Πρόγραμμα με βιωματικές δράσεις για την ανάδειξη των τοπικών χόρτων
Πρώτα μερικά “σγουροράδικα” έπειτα “τσόχοι” και “ακουρνοπόδοι”, μια ομάδα από “καφκαλίθρες”, αλλά και μπόλικα “παχάκια” ή “παχέτες”… Ακολουθώντας τα βήματα των γυναικών της Καντάνου περιηγούμαστε μαζί τους χωράφια στα βορειοανατολικά του χωριού συμμετέχοντας στη δράση “Πάμε για χόρτα;”.
«Τα χόρτα του τόπου μας είναι ένα θησαυρός, οι παλαιότερες γυναίκες τα γνωρίζουν καλά, είναι σημαντικό να τα γνωρίσουν και οι νεότερες» μας εξηγεί η κ. Κατίνα Σταυρουλάκη από τον σύλλογο γυναικών Καντάνου “Η Ταβιθά” καθώς μπαίνουμε σε ένα από τα χωράφια της περιοχής.
Κινούμαστε σε χώρους που οι ιδιοκτήτες τους έχουν συμφωνήσει να γίνει το μάζεμα του χόρτου και που παράλληλα δεν έχουν ψεκάσει έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι θα υπάρχουν πολλά άγρια χόρτα!
«Αυτό είναι “ καφκαλίθρα”, δίνει στα τσιγαριαστά πολύ ωραίο άρωμα» μας αναφέρει η κ. Γεωργία, ενώ η κ. Μαρία έχει εντοπίσει “κουρνοπόδους” ένα επίσης βρώσιμο και πολύ ωραίο χόρτο και καλεί και τις άλλες γυναίκες να τους μαζέψουν μαζί.
Πιο πέρα μια άλλη ομάδα γυναικών έχει ανοίξει συζήτηση για το αν το χόρτο που μάζεψαν είναι “φασουλίδα” ή “αγριοφασολιά”…ή μήπως μιλάνε για το ίδιο φυτό απλά άλλη ονομασία δίνουν στην Κίσαμο και άλλη στο Σέλινο ;
Στο διπλανό χωράφι η κ. Κωστούλα βγάζει “γαλοβίζα”. «Είναι αυτό το φυτό, με το κίτρινο λουλουδάκι το κάνουμε συνήθως βραστό» μας λέει, ενώ στη τσάντα της έχει μαζέψει “γαλατσίδες”, “κοκκινοράδικα” και “λαγούς” (ένα άλλο χόρτο. «Το ωραίο στα χόρτα είναι η ποικιλία, όταν έχεις πολλά και διαφορετικά είδη και όχι μόνο ένα!» δηλώνει.
Η κ. Σταυρουλάκη έχει μαζέψει μόλις ένα “σταφυλίνακα”. «Ταιριάζει και στα βραστά και στα τσιγαριαστά. Και αυτή είναι μια “μαυρόβρουβα. Υπάρχουν άλλα δύο είδη “βρούβας” η “ραπανίδα” και η “καψόβρουδα”» σημειώνει.
Η κ. Ανθούλα είναι η μεγαλύτερη από την ομάδα των γυναικών και από τους πιο καλούς γνώστες. Μας δείχνει το περιεχόμενο της τσάντα της με διάφορα είδη άγριων χόρτων.
Οι πιο παλιές γυναίκες λένε στις νεότερες να μην βγάζουν τα χόρτα από τη ρίζα ώστε αυτή να μείνει στο χώμα και να συνεχίσει να ευδοκιμεί. «Τα χόρτα δεν καταστρέφονται από τον μαχαίρι αλλά από το “φυτοφάρμακο” παρατηρεί ο κ. Αντώνης Καστρινάκης, αντιδήμαρχος για τη Δ.Ε. Καντάνου, ένας από τους 5 άνδρες που συμμετέχουν στη δράση.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Και αφού παρήλθε ένα δίωρο και συγκεντρώθηκε μια καλή ποσότητα χόρτων, όλη η παρέα πηγαίνει στο χώρο του πολιτιστικού συλλόγου. Εκεί με επιδεξιότητα οι γυναίκες τα καθαρίζουν , τα ξεχωρίζουν (ποια είναι για βραστά, ποια πάνε για τσιγαριαστά και ποια για καλτσούνια.)
