Να δούμε και πάλι τις εξελίξεις. Τις εξελίξεις στον κόσμο και στη χώρα μας. Εξελίξεις, που για μας τους παλιότερους -εκείνους που γέννησαν και ανδρώθηκαν στη Μεταπολίτευση, φαντάζουν πρωτόγνωρες και παράξενες.
Παράξενες, επειδή οι αιτίες τους περίσσεψαν και πρωτόγνωρες, επειδή εμπεριέχουν ιδεολογικές και κοινωνικές δυναμικές, σχεδόν ξένες, στην ουσία της δικής μας πολιτικής σκέψης και στον τρόπο διαχείρισης, των προβλημάτων της εποχής μας.
Στην εποχή μας, χρησιμοποιούσαμε περισσότερο τις αισθήσεις μας• ακούγαμε πιο προσεκτικά και ελέγχαμε περισσότερο τα δεδομένα, που προσλαμβάναμε. Το σημαντικότερο, όμως, αναζητούσαμε -πάντα συλλογικά, συμβιβαστικά και δημιουργικά- διαδικασίες και κοινές πορείες απόκτησης μιας κοινής αντίληψης και συνείδησης, για όλα όσα μας απασχολούσαν. Όλα εκείνα δηλαδή, που δημιουργούσαν στο εγγύς και ευρύτερο περιβάλλον μας αισθητή-όποιας μορφής, έντασης και έκτασης- κινητικότητα.
Σήμερα, βρισκόμαστε ήδη μακριά, από αυτό που ονομάζουμε διεργασία συλλογικής αντίληψης και συνείδησης, μέσω οργανωμένου και στοχευμένου διαλόγου. Αντίθετα, ακόμη και στην περίπτωση της βιολογικής παρουσίας των ανθρώπων (μας) δίπλα μας, επικοινωνούμε με τρίτους. Επικοινωνούμε μέσω μιας οθόνης μας, κυρίως ως θεατές της εικόνας τους.
Στο προηγούμενο λειτουργικό πλαίσιο και στην πράξη, το “εμείς” ακυρώνεται. Ενώ η πολυμορφία μας -η όποιου περιεχομένου πολυμορφία μας- δεν λειτουργεί πλέον κεντρομόλα και δημιουργικά για τη διαμόρφωση ενός συμφωνημένου μέλλοντος, κοινού. Αντίθετα, σ’ αυτό το λειτουργικό πλαίσιο, οι αποστάσεις μεταξύ μας αυξάνονται, με αποτέλεσμα να γινόμαστε όλο και πιο εγωκεντρικοί και σαφώς χωρίς ενσυναίσθηση.
Τι συμβαίνει αλήθεια;
• Πώς και γιατί οδηγήθηκε ο «άνθρωπος των συνανθρώπων», ο «άνθρωπος του έρωτα και της αγάπης», ο κοινωνικός τελικά, άνθρωπος, να καταναλώνει -κατά βάση παθητικά και κατά κανόνα μοναχικά- εικονική πραγματικότητα;
• Πώς και γιατί στερέψαμε από όνειρα, για το κοινό μας μέλλον και ζούμε ως παρατηρητές κάθε στιγμής, της οθόνης του κινητού μας και εικόνων, άγνωστης προέλευσης και ποιότητας;
• Πώς και γιατί διαγράψαμε -από τη λίστα των πανανθρώπινων αξιών την εμπειρία- σταθερό και κυρίαρχο παράγοντα διαμόρφωσης της στάσης ζωής μας και προγραμματισμού του μέλλοντός μας;
• Πώς οδηγηθήκαμε στο να επιδοτείται, στην καθημερινότητά μας, η τεμπελιά του παθητικού παρατηρητή μιας οθόνης και το κόστος της να αποπληρώνεται, από όσους πολίτες παράγουν. Δηλαδή, όλους εκείνους, τους πολίτες δημιουργούς, που εμμένουν και συνεχίζουν να ζουν σ’ ένα νομιμοποιημένο κοινωνικά πλαίσιο, σεβαστό όμως, μόνον από τους ίδιους;
• Πώς δεχόμαστε να καρπώνονται οικονομικά, μερικές δεκάδες άνθρωποι στον κόσμο, την υπεραξία των νέων τεχνολογιών, που εμείς και οι πρόγονοί μας, επίμονα και επίπονα καλλιεργήσαμε και αναπτύξαμε;
