού οσφραίνομαι την ειρήνη/ Στον θόλο του ουρανίσκου μου γεύομαι την ειρήνη!/ Στα ακροδάχτυλά μου αισθάνομαι την ειρήνη!/ Στους χτύπους της καρδιάς μου αφουγκράζομαι την ειρήνη!» Καταξιωμένη όχι μόνο ως ζωγράφος αλλά και ως ποιήτρια η Μαρία. Όπως και ως σκηνοθέτης, και ως φωτογράφος και ως μουσικός, προπάντων της ειρήνης, της ειρήνης του “σύμπαντος κόσμου”…
Για τη Μαρία Ορφανουδάκη και το έργο της, ιδιαίτερα αυτό της ζωγραφικής, έχουν αποφανθεί κορυφαίοι των γραμμάτων και της τέχνης, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Φρέντυ Γερμανός, ο Μάνος Κατράκης, ο Λυκούργος Καλλέργης και άλλες σπουδαίες προσωπικότητες. Ένας απ’ αυτούς και ο μακαριστός μητροπολίτης Ειρηναίος Γαλανάκης που έγραψε: «Η αγάπη της στην Κρήτη και την ανθρωπότητα, η ευαισθησία της στην ειρήνη και τη συνεργασία των λαών, δείχνουν άνθρωπο με προσωπική σφραγίδα». Καλή συνέχεια, Μαρία!
