Γράφει η Μαρία Αντ. Mπραουδάκη
Το δεύτερο κατά σειρά βιβλίο της Άριας Αθανασάκη που εκδόθηκε φέτος τον Αύγουστο από τις εκδόσεις Ραδάμανθυς, θα έλεγε κανείς ότι είναι μια λυρικά καυστική νουβέλα που υμνεί τη γυναικεία αυτοδιάθεση και στηλιτεύει την πατριαρχική λογική και ηθική. Στην πραγματικότητα είναι μια ωδή στις γυναίκες. Σ’ αυτές που τόλμησαν και σ’ αυτές που δεν τόλμησαν. Σ αυτές που έφυγαν και σ’ αυτές που έμειναν. Σ΄ αυτές: Τις μάνες, τις συζύγους, τις αδερφές, τις φίλες, τις αλύγιστες, τις ακούραστες, τις νικήτριες, τις λαβωμένες από την πατριαρχική ηθική, γυναίκες. Τις μόνες παντού! Και σε όλα!
Λιτή στη σύνθεση, μεστή στα νοήματα, γάργαρη στη γλώσσα, η
«Δικαίωσις » ρέει, κατακλύζεται από εικόνες, σκέψεις, αποστάγματα βιωμάτων, προσωπικών ή μη που καταγράφονται με μία ρεαλιστική αλλά και φιλοσοφική συνάμα ματιά. Κάθε πρόταση, κάθε παράγραφος είναι «ζωντανή». Γίνεται αυτόματα εικόνα. Τόσο αυτή η νουβέλα της, όσο και η προηγούμενη, «το Τίμημα», θα μπορούσαν άνετα να οπτικοποιηθούν και ιδωμένα με το σεβασμό που τους αξίζει, να γίνουν εξαιρετικές σειρές ή να δώσουν μοναδικές ημιαυτοτελείς ιστορίες.
Δεν αναφέρονται και εδώ, όπως και στην προηγούμενη νουβέλα της συγγραφέως, ο αφηγηματικός τόπος ή χρόνος. Εικάζονται. Ίσως γιατί τα θέματα που πραγματεύεται η συγγραφέας, ηθογραφικά και στις δυο περιπτώσεις, μπορούν να αφορούν πολλές κοινωνίες, πολλούς πρωταγωνιστές, σειρά εποχών. Ειδικά η «Δικαίωσις», θέτει μέσα από τον τρόπο ζωής της Μάρθας, της κεντρικής ηρωίδας, θέματα υπαρξιακά, διαχρονικά και απολύτως επίκαιρα: η αυτοδιάθεση της γυναίκας, ο έρωτας , η αγάπη, το ήθος και τα ήθη και η ώθηση – φόρτιση που δίνουν στις ατομικές συμπεριφορές και αφορούν κάθε κοινωνία, κάθε πρόσωπο και κάθε εποχή. Η Μάρθα θα μπορούσε να ήταν η Μαρία, η Έλενα, η Μαχσά, η Γιουδήθ, η Κάθριν… Παρότι η πρώτη ύλη είναι κοινός συγγραφικός τόπος, η ιστορία είναι δοσμένη με τέτοια οπτική και γραφή που άνετα η «Δικαίωσις» μπορεί να ξεχωρίσει. Ο τίτλος δε, δοσμένος στην αρχαιοελληνική μορφή της λέξης – σε κάποιους θα θυμίσει καθαρεύουσα και την ηθική της εποχής που αυτή η μορφή της γλώσσας μεσουρανούσε – θαρρείς πως έρχεται για να στηλιτεύσει περισσότερο αυτή τη στυγνή και ύπουλη πατριαρχική τάξη των κοινωνιών που σέρνεται επί αιώνες και σήμερα μοιάζει να φτάνει στο λιόγερμά της, υποχρεώνοντας σε βαθιά νύχτα την μόλις μετεφηβική ηλικία του νέου αιώνα. Ίσως και να βγάζει τον επιθανάτιο ρόγχο της μέσα από πράξεις ειδεχθείς κι ανίερες. Εγκλήματα: Καρολάιν, Γαρυφαλλιά, Ελένη και τόσες ακόμη… Δεκαεφτά γυναικοκτονίες μέσα στο 2021, δώδεκα μέσα στους εφτά πρώτους μήνες του 2022 μόνο στην Ελλάδα!
Η «Δικαίωσις » ακολουθώντας παρόμοια μορφολογικά χνάρια με το «Τίμημα », κατοχυρώνει στη συγγραφέα το δικό της στυλ γραφής. Το δικό της λογοτεχνικό αποτύπωμα, το οποίο υπογραμμίζει και η ιδιαίτερη γλώσσα της. Λυρική, αλλά στρωτή, πλούσια και συνεκτική, παρότι σύμμεικτη από λέξεις της δημοτικής, της αρχαιοελληνικής, της τρέχουσας καθημερινότητας και διαλέκτων-ιδιωματισμών. Το βλέμμα και η πένα της Αθανασάκη σέβονται τους ήρωες και τις κοινωνίες τους και ακόμη κι όταν ξεκάθαρα στηλιτεύουν, το επιχειρούν κομψά και τρυφερά. Με κατανόηση.
Φαίνεται πως η συγγραφέας δημιουργεί τον προσωπικό της χώρο στις σελίδες της ελληνικής λογοτεχνίας και η « Δικαίωσις» έρχεται για να υπογραμμίσει αυτή τη νέα και αρκετά υποσχόμενη συγγραφική παρουσία.
*H Mπραουδάκη Αντ. Μαρία είναι δημοσιογράφος.