• Πώς παραβλέπουμε και ξεχνάμε τα ιστορικά δεδομένα της διαχρονικής εξέλιξής μας; Τα χρόνια των μεγάλων συγκρούσεών μας. Το αίμα, δηλαδή που χύσαμε ενάντια στους τυράννους, τους μονάρχες, τους φεουδάρχες, τους όποιας αιτίας αναθεωρητές και κατακτητές, τους ρατσιστές, τους φασίστες και τους εκμεταλλευτές των συνανθρώπων τους-ιδεολόγους και μη;
• Πώς συμβιβαστήκαμε με την ιδέα ότι η φυσική επιβίωση είναι μεγαλύτερης αξίας από την ελευθερία του ανθρώπου, και η φυγή του από τα δύσκολα προτιμότερη από τον αέναο αγώνα του, για όλο και περισσότερη δημοκρατία και διασφάλιση των κεκτημένων του; Με άλλα λόγια, πώς επιτρέπουμε στον εαυτό μας να μην αντιδρά άμεσα, ενεργά και αποτελεσματικά, στον κλέφτη που συναντά μπροστά του, στον βιαστή παιδιών και γυναικών, στον εκμεταλλευτή της διπλανής πόρτας, σ’ όσους οργανωμένα και σχεδιασμένα του επιτίθενται, για να του αφαιρέσουν όσα τίμια και με ιδρώτα απέκτησε;
• Πώς, τέλος, καταλήξαμε να αποδεχθούμε, ότι η ανθρωποκεντρική διάσταση της στάσης ζωής μας, επιδρά ανισόρροπα στη φύση και στο σύμπαν και ότι μια νέα ισορροπία -πέρα από τον σεβασμό της φύσης και του σύμπαντος- προϋποθέτει απαξίωση του ανθρώπου και του διαχρονικού τρόπου της ζωής μας;
Πού οδηγούμαστε;
Όλα δείχνουν ότι βιώνουμε στην εποχή μας, μια μεγάλη πολιτισμική αλλαγή. Αλλάζει η πολιτισμική μας ταυτότητα. Όχι με την αλληλεπίδραση των διαφόρων πολιτισμών μεταξύ τους, αλλά με πολιτικές επιλογές. Αντιδημοκρατικές πολιτικές επιλογές, που δεν μπαίνουν στα κομματικά προγράμματα και δεν προαναγγέλλονται. Απλά, αποφασίζονται, προωθούνται και υλοποιούνται. Λες και υπάρχουν αόρατα κέντρα εξουσίας και πολιτικά πλοκάμια, πιστοί υπηρέτες τους.
Αυτά, φαίνεται να συμβαίνουν σ’ εμάς. Δηλαδή, στη μεγάλη οικογένεια των ανθρώπων που ονομάζεται «ΔΥΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ». Σαφώς και οι άλλες, μεγάλες πολιτισμικές οικογένειες του Πλανήτη, δεν βρίσκονται στη θέση μας. Αντίθετα -φαίνεται επίσης- να βρίσκονται πιο κοντά στις ρίζες τους και στις διαχρονικές τους αξίες.
Τι κάνουμε;
Τέτοιου είδους, έκτασης και έντασης διαφορές μεταξύ των πολιτισμικών οικογενειών του Πλανήτη, δεν εμφανίζονται για πρώτη φορά στην Ιστορία της Ανθρωπότητας. Όποτε όμως εμφανίστηκαν -απ’ όσα γνωρίζουμε- οδήγησαν σε συγκρούσεις. Τεκτονικές συγκρούσεις και νέους παγκόσμιους πολιτικούς χάρτες. Χάρτες νέων θρησκειών, ή νέων κυρίαρχων δυνάμεων ισχύος.
Υπάρχουν, ίσως κι εκείνα, που δεν γνωρίζουμε. Παρόμοιες, δηλαδή συγκρούσεις, που οδήγησαν σε αφανισμό πολιτισμών. Ανθρώπινων πολιτισμών, ή και μη….
Είναι, λοιπόν, καιρός να προσεγγίσουμε τις εξελίξεις στον κόσμο και στη χώρα μας, με περισσότερη ενσυναίσθηση. Με ενσυναίσθηση για την αναζήτηση μια νέας παγκόσμιας πολιτισμικής ισορροπίας. Μιας νέας ισορροπίας, διαπολιτισμικού συμβιβασμού, με κεντρομόλα και όχι αποκλίνουσα δυναμική.
Τα τελευταία πενήντα χρόνια της ανθρωπότητας, μας έδειξαν ότι κάτι τέτοιο δεν είναι αδύνατο.
* Ο Χριστόφορος Κορυφίδης είναι πρώην πρόεδρος της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος
