Κατά την άποψη μου δύο είναι τα διδάγματα από το 1821.
Ενώ ο αιμοβόρος Ιμπραήμ έσφαζε, λεηλατούσε και έκαιγε, εμείς σκοτωνόμασταν σε 2 εμφυλίους. Πρώτος εμφύλιος (φθινόπωρο 1823 μέχρι Αύγουστο 1824). Δύο κυβερνήσεις: η μία στην Τρίπολη υπό τον Πετρόμπεη και η άλλη υπό τον Κουντουριώτη στο Κρανίδι. Ο 2ος εμφύλιος (Οκτώβριος 1824 μέχρι Φεβρουάριο 1824) σύγκρουση ανάμεσα στους Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς και στη κυβέρνηση.
Η Ελλάδα ένας ατελείωτος εμφύλιος. Όλοι εναντίον όλων. Διχόνοια – διενέξεις – φαγωμάρες – ύπουλα χτυπήματα. Πρόκριτοι εναντίον προκρίτων. Ο Δεληγιάννης εναντίον Ζαΐμη. Ο Ζαΐμης εναντίον Λόντου. Ο Μαυροκορδάτος μέγας μηχανορράφος και δολοπλόκος, ήθελε να ξεφορτωθεί τον μεγάλο στρατηλάτη και την ψυχή του αγώνα Κολοκοτρώνη και γι’ αυτό τον έβαλε φυλακή. Τον απελευθέρωσε στις 18-5-1825.
Ο Μαυροκορδάτος και ο Κωλέττης ήθελαν να εξοντώσουν τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Το αποκορύφωμα του εμφυλίου ήταν να δικασθεί ο στρατηγός Κολοκοτρώνης και ο Πλαπούτας στο Ναύπλιο. Ευτυχώς, ο γενναίοι δικαστές Τερτσέτης και Πολυζωίδης, αρνήθηκαν να υπογράψουν την καταδίκη τους σε θάνατο δι’ αποκεφαλισμού για εσχάτη προδοσία. Στα 200 χρόνια από την Επανάσταση που έκαμε Ελλάδα την Ελλάδα και Έλληνες τους Έλληνες, όπως το λέει και ο Κολοκοτρώνης: «Δεν είναι παρά η επανάστασις μας οπού εσχέτισε όλους τους Έλληνας». Τότε το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα ήταν τα 35 χρόνια και ο Κολοκοτρώνης 52 ετών, τον θεωρούσαν υπερήλικα. Γι’ αυτό και τον αποκαλούσαν “Ο Γέρος του Μοριά”. Ο Καποδίστριας παρέλαβε σκορποχώρι και το έφτιαξε να λειτουργεί ως ενιαίο έθνος κράτος. Θα πρέπει λοιπόν να βρεθεί ένας τρόπος, οι ανιστόρητοι πολιτικοί πριν θέσουν υποψηφιότητα να εξετάζονται στην Ιστορία και ειδικά στα θέματα των εμφυλίων, οι οποίοι μας οδήγησαν στις τραγωδίες της συρρίκνωσης του εθνικού κορμού. 200 χρόνια δεν έφθασαν για να καταλάβουν οι πολιτικοί πως κάθε εμφύλιος είναι η αυτοκτονία ενός λαού. Αν δεν καταπολεμήσουμε τις κακοδαιμονίες του εμφυλίου, δεν θα πάμε μπροστά. Άλλωστε, δεν έχουμε την πολυτέλεια για παρανοϊκούς εμφυλίους στο δημόσιο βίο. Εάν δεν είχαμε τον εμφύλιο (1946), το κατά κεφαλήν εισόδημα θα ήταν όπως αυτό της Ελβετίας (χωρίς μνημόνια κλπ). Με τον εμφύλιο βρεθήκαμε 300 χρόνια πίσω.
Το δεύτερο δίδαγμα είναι πως τεράστια σημασία ήταν η γλώσσα η ελληνική: ο συνεκτικός κρίκος. Οι Έλληνες είναι Έλληνες επειδή είναι ελληνόφωνοι. Γι’ αυτό και ήταν εγκληματική η ενέργεια του τότε Υπ. Παιδείας Ράλλη, να καταργήσει (εν μία νυκτί) την καθαρεύουσα. Για να αποκατασταθεί μερικώς αυτό το έγκλημα έπρεπε προ πολλού να είχε καθιερωθεί η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών ήδη από το Δημοτικό σχολείο.
