«Στον κόσμο των παιδιών τίποτα δεν γίνεται με μεγαλύτερη ακρίβεια αντιληπτό και αισθητό, όσο η αδικία» έλεγε ο Πιπ, ο ήρωας του μυθιστορήματος “Μεγάλες Προσδοκίες” του Κάρολου Ντίκενς.
«Όμως και οι ενήλικοι έχουν εξίσου οξυμένη αντίληψη της κατάφωρης αδικίας»2, συμπληρώνει ο Οικονομολόγος Amartya Sen3.
Όλοι λοιπόν, μικροί – μεγάλοι, έχουν την απόλυτη αίσθηση της αδικίας σε ανεπτυγμένο μάλιστα, βαθμό. Τι κρίμα όμως, τούτο το φυσικό πλεονέκτημα, να μην έχει το αναμενόμενο αντίκρισμα, αφήνοντας έτσι την αδικία να ζει και να βασιλεύει σε τούτον εδώ τον κόσμο.
Το να παρατηρείς την αδικία, έχοντας και το προαναφερόμενο ένστικτο, είναι μια εύκολη πράξη. Ο Πιπ στο τέλος του προαναφερόμενου μυθιστορήματος του Ντίκενς, ανοίγει τα παράθυρα και αναγκάζει την αγαπημένη του Εστέλλα να δει την αδικία στην σήψη και την παρακμή που υπήρχε παντού.
Η παρατήρηση όμως της αδικίας, από μόνη της, βεβαίως και δεν είναι αρκετή για να οδηγήσει σε αντίδραση. Η ευαισθητοποίηση δεν προκύπτει από την συνειδητοποίηση ότι ο κόσμος είναι άδικος, μα από το γεγονός ότι κάποιες κατάφορες αδικίες είναι πρόδηλα επανορθώσιμες και μπορούν να εξαληφθούν. Αυτό σημαίνει ότι αν δεν δει μπροστά του, ο παρατηρητής της αδικίας, μια λύση πρόδηλη, τέτοια που να ακυρώσει μια αδικία, δεν μπορεί να κινητοποιηθεί και συνεπώς συνεχίζει παθητικά να παρατηρεί.
Στο σημείο αυτό του σκεπτικού ετούτου, παρουσιάζεται η ευθύνη των επιστημόνων/σπουδαγμένων όπου η γνώση τους στα πεδία της αδικίας (οικονομικά, νομικά, τεχνικά, πολιτικά κ.τ.λ.) θα μπορούσε να δώσει εκείνες τις λύσεις, τις πρόδηλες. Και αν αυτές δινόταν, μετά, δεν θα ήταν αναγκαίο να συνεχίσουν την προσπάθεια τους για την διόρθωση της αδικίας. Οποιοσδήποτε πολίτης θα αναλάμβανε – ως πολιτικός πλέον – να μετακινηθεί από την παρατήρηση της αδικίας στην ανάληψη δράσης για την ολική εξάλειψη ή της δυνητική μείωσης της αδικίας εκείνης.
Η λύση η πρόδηλη λοιπόν το ζητούμενο.
Τα άλλα έρχονται μόνα τους.
Και αν εσείς, αγαπητοί μου αναγνώστες δεν βλέπετε κανέναν περιορισμό της αδικίας τότε πολύ απλά δεν παρουσιάζονται λύσεις πρόδηλες. Και αυτοί που δεν τις παρουσιάζουν είναι οι επιστήμονες, οι σπουδαγμένοι. Κι αν ίσως βλέπετε την αδικία ν’ αυξάνεται τότε, εκείνοι, όχι μόνον δεν προσφέρουν λύσεις μα αντίθετα τεχνηέντως περιπλέκουν τα προβλήματα.
Τούτοι είναι οι πρώτοι υπαίτιοι.
Τούτοι είναι που, είτε σιωπούν, είτε περιπλέκουν.
Τούτοι είναι που τους έστειλαν οι γονείς τους να μάθουν γράμματα για να γίνουν άνθρωποι και κείνοι, μπερδεύτηκαν στον δρόμο και τελικά έγιναν πλούσιοι.
Τούτοι φίλοι μου αναγνώστες, είναι αυτοί που συντηρούν την αδικία, που εγκλωβίζουν τους πολίτες στην παθητική παρατήρηση της, αναγκάζοντας τους να ταπεινώνονται αδιαλείπτως, αποδεχόμενοι εξευτελιστικούς όρους…
1. Τα Καυδιανά δίκρανα είναι μια στενωπός ανάμεσα στις απόκρημνες πλαγιές δυο ορέων των Απεννίνων της Ιταλίας, από την οποία περνούσε η Αππία Οδός. Εκεί το 321 π.Χ. ο ρωμαϊκός στρατός ηττήθηκε κατά κράτος από τους Σαμνίτες, οι οποίοι ανάγκασαν τους νικημένους Ρωμαίους να περάσουν κάτω από έναν ταπεινωτικό ζυγό. Τον ζυγό αυτό σχημάτισαν τρία δόρατα σε σχήμα δίκρανου, τα δύο μπηγμένα κάθετα στο έδαφος και το τρίτο πάνω τους σε σχήμα Π. Εν ολίγοις η έκφραση αυτή αναφέρεται σε αυτούς που ταπεινώνονται αποδεχόμενοι εξευτελιστικούς όρους… HYPERLINK “https://goo.gl/PcrUKa” https://goo.gl/PcrUKa
2. Αμάρτυα Σεν «Η ιδέα της δικαιοσύνης» Εκδόσεις Πόλις 2015 (Μετάφραση: Γιώργος Χρηστίδης)
3. Ο Αμάρτυα Σεν γεννήθηκε το 1933 στην Δυτική Βεγγάλη της Ινδίας. Διδάκτωρ Οικονομικών και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ, Χάρβαρντ και στο London School of Economics. Το 1998 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Οικονομίας για ένα θέμα που δεν αφορά το σύνολο των σύγχρονων πολιτικών: Την εφαρμογή της ηθικής και την δικαιοσύνης στην Οικονομία.
