» Ο Σπύρος Μαθιουδάκης παρουσίασε έρευνα για την εξόρυξη χρυσού
Δύο ολόκληρους μήνες στην πρώτη θέση προσβασιμότητας και αναγνωσιμότητας του περιοδικού Μining βρίσκεται μια εργασία του Σπύρου Μαθιουδάκη απόφοιτου της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Πρόκειται για μια διπλωματική εργασία του κ. Μαθιουδάκη που σε συνεργασία με τα μέλη της τριμελούς εξεταστικής επιτροπής της μορφοποιήθηκε σε επιστημονική εργασία επισκόπησης και δημοσιεύτηκε σε διεθνούς επιστημονικό περιοδικό του κλάδου της Σχολής , χωρίς καταβολή τελών δημοσίευσης.
Πιο συγκεκριμένα η δημοσίευση αποτελεί συνέχεια διπλωματικής εργασίας με τίτλο «Εξέλιξη της τεχνολογίας εξόρυξης χρυσού από προσχωματικά κοιτάσματα» που ολοκληρώθηκε πριν μερικούς μήνες στην Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης από τον φοιτητή Μαθιουδάκη Σπυρίδωνα με επιβλέποντα καθηγητή τον κ. Μανόλη Μανούτσογλου και μέλη της τριμελούς εξεταστικής τους Επίκουρους Καθηγητές κ.κ. Ξηρουδάκη Γεώργιο και Πετράκη Ευάγγελο.
Η ΕΡΕΥΝΑ
To επιστημονικό άρθρο με αγγλικό τίτλο Alluvial Gold Mining Technologies from Ancient Times to the Present (https://www.mdpi.com/2673-6489/3/4/34-“Τεχνολογίες εξόρυξης αλλουβιακών κοιτασμάτων χρυσού από την αρχαιότητα έως σήμερα” ) αναφέρεται στον τρόπο εξόρυξης χρυσού από αλλουβιακές αποθέσεις, δηλαδή από προσχώσεις ποταμών.
«Ξεκινώντας από τις αναφορές στις αρχέγονες μεθόδους εξαγωγής χρυσού από τις κοίτες των ποταμών που πραγματοποιήθηκαν στην Μικρά Ασία και στην Αρχαία Ελλάδα και συνοδεύονται από χρυσά ευρήματα που χρονολογούνται 5000 π.Χ. στην περιοχή της Μεσογείου (Χρυσό σκουλαρίκι στο Διμήνι Μαγνησίας κατά την ύστερη Νεολιθική εποχή και χρυσή χάντρα στον οικισμό των Σιταγρών στην Δράμα μεταξύ 4600-4200 π.Χ.) γίνεται μια αναδρομή την εξόρυξη χρυσού της Ύστερης Χαλκολιθικής και Πρώιμης εποχής του χαλκού (περίπου 3000-2000 π.Χ.) για να «φτάσουμε» στην εποχή του Χαλκού (2000-1000 π.Χ.), κατά την περίοδο που αφ΄ενός εντοπίσθηκαν στην Μικρά Ασία περισσότερα χρυσά αντικείμενα, όπως στο δεύτερο επίπεδο της εκσκαφής «Τροία» (2500 π.Χ.), αφετέρου αναπτύχθηκαν απλές αλλά σημαντικές εξορυκτικές διαδικασίες όπως το κοσκίνισμα» αναφέρει ο κ. Μανούτσογλου για την εργασία προσθέτοντας πως: «Οι πρώτες εμπεριστατωμένες αναφορές στον τρόπο εξόρυξης χρυσού από τις κοίτες ποταμών εντοπίζονται στην Αργοναυτική εκστρατεία και στο μύθο του «Χρυσόμαλλου Δέρατος». Σε αυτόν τον μύθο, τα λεπτά σωματίδια χρυσού (nuggets) θεωρείται ότι παγιδεύονταν στο δέρμα ενός δέρατος (δέρμα με μαλλί νεαρού προβάτου), παραπέμποντας έτσι στις πρώιμες πρακτικές ανάκτησης χρυσού από τα φερτά ιζήματα των ποταμών. Πέραν όμως από αυτήν την πρώτη περιγραφή ενδιαφέρον παρουσιάζει και η διαδρομή των Αργοναυτών κατά την επιστροφή τους (νότια Ευρώπη, Δούναβης ποτάμια γύρο από τις Άλπεις, κεντρική και νότια Μεσόγειος). Η διαδρομή που ακολούθησαν δείχνει ότι εκτός από το ενδιαφέρον τους για τον τρόπο εξόρυξης χρυσού, υπήρχε ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση και άλλων μεταλλευμάτων της εποχής (χαλκός, σίδηρος, μόλυβδος..). Όπως φαίνεται από τον χάρτη δεν παρέλειψαν να επισκεφθούν και την Κρήτη».