«Στη συνέχεια τα βάζουμε στο νερό για να φύγει το χώμα. Θέλουν καλό πλύσιμο σε μεγάλη λεκάνη . Όταν τα μαγειρεύουμε ξέρουμε από τις μαμάδες πχ. για τα βραστά ότι πρέπει να τα βάλουμε σε μπόλικο νερό και με ανοικτό καπάκι για να μην αλλοιωθεί το χρώμα τους. Και τα καταναλώνουμε σύντομα ώστε να μην χάσουν τα γευστικά και ποιοτικά τους χαρακτηριστικά» μας ενημερώνει η κ . Σταυρουλάκη.
Η ΔΡΑΣΗ
«Μέσα από αυτή τη δράση θέλουμε να μάθουμε να μαζεύουμε χόρτα και να αναδείξουμε τη χρήση τους» μας επισημαίνει η περιφερειακή σύμβουλος κ. Σοφία Μαλανδράκη- Κρασουδάκη, που είχε την έμπνευση για το “Πάμε για χόρτα;”, που διοργανώνεται με τη συμβολή της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων.
Η κ. Μαλανδράκη πέρυσι παρακολούθησε δύο ανάλογες δράσεις από πολιτιστικούς συλλόγους στις Βρύσσες Κυδωνίας και στο Καρύδι Αποκορώνου και από εκεί πήρε την ιδέα για τη δράση. «Σκέφθηκα πως πρέπει να “ακουμπήσουμε” πάνω στους ανθρώπους των πολιτιστικών συλλόγων και δη στις γυναίκες. Ξεκινήσαμε από την Κάντανο που υπάρχει ένας πολύ δραστήριο σύλλογος γυναικών που διοργανώνει κάθε χρόνο και τη “γιορτή καλτσουνιού” και θα συνεχίσουμε το επόμενο διάστημα σε όλο το Νομό Χανίων. Θέλουμε να πάρει μόνιμα χαρακτηριστικά, να διοργανώνεται κάθε χρόνο και αφού πατήσει καλά τα πόδια της στα Χανιά η δράση μας, να εξαπλωθεί και στην υπόλοιπη Κρήτη.» Το παρών στη δράση έδωσε και ο γεωπόνος κ. Κ. Χαρτζουλάκης που έχει γράψει ένα βιβλίο για τα άγρια χόρτα της Κισάμου αλλά και ο δήμαρχος κ. Α. Περράκης.
Αλατσολιές σελινιώτικες
Στα πλαίσια της δράσης οι μετέχοντες περιηγήθηκαν ελαιόφυτα με τσουνάτες που αυτήν την εποχή είναι στρωμένα προκειμένου να μαζευτεί ο καρπός τους. «Μαζεύουμε τις ελιές, που πρέπει να είναι γεμάτες και μαύρες, τις βάζουμε σε ένα δοχείο με νερό από όπου αυτό θα πρέπει να στραγγίζει και να φεύγει σιγά-σιγά . Εκεί ρίχνουμε και το αλάτι, απαιτείται πολύ αλάτι, μια στρώση αλάτι,μια στρώση ελιές! Το αφήνουμε στο δοχείο μέχρι να σταματήσουν να φεύγουν τα νερά, κάτι που μπορεί να κρατήσει ενάμιση και δύο μήνες. Έπειτα τις μεταφέρουμε σε ένα κλειστό δοχείο όπου δεν μπαίνει αέρας και εκεί διατηρούνται και 2 και 3 χρόνια. Οι αλατσολιές από τσουνάτη ελιά είναι εξαιρετικές και νοστιμότατες» μας υπογράμμισε η κ. Σταυρουλάκη.
Το φαγητό της Κατοχής!
Τα χόρτα αποτέλεσαν βασική διατροφική πηγή για τους Κρητικούς σε δύσκολες εποχές. Ειδικά στην κατοχή μαζί με το λάδι, κράτησαν ζωντανό τον πληθυσμό. Ο Χανιώτης ιστορικός Γιάννης Σκαλιδάκης στο εξαιρετικό βιβλίο του:“Η Κρήτη στα χρόνια της Κατοχής” μας μιλάει για «την ύπαρξη μιας “ψωμογραμμής” στα σύνορα περίπου των νομών Χανίων-Ρεθύμνου. Ανατολικά της γραμμής αυτής υπήρχε επάρκεια τροφίμων λόγω της πεδιάδας της Μεσαράς, ενώ δυτικά το ψωμί από ένα σημείο και μετά ζυμωνόταν μόνο από κάστανα και ζωοτροφές. Τα χόρτα και το λάδι ήταν βάση της διατροφής στη δυτική Κρήτη. »
Πολύ ενημερωτικά και ενδιαφέροντα άρθρα.
Συγχαρητήρια στον δημοσιογράφο Γ.Κώνστα για την ανάδειξη των θησαυρών της Κρήτης (Χόρτα).