Σύμφωνα με τον καθηγητή από τότε «οι τεχνολογίες εξόρυξης και επεξεργασίας χρυσού προσχωματικού τύπου έχουν εξελιχθεί. Κατά την περίοδο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ο αυτοκράτορας Αύγουστος έκανε σημαντικές προόδους στην υδραυλική εξόρυξη χρυσού. Στην εποχή του αναπτύχθηκε μέθοδος “ground sluicing” («ξεπλύματος»), κατά την οποία με χρήση μεγάλων ποσοτήτων νερού «ξεπλενόταν» τα υπερκείμενα στρώματα μέχρι την αποκάλυψη των χρυσοφόρων στρωμάτων. Την ίδια περίπου περίοδο ανακαλύφθηκαν νέες τεχνικές για τον διαχωρισμό των μετάλλων από το μετάλλευμα, όπως η κραμάτωση (θέρμανση χρυσού για μεγάλο χρονικό διάστημα παρουσία άλλων ουσιών) και η αμαλγάμωση (διάλυση Au από Hg και στην συνέχεια απόσταξη του Hg από το κράμα Au-Hg, με την δημιουργία σπογγώδους χρυσού και ατμών υδραργύρου). Στη χρονική συνέχεια ήδη από τον 16o αιώνα, οι «επαναστατικές» για την απόδοσή τους αντλίες νερού που περιεγράφηκαν από τον Georgius Bauer (Agricola) στο 6ο βιβλίο του «De Re Metallica» κέρδισαν σημαντική δημοτικότητα κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης. Το ίδιο χρονικό διάστημα οι Ισπανοί αποικιοκράτες στην Αμερική βελτίωσαν τις τεχνικές τους παρατηρώντας και μελετώντας τις αποτελεσματικές μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι αυτόχθονες πληθυσμοί. Την εποχή του «πυρετού του χρυσού» (1848-1855) χιλιάδες χρυσοθήρες περιπλανήθηκαν στα ποτάμια της δυτικής Αμερικής για να εξορύξουν το πολύτιμο μέταλλο. Η συγκεκριμένη εποχή αποτέλεσε την περίοδο της μεγαλύτερης «ανθοφορίας» των τεχνικών εξόρυξης και επεξεργασίας του προσχωματικού χρυσού. Χρησιμοποιήθηκαν συσκευές όπως τα ταψιά συγκέντρωσης χρυσού, τα κουτιά λίκνισης, σκάφες υδροσυγκέντρωσης και εξοπλισμός χειρός (αξίνα, φτυάρια κτλ.). Εφαρμόσθηκαν εκτεταμένα οι τεχνικές της υδραυλικής εξόρυξης, των υπόγειων εξορύξεων με στοές και οι βυθοκορήσεις. Στην σημερινή εποχή αν και οι τεχνολογίες έχουν εξελιχθεί σημαντικά, η μελέτη της εξέλιξης των πρωταρχικών μεθόδων θεωρείται απαραίτητη στην πορεία προς την αύξηση της απόδοσης των νέων τεχνικών, με ταυτόχρονη ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού τους αποτυπώματος».
Βιβλιογραφικές αναφορές
[1] Λεονάρδος, Ι. Ο Αργοναυτικός Μύθος και το Εμπόριο Μετάλλων στη Μεσόγειο. Μεταλλωρύχος. Πλούτος 2011 .
[2] Κακριδής, Ι. Ελληνική Μυθολογία ; Αθήνα Α.Ε.: Αθήνα, Ελλάδα, 1986; Τόμος 5.
[3] Αξιοποίηση αλλουβιακών κοιτασμάτων χρυσού με χρήση υδραυλικής εξόρυξης (Έργο: Hugo Prades-Fundación Las Medulas, επιστημονική επίβλεψη: CSIC)
